Corona Virüsüne Karşı Baidu Antivirüs Yapay Zekası

Çin’in arama motoru Baidu, Corona virüsüne aşı bulmak için antivirüs yapay zekası geliştirdi. Baidu algoritmaları doktorların virüs RNA’sını (genetik kodunu) inceleyerek etkili aşı geliştirmesini hızlandırıyor. Ayrıca Çin’de insan temasını azaltmak için erzak dağıtım noktalarında otonom araçlar kullanılıyor ve tren garları gibi noktalara otomatik Corona test cihazları yerleştiriyor.

Peki Corona ne kadar bulaşıcı? Türkiye’de gerçekte kaç Corona vakası olabilir ve kendimizi korumak için karantina ve gönüllü izolasyon uygulaması yeterli mi? Peki ya şirketler salgın hastalık riskini azaltmak için evden çalışma düzenini nasıl kurabilirler? Yapay zeka ile başlayalım:

İlgili yazı: Gerçek Adem: ilk insan ne zaman yaşadı?

 

Corona aşısı mümkün mü?

Düzenli olarak güncellenen Corona Virus Cases sitesine göre³, şu anda dünyada bilinen 134 bin Corona virüsü (Covid-19) vakası var. Bunlar da toplam 100 ülkeye dağılmış durumda. Türkiye’de ise şimdilik iki vaka bildirilmiş bulunuyor. 70 bin 395 Corona hastası iyileşirken 4985 kişi hayatını kaybetti. Dünya Sağlık Örgütü virüsün çok sayıda ülkeye sıçramış olması yüzünden pandemi (evrensel salgın) ilan etti.

Covid-19 bize virüslere karşı aşı geliştirmenin ne kadar zor olduğunu ve aynı zamanda ta 2010’dan beri yapay zekanın (IBM Watson ve bilişsel analiz çözümleri) aşı tasarımında ne kadar etkili kullanıldığını hatırlattı. Baidu yapay zekası da kamuoyunda Çin’in yerli ve milli web arama motoru olarak biliniyor.

Ancak, Çin-ABD ticaret savaşının önemli bir parçası olan Baidu algoritmaları Corona virüsünün genetik kodunu analiz etmek için de seferber edilmiş bulunuyor (yapay zeka büyük veri analiziyle doğru iş kararları alıp rekabet gücünü artırmakta kullanılıyor).

Bakterilere karşı aşı geliştirmek nispeten kolay, ama etkili antiviral tedaviler çok zor. Bunun sebebi ise grip virüsleri ve Covid-19’un tedaviye karşı dirençli olması. SAARS salgınında gördük ki insanları kısa sürede öldüren virüsler başkalarına bulaşıp hızla çoğalmaya fırsat bulmadan kendini etkisizleştiriyor. Corona ise o kadar öldürücü olmadığı için daha çok insana bulaşabiliyor. Bu da vaka sayısını artırıyor:

İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili

 

Corona için nasıl antivirüs geliştiriyor?

Antiviral aşı geliştirmenin ilk aşaması virüsün içyapısını ve genetik kodunu çözmektir. Corona ise zorlayıcı bir virüs; çünkü genetik kod olarak tek şeritli RNA molekülleri taşıyan kılıflı virüsler ailesinden geliyor. Tek şeritli RNA molekülü daha az sayıda atomdan oluştuğu için değişikliklere pek duyarlı ve hızla mutasyon geçiriyor.

HIV, Ebola, grip virüsü ve diğerleri ise çifte sarmal moleküller taşıdığı için daha yavaş mutasyon geçiriyor. Sözün özü Corona’ya karşı aşı geliştirmek sadece insan eline kalırsa bu iş Nasrettin Hoca’nın göle maya çalması gibi olacak. Öte yandan, günde binlerce organik molekülü tarayabilen Baidu yapay zekası aşı için en doğru moleküllerin bulunmasını hızlandırıyor.

