Neden Mars’ta Koloni Kuramayız?

Elon Musk 2024’te Mars’a insan göndermeyi ve 40 yılda 1 milyon kişilik koloni kurmayı hedefliyor. Ancak, Cosmos belgeselinin sunucusu olan astrofizikçi Neil deGrasse Tyson, insanların Mars’ta koloni kurmak istemeyeceğini söylüyor. Mars’ta koloni kurmanın neden zor olacağını 5 adımda görelim.

Mars davası

Eski Martin-Marietta havacılık ve uzay mühendisi Robert Zubrin, 1996 yılında Mars Davası kitabını yazdı ve bugünkü teknoloji ile 10 yıl içinde sadece 30 milyar dolar harcayarak Mars’a insan gönderebileceğimizi söyledi.

Bunun için önce Ay’a gidip vakit kaybetmeye gerek yok diyerek 1998 yılında Mars Derneği’ni kuran Zubrin, Mars’a insan göndermek için Amerikan hükümetlerine kulis yapmaya başladı.

Ancak, Mars’a insan göndermek çok riskli. Bu yüzden NASA’nın “Önce insanları Ay’a gönderelim ve Dünya’dan uzakta yaşamayı öğrensinler. Mars’a insanlı uçuş teknolojisini sonra güvenle geliştirelim” görüşüne katılıyorum. Yoksa ilk insanlı uçuşlarda can kaybı yaşanabilir.

Yine de Ay bahane

Bütçe ve para hırsı şahane: Bugün Mars’a istesek de gidemeyiz; çünkü NASA’nın parası yok. NASA 2018 bütçesi 20 milyar dolar ve kağıt üstünde Kennedy’nin NASA’ya “Ay’a insan göndermeliyiz” dediği 1961 yılındaki bütçesinden biraz fazla. Oysa NASA’nın 1961 bütçesi bugünün parasıyla 30 milyar dolar ediyor. Mars’a 10 yıl içinde insan göndermek için bu paranın tamamını harcamak şart.

İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili

 

1. Ancak para yok

Trump’ın önce Ay’a gidelim ısrarı da buradan kaynaklanıyor: Çokuluslu şirketler gözünü Ay kabuğundaki alüminyum gibi hafif elementlere dikmiş durumda. Sonuçta Ay’a gidip gelmek kolay, kısa süreli bir iş ve Ay-Dünya lojistiği uzay asansörü ile 30 yıl içinde çok daha hızlı ucuzlayacak.

Oysa Mars uzak, gezegene inmek de kalkış yapmak da çok yakıt harcadığı için pahalı ve 6 aylık insansız ticari yük yolculukları bile fazlasıyla riskli.

Bu bağlamda aklınızda dursun: Sermaye doğası gereği hazır kâr görmediği hiçbir alana yatırım yapmaz. Devlet bütçesinin de kendi istediği sektörleri teşvik etmek için kullanılmasını ister.

Bu sebeple 2023’ten itibaren Dünya ve Ay yörüngesine uzay turisti göndermek hem Elon Musk’ın SpaceX şirketinin, hem Trump gibi inşaatçı olan milyarder Bigelow’un şişme uzay otellerinin, hem de Amazon’u kurarak dünyanın en zengin insanı olan Jeff Bezos’un Blue Origin roket şirketinin önceliği.

Asteroit madenciliği

Ayrıca Planetary Resources gibi asteroit madenciliği şirketleri, önümüzdeki 15 yılda Dünya’ya yakın asteroitlerden maden çıkarmak istiyor. Bunun için de asteroitleri Ay yörüngesine park etmek ve 3D printerla kendini kopyalayarak çoğalan robot sürüleriyle kazıp demir, platin vb. çıkarmaları gerekiyor.

İlgili yazı: Gerçek Adem: ilk insan ne zaman yaşadı?

 

2. Kısacası Ay öncelikli

Ekonomik ve politik şartlar önce Ay’a gidelim diyor. Düz mantık ve sağduyu da Ay’a gidelim diyor. Biz de Mars’ta koloni kurmayı işte bu şartlar altında tartışacağız. Yeri gelmişken, Mars’a insan göndermek ile Mars’ta koloni kurmanın iki farklı şey olduğunu da belirtelim.

