Genenis Şirketinden Tek Kişilik Uzay Gemisi

Genesis astronotlar için tek kişilik uzay gemisi geliştiriyor. SPS Eylül ayında hava sızdırmazlık testlerini geçti ve uzayda bakım-onarım yapmak için kullanılacak. Sonuçta robotlar henüz insan kadar zeki değil ve uzay yürüyüşlerini astronotların yapması gerekiyor. Tek kişilik uzay gemisi SPS bunu kolaylaştırıyor. Peki nasıl çalışıyor?

Giyilebilir robotlar

Derin deniz dalgıçları 40 yıldır resimdeki gibi dış iskeletler veya popüler deyişle giyilebilir robotlar kullanıyorlar. Dış iskeletler dalgıçların 100 metreden daha derinde yüksek basınç altında ezilmeden ve soğuk suda donmadan güvenle çalışmasına izin veriyor. Böylece denizaltından geçen kablo hatları için suda kaynak yapabiliyorlar.

Buna karşın astronotlar sadece uzay giysileri kullanarak uzay yürüyüşü yapıyor; ancak uzayda bakım-onarım işleri çok stresli ve yorucu oluyor. Hatta NASA’da müdür yardımcısı olarak çalışmaya başlamadan önce uzay giysisi tasarımında uzmanlaşan eski MIT profesörü Dava Newman, astronotlarla ilgili az bilinen tırnak sökme olayını da buna bağlıyor.

Öyle ki bugün kullanımda olan basınçlı uzay giysileri son derece hantal ve eldivenleri çok sert. Bu nedenle uzayda uzun saatler boyunca çalışan astronotların tırnakları düşebiliyor. Newman bazı astronotların bunu önlemek için uzaya çıkmadan önce tırnaklarını söktürdüğünü söylüyor.¹

İlgili yazı: Gerçek Adem: ilk insan ne zaman yaşadı?

 

Tek kişilik uzay gemisi bunu çözecek

ABD Marlyand merkezli Genesis firmasının geliştirdiği tek kişilik uzay gemisi SPS, astronotların içine girdiği bir tür pencereli kutu olarak tasarlandı. Astronotlar kutunun içindeki hassas kontrol çubuklarını elleriyle kullanarak dışarıdaki robot kolları yönetecekler.

Robot kollar titreşimli ve sensörlü geri besleme sistemi sayesinde çok hassas çalışacak. Astronotların tırnaklarını kaybetmeden iş görmesini sağlayarak en riskli uzay yürüyüşlerini bile güvenle tamamlamasına olanak tanıyacak.

Roketli kabin

Tek kişilik uzay gemisi projesini (SPS) yöneten takım lideri Brand Griffin, konuyla ilgili açıklamasında, SPS’nin aslında roket takılı tek kişilik bir uzay kabini olduğunu söyledi ve acil durumlarda kaçış kapsülü olarak da kullanılabileceğini belirtti. Bu sistemi geliştirirken, NASA’nın uzay mekiği uçuşlarında sık kullandığı İnsanlı Manevra Birimi’nden (sırt roketi) esinlendiklerini belirtti.

İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili

 

Neden şimdi akıllarına geldi?

Bugüne dek astronotlar ya 2011’de emekliye ayrılan uzay mekikleriyle uzaya çıktılar ya da Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yaşadılar. Ancak, uzay yürüyüşlerinin son derece yorucu işler olmasına karşın tek kişilik uzay gemisi kullanmadılar. Açıkçası NASA tek kişilik uzay gemisi geliştirmeye para ayıramadı.

Oysa astronotların uzaydaki bakım-onarım çalışmaları günler ve hatta aylar alabiliyor. Örneğin, astronotlar 1993 yılında uzaya çıkarak Hubble Uzay Teleskopu’na elektronik gözlük taktılar ve ana aynasındaki üretim hatası yüzünden miyop olan teleskopun görüşünü düzelttiler.