Baidu bunun için Linearfold (doğrusal katlama) algoritmasını geliştirdi. Oregon Devlet Üniversitesi ve Rochester Üniversitesi ile 2019’da geliştirilen algoritma, virüsün ikincil RNA yapısını öngörmekte geleneksel RNA katlama algoritmalarından çok daha hızlı. Peki Linearfold algoritması nasıl çalışıyor?

İlgili yazı: Doğaya Hükmeden 10 Temel Fizik Etkisi

 

Corona RNA katlama sanatı

Bir virüse karşı aşı geliştirmek için genetik koduna bakarsınız. Böylece virüsün insanlara nasıl bulaştığıyla ilgili fikir edinirsiniz ama bu genel fikir olur; çünkü RNA size aktif bir virüsün organizmaya nasıl bulaştığını göstermez. Bulaşma esnasında virüs RNA’sı kendi üzerine özel bir şekilde kıvrılarak harekete geçer. Virüsler bakteriden küçük ve hassas olduğu için bunu mikroskopla görmek çok zordur.

Oysa etkili bir aşının bağışıklık sistemini güçlendirirken bunu yapması gerekir! Bağışıklık sistemine, virüsün hücrelere yapışmakta ve bulaşmakta kullandığı molekül kapılarını kapatmayı öğretecek. Sonuçta virüsler hücrelere yapışınca hücre zarından içeri kendi işgalci RNA’sını şırınga eder ve hücrenin yaşamak yerine daha çok virüs kopyalamasını sağlarlar. Hücre patlayıp ölür ve bu virüsler kana saçılır.

Bilim insanları aşı üretirken virüsün bulaşma mekanizmasını etkisiz hale getiriyor veya zayıflatıyorlar. Bu da aşının organizmada bağışıklık tepkisine yol açmasını sağlıyor ama insanların aşı nedeniyle hastalanmasını da önlüyor. Baidu yapay zekası işte bu bağlamda Corona RNA’sının kendi üzerine katlanarak nasıl aktifleştiğini öngörüyor. Nasıl çalışıyor derseniz:

İlgili yazı: Dünyada 12 Metrelik Eksen Kayması Oluştu

 

Yarasadan bulaştı gerçeği

Corona virüsünün insana yarasadan geçmiş olması mümkün ama bu kesin olarak kanıtlanmış bir şey değil. Yine de bilim insanları insana Corona bulaştırabilecek yarasa gibi hayvanlardaki diğer Covid türlerini inceliyorlar. Böylece insana bulaşan Covid-19 RNA’sı hakkında bilgi edinmeye çabalıyorlar.

Baidu yapay zekası bu kapsamda Covid-19 RNA gen dizisinin ikincil yapısını öngörmeye çalışıyor. Oysa bir virüsün hayvandan insana nasıl geçtiği araştırmak uzun süren bir proje. Baidu algoritması da gen dizisi başına analiz süresini 55 dakikadan 27 saniyeye indirdi; yani 120 kat hızlandırdı. Bu sebeple Çinli bir doktar Hazirana aşısı çıkar dedi. Bunu bilemeyiz ama aşı artık çok daha hızlı geliştirilecek.

Nitekim RNA kodunun protein talimatlarını virüsün bulaştığı hücreye iletmesini sağlayan mesajcı RNA’nın ikincil yapısının, bu molekülün doğada bozularak işlevini yitirme yarı ömrüyle bağıntılı olduğu görüldü (protein talimatları pratikte virüs yapma talimatlarıdır ve bu talimatları bozarsak virüsün ilacını geliştirmiş oluruz).

Sözün özü hekimler bu veriyi kullanarak virüsüm mesajcı RNA’sını değişikliğe uğratabilir ve onu bulaşıcı olmak yerine aşı amaçlı bağışıklık artırıcı virüse dönüştürebilir. Ancak, Corona karşıtı mücadele sadece yapay zeka ve genetik üzerinden yürümüyor. Tabii Baidu’nun günlük hayatta kullanılan antivirüs teknolojileri de var:

İlgili yazı: DNA Testi Yaparsanız Neler Öğrenirsiniz?