İlkini mutlaka yapacağız. NASA’nın SLS roketi ve Orion yörünge aracıyla Mars’a 2035 gibi insan göndereceğiz. Gerçi bunun için Mars’a kısa sürede gidecek bir nükleer uzay gemisi ve iniş yapacak bir araç tasarlamamız lazım. İkisi de yok! Planlama aşamasında bile yok. Bu gerçek de burada dursun.

İkincisine gelince: Mars’ta koloni kurmak öncelikle kolonilerin lojistik olarak kendine yeterli olması ve ardından da Dünya ile ticaret yapmasına bağlı. Unutmayın ki Avrupalıların Amerika’daki kolonileri de Kıta Avrupası desteğiyle yaşadı.

Doğrusunu isterseniz Mars’a insanlı yolculuğun sağlık riskleri ve teknolojik zorlukları konusunda çok sayıda yazı kaleme aldım. Elon Musk’ın Mars’a insan gönderme planlarını da güncelleyerek anlatıyorum. Ancak, bu yazıda politik ve ekonomik açıdan ele alarak fizibilite çalışması yapacağım.

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt

 

Mars’ta koloni kurmak mümkün mü?

Haydi başlayalım: SpaceX şirketi Elon Musk’ın girişimi ile 13 Ağustos 2018’de Colorado Üniversitesi Boulder yerleşkesinde Mars’ta koloni kurmak için bir atölye çalışması yaptı. Halka açık olmayan atölyeye kendi alanında önde gelen 60’tan fazla bilim insanı ve mühendis katıldı.

Elon Musk bu atölyede “2024’te Mars’a insan göndereceğim” iddiasından çok daha gerçekçi davrandı ve önümüzdeki 40 ila 100 yıl içinde Mars’ta koloni kurup kuramayacağımızı katılımcılarla birlikte inceledi (atölye yazısını ayrıca paylaşacağım).

İlgili yazı: Europa 15 Metrelik Buz Bıçaklarıyla Kaplı

 

Bu açıdan bakarsak

Hem iş insanları hem de kamuoyunun Mars’ta koloni kurma konusunu ciddi ciddi düşünmeye başladığını görüyoruz. Hollywood filmleri, CNN haberleri ve mobil oyunlarından etkilenen yurttaşlar buna baştan hevesli:

Nitekim Haziran ayında ABD’de yapılan bir araştırmada, Amerikalı yetişkinlere NASA’nın mevcut ana uzay görevlerinin hangisinin daha öncelikli olduğu soruldu¹ ve kıl payı farkla Ay’dan önce Mars’a gidelim görüşü hakim oldu.

Ancak, bu çalışmayı gerçekçi yorumlamak lazım: Katılımcıların sadece yüzde 18’i önce Mars’a gidelim diyor. NASA’dan öncelikli olarak istenen görevler arasında Mars 8. sırada geliyor!

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

 

Yine de seçmene sormalı

Politikacıların 30 milyar dolar harcamak istedikleri zaman bunu yurttaşlara sorması demokrasinin bir gereği. Özellikle de savunma bütçesine yılda yaklaşık 700 milyar dolar para harcayan Amerika’nın ve sığınmacılara 35 milyar dolar harcayan devletlerin bu paranın hesabını verebiliyor olması önemli.

İşte bu yazıda sizlere, Dünya yurttaşı olarak Mars’a yolculuk konusunda kendi fikrinizi oluşturmanız için gereken bilgileri vereceğim. Kişisel olarak Mars’ta koloni kurmak isterim. Ancak, olaya tarafsız bakalım ve Mars’ta koloni kurmak konusunda hayaller Paris iken gerçekler Muş mu görelim.

İlgili yazı: Evren Bir Simülasyon mu?

 

3. Mars’a insan bulaşacak

Matrix filminde Ajan Smith, insan türünü doğayı yok eden zararlı bir virüse ve tarlaları tahrip ettikten sonra kendine yeni yer arayan zararlı çekirge sürüsüne benzetmişti. İnsan vücudunun çok sayıda mikrop içerdiğini dikkate alırsak Matt Damon’ın Marslı filmindeki gibi Mars’a yerleşmenin gezegene insan bulaşması anlamına geldiğini söyleyebiliriz.

Nitekim meraklı gezgin Curiosity gezegene iniş yaptığı zaman Mars’a da mikrop bulaştırdık, hayırlı olsun. Üstüne bir de uzaya Tesla elektrikli spor otomobil gönderdik.

Ancak, bütün bu araçlar birer mikrop yuvası ve bu mikroplar Mars’a bulaşırsa gezegendeki olası hayatı yok edebilirler (Mars bakterilerinin besin kaynaklarını çalabilirler ki Curiosity’nin Mars’ta organik moleküller bulduğunu düşünürsek bu ciddi bir konu).

Gerçi uzay araçlarını gram başına 1000 mikroorganizmadan daha az canlı içerecek şekilde sterilize etmek mümkün, ama bunu araca zarar vermeden yapmak çok pahalı. Özellikle de Mars’ta koloni kuracaksak imkansız. İnsanlar yerleştikleri bütün dünyalara bağırsak bakterilerini ve ağız florasını götürecekler.

İlgili yazı: 18 Ayda Nasıl 24 Kilo Verdim?

 

4. İnsana gerek yok, robot kullanalım

Bu nedenle Mars’ı keşfetmek için insan operatörler tarafından artırılmış gerçeklik ve geniş bant lazer internetle uzaktan kumanda edilen robotlar ile dronlar kullanabiliriz. Japon uzay aracı Hayabusa-2 Ryugu asteroitine robot indiriyorsa Mars’ta bunu çok daha kolay yaparız. Bunları Mars’a göndermek daha kolay; çünkü robotlar yaşam destek sistemi gerektirmiyor.

Ayrıca 3D printerlar ile Mars’ta kendini kopyalayarak çoğalabilen robotlar gezegeni kısa sürede keşfedecek ve varsa yaşam izleri bulacaktır. Bu sebeple Mars’a insan gönderip sağlık sorunlarıyla uğraşmak yerine, gelişmiş yapay zeka kullanan robotlar yollayabiliriz.

Şu anda Mars’ı keşfeden meraklı kedi Curiosity ve ondan önce gelen Spirit, Opportunity ve Pathfinder gezginleri ile bunu 20 yıldır yapıyoruz.

İlgili yazı: Kök Hücrelerle Körlük Tedavisi Ne Zaman Geliyor

 

5. Önce Dünyayı kurtaralım

Gezegenimiz küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliğinin getirdiği açlık tehlikesiyle karşı karşıya. Deniz seviyesinin yükselmesi yüzünden dünyanın en kalabalık kıyı şehirlerini su basacak ve ilk etapta 192 milyon ve 2100 yılına kadar 1,5 milyar insan evsiz kalacak.

Sağlıksız beslenme, fast food, ilaç şirketlerinin tedaviden çok insanları düzenli ilaç müşterisi yapmaya çalıştığı iddiaları, çevre kirliliği ve sağlıksız beslenme yüzünden sağlık-sigorta sektörüne para akıtmak ayrı bir problem.

Genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) haline getirilen bitkilerin böcek ilaçlarına aşırı dayanıklı olması yüzünden denize dökülen akarsuların kimyasallarla kirlenmesi, elmalara sürülen parlatıcı parafin ve türlü sağlık riskleri çok önemli sorunlar.

Buna fosil yakıtlar için Yakın Doğuda çıkarılan savaşları, vekil ordu gibi çalışan teröristleri, anayasal hukuk düzeni ile parlamenter demokrasinin her yerde ağır saldırı altında olmasını; ırkçılık, ayrımcılık, cinsiyetçilik ve yoksulluğun yükselişini eklersek boyumuzu aşan sorunlar olduğunu görebiliriz.

İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi

 

Robotlaşma

Tarih bize gösterdi ki teknoloji bugüne dek yok ettiği iş kollarından daha fazla istihdam yarattı. Ancak artık öyle değil. Artık ileri teknoloji insanları işsiz bırakıyor. Yapay zeka insanlığın sorunlarını çözmek yerine online reklam göstermek, özel hayatı ortadan kaldırmak ve üretim maliyetlerini düşürmek için otomasyon sağlamakta kullanılıyor. Kısacası büyük işsizlik yaşanıyor ve bu daha da artacak.

Peki başımız dertte mi? Doğrusu insanlığın çözmesi gereken ağır sorunlar var. Bu nedenle Mars’a insan göndermeye karşı çıkanlar, bu bütçenin önce Dünya’yı kurtarmak için kullanılmasını istiyorlar.

Öte yandan Türkiye’nin sığınmacılara 35 milyar dolar, ABD başkanlarının da savunma bakanlığına yılda yaklaşık 700 milyar dolar harcadığını biliyoruz. Buna ek olarak ister insan hayatını kurtarmak, ister egemenlik kurmak için olsun oligarşinin (seçkinler yönetimi) bütçe ihtiyaçları bitmiyor.

Peki yılda 700 milyar dolar harcasak Güneş Sistemi’ni 30 yılda Uranüs’e kadar kolonileştirebileceğimizi biliyor musunuz? Aslında sadece petrol şirketleri ve orduların kullandığı bütçe ile hem Dünya gezegenini kurtarmak hem de Mars’ta koloni kurmak mümkün.

İlgili yazı: Mars’ı Dünyalaştırmak için Yeterli Karbondioksit Var mı?

 

Toparlarsak

Mars’a insan göndermenin çevresel riskleri gibi etik sorunlar bir yana, bizim asıl sorunumuz Dünya kaynaklarının birkaç yüz zengin grubun elinde toplanması. Bu grupların her şeyi kendi çıkarlarına göre yönlendirmesi.

Oysa Fransız Devrimi’ndeki gibi eşitlik, adalet ve kardeşlik ilkelerine bağlı kalırsak serveti dünyaya eşit dağıtabiliriz. O zaman Mars’ta koloni kurmak gibi konuları vicdan rahatlığıyla tartışabiliriz. Bunun için insan gibi düşünen yapay zeka, blockchain gibi dağıtık token bazlı ekonomi çözümleri ve özgür internet meshnet gibi komünal demokrasi teknolojileri geliştirmemiz gerekiyor.

İlgili yazı: Opportunity Mars’ta Yaşam Bulacak mı?

 

Çanlar kimin için çalıyor?

Bütün insanlık için çalıyor; çünkü artık vakit kalmadı. Neyse ki Mars’a 15 yıldan önce insan göndermemiz ve 30 yıldan önce Mars’ta koloni kurmamız imkansız. Bu süreyi iyi değerlendirirsek bilimsel araştırma bütçesini ekonomiye feda etmeden sorunlarımızı çözebiliriz.

Sonuçta küresel ısınma ve her yıl 20 milyon hayvanın klinik deneylerde öldürülmesi gibi sorunların çözümü yine yapay zeka ve ileri teknolojide yatıyor.

En basitinden biyoprinterda basılan sentetik et ürünleri, küresel ısınmanın ikinci ana kaynağı olan ve veganların vicdanen karşı çıktığı hayvancılığın yerini alabilir. Böylece insanların sağlıklı gıdaya ucuza erişmesini sağlayabilir.

Elbette bu teknolojiler vicdanlı yurttaşlar ve vicdanlı politikacılar gerektiriyor. Yoksa sentetik gıdaya pazar yaratmak için Türkiye gibi ülkelerde doğal tarımı baltalayarak ulusal ekonomiye zarar vermek de mümkün.

İlgili yazı: Mars’a Kış Uykusuna Yatarak Gideceğiz

 

Geleceğe bakış

Özetle aklımızı başımıza almazsak Mars’ta koloni kurmak endişelenmemiz gereken son konu olacak. Peki Mars’a yerleşen insanlar nasıl yaşacaklar, dahası Mars’ın insan hayatına uygun olması için gezegeni nasıl evcilleştirecekler?

Bu soruyu etik açılımlarıyla birlikte Mars ve Venüs’ü Dünyalaştırmanın 5 Yolu yazısında okuyabilirsiniz. Havalar hafta sonuna doğru soğuyacağı için son ılık günlerin tadını çıkarın derim.

Elon Musk Mars’ta koloni kuracak

¹Majority of Americans Believe It Is Essential That the U.S. Remain a Global Leader in Space
²Venturing into new realms? Microorganisms in space (pdf)
³The Case for Mars