2009 yılında ise Hubble’a uzayda yıpranmaması için özel olarak sağlamlaştırılmış olan 3 yeni manevra çarkı taktılar. Böylece teleskopun uzak galaksileri keskin bir nişancı gibi hedefleyerek kısa sürede çok sayıda detaylı fotoğraf çekmesini sağladılar.

Oysa Hubble tekrar arıza yaptı

Sonuçta uzay boşluğu teleskoplar için çok yıpratıcı bir ortam. NASA işte bu yüzden yeni çarkları sona sakladı ve önce 1980’lerde üretilmiş olan eski çarkları çalıştırdı. İyi ki öyle yaptı; çünkü Hubble’ın tam kapasiteyle çalışmasını sağlayan üç eski çarktan ikisi bu hafta bozuldu. Ancak, yeni çarklardan biri de bozuk çıkınca NASA teleskopu uykuya aldı ve sadece 2 çarkla kullanmak zorunda kaldı

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt

 

Özetle iş çok

NASA’nın Hubble uzay teleskopunu onarmak için yeni bir insanlı sefer düzenlemesi imkansız. Uzay mekiği emekli olan ve elinde insanlı uzay kapsülü bulunmayan NASA, Hubble’a astronot gönderemiyor. Oysa kişisel uzay gemileri olsaydı bu tür onarım işleri zamanında yapılabilirdi.

Zaten insanların uzaya yerleşmesi için kişisel uzay gemileri kullanması şart olacak; çünkü inşaat sektörü uzaya taşınıyor ve bu iş Uluslararası Uzay İstasyonu ile başladı (SIS). 100 milyar dolara mal olan Uluslararası Uzay İstasyonu 1998-2009 yılları arasında astronotlar tarafından uzayda inşa edildi.

Her ne kadar istasyonu oluşturan modüller Dünya’dan fırlatılsa da astronotlar yıllarca uzayda çalışarak bunları birleştirdiler ki SPS olsaydı işlerini çok daha hızlı bitirebilirlerdi. Oysa 2024’ten itibaren Ay’a yolculuk başlayacak ve iş yükü artınca tek kişilik uzay gemisi kullanmak da şart olacak. Neden derseniz:

Mars’a gideceğiz

Ancak önce Ay’a geri döneceğiz. Boeing şirketi, Trump’un yeni koyduğu hedefler kapsamında Ay yörüngesine bir uzay istasyonu inşa edecek. Astronotlar Mars’a gitmeden önce Ay yörüngesindeki bu istasyonda uzun süre kalarak Dünya’dan 2 gün uzakta uzayda yaşam testleri yapacak ve Ay Geçidi İstasyonu’nun parçalarını birleştirecekler.

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

 

Dahası uzay turizmi başlıyor

SpaceX şirketi 2023’te Ay yörüngesine milyarder Japon turist Yusaku Maezawa’yı gönderecek. Milyar dolarlık Amerikan emlak devi Bigelow da kendi ürettiği şişme uzay modüllerini kullanarak Dünya yörüngesinde uzay oteli inşa edecek. Bütün bu nedenlerle uzayda inşaat çalışmaları artacak.

Genesis şirketi, sırt roketli uzay giysilerinin, henüz uzay robotları yeterince yaygınlaşmamış ve yeterince zeki değilken bütün bu talebi karşılamakta yetersiz kalacağını söylüyor. Tek kişilik uzay gemisi astronotların robot gücü, sensör hassasiyeti ve insan zekasıyla çalışmasını sağlayarak bu sorunu çözüyor.

İlgili yazı: Kepler Dünya’ya En Çok Benzeyen Gezegeni Buldu

 

Peki çalışıyor mu?

Kişisel Uzay Gemisini Genesis tasarladı; ama aracı Los Angeles, South El Monte’de yer alan AMRO Fabricating Corp. üretiyor. AMRO uzay araçları üretiminde uzmanlaşan bir şirket ve NASA için Lockheed Martin tarafından geliştirilen insanlı Orion kapsülünün panellerini de imal ediyor.

Orion insanlı Mars uçuşlarında ve özellikle de 2020’den sonra yapılacak olan Ay’a geri dönüş seferlerinde kullanılacak. Bu bağlamda AMRO şirketi Eylül ayında SPS’ye sızdırmazlık testleri yaptı ve derin havuz deneylerinde tek kişilik uzay aracının dışarıya hava sızdırmadığını kanıtladı.

Haberler iyi. En zor şartlar altında bile SPS’nin penceresi ve gövdesi çatlamıyor: Havalandırmanın bozulması neticesinde kabin basıncı normalden 1,5 kat artsa bile uzaya hava sızdırmıyor. Böylece astronotların güvenle çalışmasına izin veriyor.

Doğal yüzme testi

İlgili yazı: Evren Bir Simülasyon mu?

 

Gelişmiş güvenlik önlemleri

Yine de astronotlar acil durumlar için hafif bir basınç elbisesi giyecek ve uzaya hava kaçması durumunda kask takarak uzayda birkaç dakika boyunca hayatta kalabilecekler.

Her ne kadar SPS tanıtım videolarında aracı sadece iş tulumlu astronotların kullandığı görünse de NASA büyük olasılıkla ince bir basınç giysisi giyilmesini zorunlu kılacak. Böylece astronotlar SPS’nin delinmesi durumunda uzay istasyonuna geri dönebilecek.

Doğrusu bunun için de aracın manevra roketlerinden yararlanacaklar. Ancak, SPS manevra roketleri için büyük olasılıkla azot gazı kullanılacak ve yanıcı yakıt tankına gerek kalmayacağı için uzay aracı yangın tehlikesine karşı da korunmuş olacak.

Havuz problemi

Ancak, uzay araçlarına yalnızca sızdırmazlık testleri ve fonksiyonel testler uygulanmıyor. Aynı zamanda astronotların uzay araçlarını kolaylıkla kullanmasına da bakılıyor. Bu bağlamda Genesis şirketi dalgıç da kiraladı ve dalgıçların derin havuzda uzay aracına rahatça binip binemediğini de test etti. Bu deneyler farklı derinliklerde kilolu ve zayıf farklı beden ölçülerinde yapıldı.

İlgili yazı: Konutlar İçin Ucuz Güneş Enerjisi Rehberi

 

Sonuç olarak çalışıyor

Tek kişilik uzay aracı Şubat ayından beri test ediliyor ve yılsonu gelmeden önce yer testleri de başlayacak. Bu kez aracın soğuk ateşlemeli manevra roketleri test edilecek. Bu da oldukça zorlu bir süreç olacak; çünkü NASA’nın tam kapsamlı Merkür kapsüllerini saymazsak bugüne dek yaygın kullanılan tek kişilik bir uzay aracı üretilmedi.

Bu nedenle piyasada satılan ticari manevra roketleri SPS ile uyumlu değil. Astronotların sırt roketleri de SPS için zayıf kalıyor. Kısacası bu aracın tüm sistemleri özel üretim olacak. Manevra roketlerine de ayrıca sertifika almak gerekecek.

İlgili yazı: En Büyük Galaksiler Ne Kadar Büyük?

 

Sırada robot kol var

SPS’nin robot kollarını aracın içinden kullanmak çok önemli. Sonuçta aracın bütün esprisi bu: astronotların uzayda bakım-onarım-inşaat yapmasını kolaylaştırmak. Genesis bunun için de eski adıyla Stanford Araştırma Enstitüsü olan SRI ile anlaştı. SRI bomba imha etmekte kullanılan çok gelişmiş robotlar üretiyor ve robot kol konusunda en ileri teknolojileri sunuyor.

Peki ne zaman kullanıma giriyor?

Öncelikle SPS’nin aracı geliştirmesi lazım. Ardından SPS birimlerini test amacıyla NASA’ya verecek. Son olarak da uzay istasyonunda deneme uçuşları yapılacak. İnsanların Ay yörüngesine 2021’de geri döneceğini hesaba katarsak SPS’nin 2024’ten önce kullanıma girmesi pek mümkün değil. Ancak, Uzay Yolu ve Yıldız Savaşları’nda sergilenen teknolojilerin artık gerçek olduğunu görebilirsiniz.

Tabii fırlatmak da ayrı bir dert

Özel sektörün uzaya el atması çok güzel. Öte yandan Genesis gibi küçük bir şirketin bu aracı uzaya ucuza fırlatması da gerekiyor. SPS’den kâr elde etmek için kendine çok ekonomik bir fırlatma şirketi bulmak zorunda ve ne yazık ki yeniden kullanılabilen SpaceX roketleri bile pahalı kalıyor.

İlgili yazı: Japonya 2050 için Mini Uzay Asansörü Test Ediyor

 

Gündüz düşleri

Bu bağlamda en uygun adaylardan biri Sierra Nevada Corporation’ın (SNC) geliştirdiği Dream Chaser kargo mekiği. İnsansız mini uzay mekiği olan Dream Chaser da geliştirme aşamasında. Ancak, mini uzay mekikleri ve uzay balonları kullanan küçük ölçekli fırlatma şirketleri, hafif yüklerin uzaya ulaştırılması konusunda Genesis gibi tasarım bürolarına ekonomik alternatifler sunuyor.

Öyle ki fırlatma işini ULA şirketinin Alas V roketi üstlenecek ve bunun parasını SNC ödeyecek. Genesis ise SNC’ye yük bedelini ödeyecek. Nitekim Genesis ve SNC şimdiden bir uzlaşı belgesi imzaladılar. Hatta Genesis yarın öbür gün başka bir fırlatma şirketiyle anlaşabilmek için kişisel uzay gemisini her türlü roketle fırlatılacak şekilde tasarladı.

Şimdi diyeceksiniz ki “Bunun için özel tasarıma ne gerek var hocam? Koyarsınız SNC’yi kargo bölmesine ve roketler uzaya fırlatır.” O kadar kolay değil. Güçlü motoru olan roketler var, zayıf motoru olan roketler var. Her biri farklı ölçülerde hızlanıyor, ivmeleniyor. Bu da yüke binen g kuvvetini değiştiriyor. SNC Falcon Heavy gibi en büyük roketleri de kullanabilmek için sarsıntıya dayanıklı olarak geliştirildi.

İlgili yazı: Mars’a Kış Uykusuna Yatarak Gideceğiz

 

Uzay milleti Asgardia

Azerbaycan asıllı Rus iş insanı Dr. Igor Ashurbeyev, 2017 yılında Uzay Milleti Asagardia’yı kurdu ve Asgardia, 12 ayda başta Türkiye’den olmak üzere internet aracılığıyla çok sayıda yurttaşlık başvurusu kabul etti. Öyle ki Asgardia CEO ve NGO’su Lena De Winne, 8 Ekimde Türkiye’ye gelerek Asgardia yöneticilerini Türk yurttaşlarıyla tanıştırdı.

Asgardia insanların uzaya yerleşmesini istiyor. Tıpkı Mars One projesinde olduğu gibi Mars’a göçmen göndermeyi hedefliyor. Bu konudaki hedefleri ne kadar gerçekçi bilemeyiz, ancak insanların uzaya yerleşmesi için en kapsamlı farkındalık çalışmasını şu anda Asgardia projesi yürütüyor.

Gerçi her ne kadar Igor Ashurbeyev, hem kendisini Asgardia başkanı seçen seçmenlere, hem de Başkan olarak bizzat kendisine, yeterlilik açısından zeka testi yaptıracağını söylese de IQ testi yapmak yetmez. Asgardia yurttaşlarının uzaya yerleşmek için kişisel uzay gemisini de ihtiyacı olacak.

Kısacası Genesis şimdilik NASA’ya satış yapmayı hedeflese de gelecekte çok geniş bir pazara hitap edecek. Peki siz Mars’a gitmeye hazır mısınız? Bugünün planlarının yarın gerçek olacağını bilerek Elon Musk’ın Mars şehirlerini okuyabilirsiniz. Hafta sonu yeni yazılarda görüşmek üzere iyi tatiller.

İşte tek kişilik uzay gemisi

¹Probability of Spacesuit-Induced Fingernail Trauma Is Associated with Hand Circumference
²Genesis SPS