 

Baidu antivirüs teknolojileri

Çinliler başkent Beijing’in Çing tren istasyonuna insanların hasta olup olmadığını bir bakışta anlayan yüz tanıma algoritmaları kullanan akıllı kameralar yerleştirdiler. Bu sistem hastanın yüz kızarıklığına bakıp ateşi çıktığını anlıyor. Laptop bazlı sistem dakikada 200 kişiyi tarayarak istasyonda kuyruk oluşmasını önlüyor.

CT göğüs taraması ise Covid-19’un ileri aşamadaki en büyük belirtisi olan zatürreyi tespit etmekte kullanılıyor. Beijing merkezli LinkingMed onkoloji veri platformu ve tıbbi veri analiz şirketi de Çin’in ilk açık kaynaklı CT tarama ile zatürre tespit algoritmasını geliştirdi. Bunun için de Baidu’nun açık kaynaklı derin öğrenme yapay zeka platformu PaddlePaddle’ı kullandı.

Yeni algoritma hastaların CT taraması görüntülerine bakarak zatürre sebepli lezyonları tespit ediyor. Bu yaraların sayısı, büyüklüğü ve orantısını ölçüyor. PaddlePaddle’ın anlamsal dilimleme araç kiti PaddleSeg’den yararlanan LinkingMed, zatürre teşhisi için geliştirilen görsel analiz sistemini Hunan Eyaletindeki XiangNan Üniversitesi Hastanesi’nde kullanıma sundu.

Yeni zatürre algoritması hastalığı bir dakikadan kısa sürede ve yüzde 92 doğruluk payıyla tespit ediyor. Bu oran hazır veri kümesi verildiğinde veya hastanın zatürre hikayesi olduğunda yüzde 97’ye çıkıyor. Bu neden önemli derseniz: Çin’deki doktorlara da Corona bulaştı ve bundan hayatını kaybeden en az bir doktor var. Peki doktorlar hastalanırsa hastalara kim bakacak? Yapay zeka algoritmaları işi otomatiğe bağlayarak doktor yükünü ve kadro ihtiyacını azaltıyor.

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

 

Corona takibinde büyük veri

Bir salgının yayılmasını önlemek hastaları iyileştirmek kadar önemlidir; çünkü salgın yayılırsa hasta sayısı da artacaktır. Salgının yayılmasını önlemenin yollarından biri de online haberler ve sosyal ağ paylaşımlarını tarayan algoritmalar. Bunlar örneğin Çin’den çıkan virüsün önce hangi ülkeye bulaştığını ve o ülkeye havayolu gibi hangi yollardan girdiğini öğrenmekte kullanılıyor.

Baidu yapay zekası bu verileri uçak bileti gibi seyahat verileriyle karşılaştırıyor. Gelecekte bu uygulama hastalığın salgına dönüşmeden durdurulmasını kolaylaştıracak. Kısacası sadece hastalıkta değil, aynı zamanda salgında erken tanı hayat kurtaracak.

Nitekim Corona salgınında alarm veren ilk kurum bu alanda ünlü olan Yeni Çıkan Hastalıkları İzleme Programı (ProMed) oldu. Bu gönüllü grubu salgını ilk uyarıdan bir saat sonra bildirdi. Baidu Haritalar da bu tür salgın ısı haritalarını kendi veritabanıyla eşleştiriyor. Veriler geriye dönük incelediğinde Wuhan’dan çıkan hastalığın diğer eyaletlere nasıl yayıldığı kaba hatlarıyla görülebiliyor.

Gelecekte yapay zeka her türlü hastalığın yayılımını gerçek zamanlı veya yarı gerçek zamanlı olarak izleyebilecek. Bu da hangi ülkeler ve şehirlerin alarma geçirilmesi gerektiğini gösterip maske stoklama sıkıntısı yaşanmadan hazırlık yapılmasını sağlayacak.

Corona için otonom araçlar

Çin’deki otonom araç girişimi Neolix, minibüs filosunu Baidu’nun otonom araç platformu Apollo’yu kullanarak programladı ve Beijing Haidian Hastanesi’ne erzakla tıbbi malzeme dağıtımı yapmaya başladı. Sonuçta hastanedeki 100 kişilik sağlık personeli kendilerine de virüs bulaşabileceği için yerinden ayrılmıyor. Tedarik zincirinin robotlarla kurulması insan sürücülere hastalık bulaşmasını önlüyor. Baidu kendi mini otonom aracını geliştirerek Corona’ya karşı şirketlere satmaya başladı.

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt

 

Corona ne kadar hızlı yayılır?

Yaşadığınız şehre ve çalıştığınız şirkete Covid-19 virüsü bulaşma olasılığı nedir? Vakalar ortaya çıkınca neler yaşanacak? Siz ne yapmalı ve ne zaman yapmalısınız? Corona’ya karşı alınacak tedbirler listesi sağlık kuruluşları tarafından yayınlandı. Ancak ben iki soruya odaklanmak istiyorum: Gönüllü izolasyon ve karantina. Bunlar işe yarıyor mu ve bulunduğunuz bölgede Corona riskini nasıl hesaplarsınız?

Önce bir gerçeği belirtelim: Virüs dünyaya yayılmaya başladığında Wuhan karantinaya alınmış, giriş ve çıkışlar yasaklanmıştı. ABD, İspanya, Fransa, İran, Almanya, Japonya, Hollanda, Danimarka, İsveç ve İsviçre’ye yayıldığında Wuhan hep karantinadaydı. Öyleyse virüs nasıl oldu da diğer ülkelere sıçradı? İşte bunun için salgın hastalıkların nasıl yayıldığını anlamamız gerekiyor.

Aslında devletlerin bildirdiği hasta sayısı gerçek hasta sayısı değildir ve olamaz da. Bunun için devlet saklıyor tarzı komplo teorisine gerek yok. Birçok ülkede test yapılmıyor ve yeterli sayıda yapılmıyor. Ya devletler hazırlıksız yakalandığı için test sayısı sınırlı ve bunu en acil durumlara saklıyorlar ya da insanlar bilgisiz, gelip beni test et demiyorlar. Çoğu kişi hastalığı evde geçiriyor. Bir kısmı saklıyor.

Ayrıca yaşlılarda ölüm oranı daha yüksek olduğu ve Japonya’da yaşlılar çoğunlukta olduğu için salgın verilerini yanıltan durumlar var. Örneğin, Japonya’da ölüm oranı yaşlılar yüzünden yüksek olabilir ama İran’da devlet önlem almadığı için yüksek olabilir. Bir de hava durumu etkili oluyor. Özellikle yüksek sıcaklık ve nemin ölüm oranını ne kadar artırdığını ölçemiyoruz. Bu sebeple devletler gerçek Corona hastası sayısını bilemezler; ama İtalya, Çin ve Almanya’ya bakarak salgının boyutlarını anlayabiliriz:

İlgili yazı: Evrenin En Büyük Yıldızı UY Scuti mi?

 

Corona riski için net bilgi

Tabloları inceler ve hastalığın ortaya çıktığı Wuhan’daki vahim durumu hesaba katmazsanız: Corona’ya hazırlıklı ülkelerde ölüm oranı binde 5 olacak. Çin’in geri kalanında ise binde 9. Hazırlıksız yakalanan ülkelerde ise Covid-19 hastalarının yüzde 3 ila 5’i hayatını kaybedecek. Durum belli: Bir ülkede sağlık bakanlığı hazırlık yaparsa ölüm oranını kafadan 10 kat azaltır. Üstelik hazırlık yapmak salgının yayılmasını da yavaşlatır/önler; yani daha az insan hastalanır ve ölüm oranı daha da azalır.

Sağlık bakanlığı ve hastaneler ne kadar hazırlıklı?

Corona hastalarının yüzde 20’si hastanelik olacak. Yüzde 5’i yoğun bakıma alınacak ve yoğun bakımdaki hemen bütün hastalara zatürreye karşı solunum cihazı gerekecek. Yüzde 2,5’u için ECMO kullanılacak. ECMO solunum cihazları ise az bulunan pahalı ünitelerdir. Türkiye’de kaç ünite olduğunu bilmiyorum. Bakanlık önlem almıştır; ama birkaç yıl öncesine dek 327 milyonluk Amerika’da sadece 250 ünite vardı.

Bu da 100 bin hasta için 100 bin Corona test kiti, içlerinden 20 bini için yatak kapasitesi, 5000 solunum cihazı ve 1000 ECMO demektir. Türkiye önceden tedbir aldığı ve 80 milyonluk nüfusu Amerika’dan az olduğu için bütün bunlara bizim en az 4 kat, belki de 10 kat az ihtiyacımız olacak. Tabii maskeler ve kolonyaların, antiseptik sabun vb.’nin karaborsaya düşmesini de önlemek gerekir.

Ancak paniğe kapılmamak, sosyal ağlarda korku salmamak, kötü niyetli yalan haberlere kanmamak ve kafede oturan her öksüren insana eve git dememek kaydıyla Corona’yı çok ciddiye almalıyız. Düşünün ki İtalya’da Covid-19 hastaları arasındaki ölüm oranı binde 5 yerine yüzde 4 ve buna rağmen doktorlar kimin ölüp kimin kalacağına, yani kimi iyileştireceğimize biz karar veriyoruz diyor. Sanki savaş hali!

İlgili yazı: Çernobil Nükleer Reaktörü Neden Patladı?

 

Corona ne kadar bulaşıcı?

Corona hastası öksürürse virüs tükürükle 2 metreye yayılabilir. Öksürürken elinizle ağzınızı kapatmayın. Bunun yerine ağzınızı dirsek çukurunuza gömüp öksürün ki çevreye tükürük saçılmasın. Bu basit önlem çok etkilidir. Ayrıca yere düşen tükürüğün kimseye zararı yok.

Asıl bulaşıcılık riski otobüs tutunma demirleri ve halkalarında, tuvalet kapı tokmaklarıyla musluklarda. Belki de eldiven kullanmak veya bunlara kağıt havlu ya da mendille dokunmak en iyisi. Sonuçta elinizi yıkasınız da kapıyı açarken yine bir yüzeye dokunuyorsunuz. Tuvaletten çıkınca elinizi kurulamak için ekstra ıslak mendil kullanabilirsiniz. Virüs metal, seramik ile plastiğe tutunuyor ve 9 gün aktif kalıyor.

Dünyada kaç kişiye bulaşacak?

Harvard Üniversitesi’nden Marc Lipsitch’e göre Corona virüsü (Covid-19) 1 yıl içinde dünya nüfusunun yüzde 40 ila 70’ine bulaşacak. Ancak bu bir felaket değil. Gribe yakalananların yüzde 14’ünde hiçbir belirti, öksürük bile görülmüyor. Bu da bir yılda sadece 31 milyon kişinin hastaneye yatacağı anlamına geliyor. Corona’da ölüm oranın düşük olduğunu, aşının geliştirileceğini ve insanların 1 yılda içinde belirli ölçüde doğal bağışıklık kazanacağını unutmayın. Peki karantina ne kadar etkili?

İlgili yazı: Çifte Sarmal DNA Neden Sağ Elli?

 

Karantina çok etkili

Ancak hiç pratik değil. Sonuçta hayat devam ediyor, insanlar çalışıp para kazanmak ve sosyalleşmek zorunda. Herkesi de Urla’daki Karantina Adası’na koyacak halimiz yok. Yine de karantinanın nasıl işlediğini ve ne kadar etkili olduğunu görelim:

• Kimse karantina bölgesine girip çıkamaz (ailevi sebepler ve zorunlu işler hariç).
• