Güneş Kara Delik Olursa Dünya’yı Yutar mı?

Kozan Demircan | 03/06/2019 | Bilim-Teknoloji | Yorum yapılmamış

Dünya’ya hayat veren Güneş’i kara deliğe dönüştürmek mümkün mü? Peki Güneş kara delik olursa Dünya ve diğer gezegenleri içine çekip yutar mı? Merkezinde kara delik olan güneş sistemlerinin kaderini ve uzayda yapay kara delik üretmeyi birlikte görelim.

Güneş kara delik olacak mı?

Önce iyi haberle başlıyoruz: Güneş kara delik olmayacak. Bunun için kütlesi yeterli değil. 5 milyar yıl sonra, Güneş’in çekirdeği erişebildiği helyum ile hidrojen yakıtını tüketecek ve çekirdekteki nükleer füzyon tepkimeleri sona erecek. Bu da Güneş’in aktif olarak ısı ve ışık saçmasını durduracak.

Güneşimiz önce şişerek kırmızı dev haline gelecek ve büyük olasılıkla Yeryüzü’nü yutacak. Sonra dış gaz katmanlarını sakince uzaya üfleyip son nefesini vererek bir beyaz cüceye dönüşecek; çünkü her şeyin bir sonu vardır.

Yine de Güneş’ten en az 20 kat kütleli yıldızlar gibi süpernova halinde patlayarak veya direkt kendi üzerine çökerek kara deliğe dönüşmeyecek. Dolayısıyla sorunun cevabı ne olursa olsun, uzak ya da yakın gelecekte Güneş’in kara deliğe dönüşmeyeceğinden emin olabilirsiniz. Ancak, illa Güneş kara delik olursa Dünya’yı yutar mı diye sorarsak onun cevabı ayrı:

İlgili yazı: Bir Yüzü Hep Güneşe Bakan Gözbebeği Gezegenler

Güneş kara delik olunca

Güneş 5 milyar yıl sonra sönmeye başlarken büyük olasılıkla orada olmayacağız. Bireysel olarak 5 milyar yıl yaşayabilmemiz düşük bir olasılık (Belki insan sonrası döneme geçer veya zihinlerimizi önce robotlara, sonra da genetiği değiştirilmiş süper insan bedenlerine yüklersek 5 milyar yıl yaşayabiliriz ama bu şimdilik hayal).

İnsan türünün de 5 milyar yıl var olması mümkün değil. Bu sürede ya kendimizi yok edeceğiz, ya yapay zeka bizi yok edecek veya evrim geçirerek başka bir canlı türüne dönüşeceğiz. Hele evren bir simülasyonsa insan türünün sonu çok daha ilginç olacak. Oysa bir an Güneş kara delik olacak ve o sırada biz de orada olacağız diyelim. O zaman Dünya’dan bakınca gökte ne göreceğiz?

Yıldızları…

Sonuçta kara delikler ışık saçmıyor ve Güneş’in yakın çevresinde de kara deliğin yutarken güçlü ısı ile ışık saçacağı kadar yoğun bir gaz bulutu yer almıyor. Bu nedenle Güneş kara delik olunca gökyüzü kapkara olacak. Ay ışığı da olmayacak; çünkü Ay, Güneş’ten gelen ve Dünya’dan üstüne yansıyan ışıkla parlar. Gökte sadece Samanyolu ile yıldızların ışığını göreceğiz ve Dünya gezegeni 1 yıl içinde yaşayamayacağız kadar soğuk olacak. Peki Güneş kendiliğinden kara delik olabilir mi?

İlgili yazı: Gerçek Adem: ilk insan ne zaman yaşadı?

Güneş kütleli kara delik

Hayır, uzayda Güneş kütleli kara delik olmaz. Bunun için cisimlerin yarıçapı ile kütlesi arasındaki yerçekimi ilişkisine bakalım. Örneğin, Stanley Kubrick’in başta Yıldız Savaşları olmak üzere bütün modern bilimkurgu ve uzay operalarına esin kaynağı olan ünlü 2001: Bir Uzay Efsanesi filminin devamı olan 2010: Karşılaşma Zamanı’nda, uzaylılar Jüpiter’i bir yıldıza dönüştürüyordu.

Böylece yörüngesindeki Europa uydusunun yaşama elverişli olmasını sağlıyorlardı. Sonuçta bilim insanları daha 1980’lerin başında, Europa’nın buzul katmanları sıcaktan erirse bu uyduda yaşamın oluşabileceğini düşünüyordu (Sonra da bunun zaten olabileceğini bulduk; Europa’da yaşama elverişli bir buz altı okyanus keşfettik).

Evet, Jüpiter büyük ölçüde hidrojen ve helyumdan oluşuyor. Bu nedenle yeterince kütleli bir cisim olsaydı yıldıza dönüşebilirdi. Ancak, Satürn gezegeni boyunda olup da bilinen en küçük yıldız olan ultra soğuk kırmızı cücelerin kütlesi bile Jüpiter’den yaklaşık 78,5 kat daha kütlelidir.

Her durumda filmdeki uzaylı robotlar, Jüpiter’in çekirdeğine çöküp kütlesini artırarak onu bir yıldıza dönüştürdüler. Peki bu ne demek? Bu, Güneş’in kütlesinin de onun kara delik halinde çökmesine yeterli olmaması demek. Öyleyse Güneş’i kara deliğe dönüştürmenin başka bir yolu var mı?

İlgili yazı: Yapay Zeka Nedir ve Nasıl Çalışır?

Evet, Güneş’i küçültmek

Bunun için önce kara deliklerin ne olduğuna kısaca değinelim: Kara delikler, ışığın bile içinden kaçamayacağı kadar güçlü yerçekimine sahip gökcisimleridir; yani kara deliklerden kaçış hızı ışık hızını aşar. Bu nedenle de karanlık olurlar. Haliyle ışık saçmazlar.

Siz de kara deliklerin içinde ne var sorusunun yanıtını kara deliğe düşen astronota ne olur yazısında bulabilirsiniz. Burada sadece kara deliklerin maddeden yapılmadığını; çünkü merkezindeki tekillikte fizik kurallarının işlemediğini belirteceğim.

Ayrıca, hiçbir şey ışıktan hızlı gidemediği için kara deliğe düşen astronotun da ışıktan hızlı gidemeyeceğini; ancak kara deliğin içinde bizzat uzayın, tekilliğe doğru ışıktan hızlı aktığını ekleyeceğim (öyle ki uzay-zaman kara deliğin içinde yer değiştiriyor). Bunları da kara deliklerle ilgili yanlış bilgileri düzeltmek için söylüyorum.

Güneş’i kara deliğe dönüştürmek için de çok büyük miktarda enerji harcamayı göze alarak yıldızımızı, Marvel’ın Yenilmezler filmindeki Karınca Adam gibi küçültebiliriz. Bu durumda Güneş nasıl kara delik olacak derseniz bu sorunun yanıtı da cisimlerin yerçekimi alanı şiddetinin, onların kütlesine bağlı olarak artmasında yatıyor:

İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili

Güneş’i kara deliğe dönüştürmek

Nitekim Dünya gibi cisimlerin yüzeyindeki yerçekimi ile bunların yerçekiminden kurtulmanızı sağlayacak kaçış hızı cisimlerin çapına bağlıdır. Öyle ki bir gökcisminin kütlesi ne kadar büyükse ve çapı ne kadar küçükse o cismin yüzeyindeki yerçekimi de o kadar güçlü olur. İşte bu yüzden, Güneş’in kütlesini artırmadan onu kara deliğe dönüştürmenin tek yolu yıldızımızı küçültmektir. Çok küçültmek:

Güneş’in yarıçapını 3 km’ye indirirsek kara deliğe dönüşecektir. Güneş’in kütlesinin yaklaşık 1,988 trilyon trilyon ton olduğunu; yani Güneş’in Dünya’dan 332 bin 946 kat daha kütleli olduğunu hesaba katar ve bu muazzam kütlenin de yaklaşık 3 km yarıçapındaki bir hacme sıkıştırıldığını varsayarsak Güneş’in nasıl kara delik olacağını anlıyoruz.

Haydi yaptık ve Güneş Sistemi’ndeki Güneş’in yerine küçük bir kara delik koyduk diyelim (Gerçi anlaşılsın diye küçük diyoruz; yoksa kara delikler bildiğimiz anlamda birer cisim değildir. Daha çok tekillik çevresinde tanımlanan bir uzay-zaman bölgesi, madde yerine bir tür çarpık uzay düğümüdür).

Peki Dünya ve diğer gezegenlere ne olacak? Örneğin yeni kara delik Dünya’yı yutacak mı? Bunun için kara delikten kaçış hızını ele almamız gerekiyor; yani geri dönüşü olmayan noktayı. Nitekim kara deliğe ne kadar yaklaşırsanız yerçekimi de o kadar güçlenir ve kara delik çevresinde öyle bir yörünge vardır ki o yörüngedeki noktadan geri dönüş yoktur. O noktayı geçerseniz kara deliğe düşersiniz.

Buna olay ufku diyoruz

Hem ufkun ötesini göremediğimiz için hem de kara delikten dışarı bilgi çıkmadığından, içindeki olayları doğrudan etkileyemediğimiz için… Kara delikten kaçış hızının ışık hızına ulaştığı uzaklık onun Schwarzschild yarıçapı olarak adlandırıyor. Bu da kara deliğin yüzeyi, yani olay ufkudur. Keza Güneş’in Schwarzschild yarıçapı 3 km’dir ve Güneş’i o kadar küçültürsek kara deliğe dönüşecektir.

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

Peki kara delik Dünya’yı yutar mı?

Bunun cevabı hayır. Sonuçta bunun için 1) Dünya’nın, Güneş’ten bozma kara deliğe 3 km’den yakın olması veya 2) Olay ufkuna doğru yol alıyor olması lazım. Aslında günlük hayatta bu tür soruları sormak kolay; ama bunların cevabı genellikle sanıldığı kadar kısa ve basit olmuyor. Neyse ki bu kez şanslıyız ve 1 numaralı seçeneğin yanıtını biliyoruz:

Dünya’nın Güneş’e ortalama uzaklığı 3 km değil, 150 milyon km’dir. Zaten bırakın 3 km’yi, 3 milyon km yakın olsa zavallı Dünyamız Güneş’in gelgit etkisiyle; yani kendi çevresinde dönerken bize bakan yüzünün yerçekiminin, arka yüzünden az da olsa daha güçlü olması nedeniyle (bunun yol açtığı germe etkisiyle parçalanırdı). 3 km mesafede ise Dünya’nın kalıntıları buharlaşarak bir gaz bulutuna dönüşür ve sarmallar çizerek Güneş’e düşerdi (Bkz. Yamyam Yıldızlar)

Kara delik için de aynı şey geçerli: Ancak, Güneş kütlesindeki bir kara delik sadece 6 km çapında olacak ve küçücük yüzeyinin muazzam yerçekimiyle çok şiddetli gelgit dalgalarına yol açacaktır. Öyle ki Dünyamız bir anda atom bombası gibi patlayarak atomlarına ayrılacak ve sonra da süper sıcak gaz bulutuna dönüşerek buharlaşacaktır. Ardından X-ışınları saçan sıcak plazma kara deliğe düşecektir.

Oysa gelgit çarpılma olayı denen bu süreç o kadar hızlı işleyecek ki farkına bile varmayacaksınız. Canınız yanmayacak ve bir ışık çakmasıyla aniden yok alacaksınız. Uzaydan baksanız da Dünya’nın kara delik tarafından yok edildiğini göremeyeceksiniz. Tek gördüğünüz şey küçücük bir parıltı olacak.

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt

Sonuçta kara delik bizi yutmayacak

Kara delikler uzay-zaman dokusunda açılan ve her şeyi elektrikli süpürge gibi emen amansız lavabo giderleri değildir: Yerçekiminin şiddeti uzaklığın karesine göre azalır. Örneğin, kara deliğin yerçekimi olay ufkundan 3 km uzakta tam altı kat azalır.

Güneş kara delik olunca Dünyamız yine 150 milyon km uzakta dönüyor olacak. Kara delikler her şeyi kendine çekmediği ve sadece çok yaklaşan cisimleri yuttuğu için Dünyamız oldukça güvende olacaktır. Peki Güneş kara delik olup üstümüze gelirse? Kısacası kara delik balon gibi şişerse?

İlgili yazı: 10 Adımda kara deliğe düşen astronota ne olur?

Güneş kara delik olunca büyür mü?

Bu şekilde sormak daha doğru; çünkü kara deliklerin kütlesi arttıkça çapı da büyüyor. Öyle ki bir kara delik ne kadar çok cisim yutarsa o kadar çok büyüyor. Aslında ömrü de uzuyor ki en büyük süper kütleli kara deliklerin ömrü gözlemlenebilir evrenden uzun olacak.

Öyleyse kara deliğin Dünya’yı yutmasını istiyorsak çapını büyüteceğiz. 51 milyon Güneş kütlesindeki bir kara deliğin çapı 150 milyon km ile Dünya-Güneş uzaklığına eşit olacaktır. Tabii Güneş’i kara delik yapacak kadar gelişmiş bir uygarlığın, bunun içine 51 milyon Güneş atacak kadar da güçlü olduğunu düşünebilirsiniz; ama bu tüm galaksiye yayılmış Tip III uygarlıklar için bile zor bir şey.

Sonuçta Samanyolu merkezindeki Sagittarius A* süper kütleli kara deliği bile sadece 4,4 milyon Güneş kütlesi ve 44 milyon km çapında. Öyle ki onu alıp Güneş’in yerine koysak bile Dünya’yı yutamazdı. Belki 57,9 milyon km ile Güneş’e en yakın gezegen olan Merkür’ü yutardı; ama o da şüpheli. Büyük olasılıkla Merkür’ü sapan taşı gibi uzayın derinliklerine savururdu.

İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi

Dünyanın yörüngesi bozulur mu?

Peki Güneş kara delik olunca Dünya’nın yörüngesi bozulmaya başlar mı? Yavaş yavaş hız kaybedip kara deliğe yaklaşır mı? Bunun cevabı da hayır. Dünya’nın Güneş’in yerine gelen kara deliğe düşmesi için gezegenimizi özellikle yavaşlatmanız gerekiyor. Dünya kendiliğinden yavaşlamaz; çünkü Güneş kütlesindeki bir kara delik bizi Güneş’ten daha güçlü çekmeyecektir.

Hatta Parker sondasını Güneş’e göndermek de bu yüzden zordu; çünkü itince yokuş aşağı düşer gibi Güneş’e düşmüyor mübarek. 😀 Parker sondasını fırlattığımızda, Dünya yörüngesi üzerinde Dünya’dan biraz daha hızlı gidiyordu (saniyede 30 km’den hızlı). Bu nedenle Güneş’e düşmesi için uzayda manevra yaptırıp Parker’ın hızını kesmemiz ve daha yavaş dönmesini sağlamamız gerekti.

Öyleyse hayır: Güneş kara delik olursa Dünyamızı uzun bir süre boyunca yutmayacak. Gerçi 6 km çapa sahip olan Güneş kütlesindeki bir kara deliğin güçlü gelgit dalgaları, uzaktan da olsa Dünya yörüngesini sarsacaktır. Ancak, bunun için 5 milyar yıldan daha uzun bir süre beklemek gerekiyor ve o zaman da Dünya yörüngesi daralmak yerine genişleyebilir. İlla kara deliğe düşecek diye bir şey yok.

Tabii Evren Nasıl Yok Olacak yazısında yazdığım gibi yeterince beklerseniz, yani trilyon trilyon yıl kadar; kuantum fiziğindeki belirsizlik ilkesi nedeniyle Dünya’nın yörüngesi bozunacak, ama o zaman da büyük olasılıkla uzaya savrulacaktır. Belki Dünyamızı o zamana kadar Samanyolu merkezinde çok büyüyecek olan süper kütleli kara delik yutar; fakat bizim zıpçıktı kara deliğin pek şansı yok.

İlgili yazı: Plüton Okyanusu Neden Donmuyor?

Kara delik güneş sistemleri

Biz yine de Güneş’i kara deliğe dönüştürmeyeceğimize söz verelim tamam mı? Bu, Dünya’da yaşamın oluşumu ve evrim geçirmesi için iyi bir fikir değil. Peki 1000 ila 10 bin yıl içinde süper gelişmiş bir tip III uygarlığa dönüşürsek 550 gezegenli ve 9 güneşli dev kara delik güneş sistemleri oluşturabilir miyiz?

Sonuçta ışıktan hızlı yolculuk imkansızsa ve nüfusumuzu insan bedenlerinde kalarak artırmak istiyorsak gelecekte 8 gezegenli (belki dokuz) Güneş Sistemi bize yetmeyecek. Siz de bunun yanıtını hemen okuyabilir veya tüm güneşlerin söneceği uzak gelecekte, kara delikleri patlatarak nasıl enerji üretebileceğimize kara delik bombası’nda göz atabilirsiniz.

Doğal bir kara deliği güneş olarak kullanmanın yolunu ise Interstellar filmi ne kadar gerçekçi yazısında bulabilirsiniz. Bayramınız güzel geçsin.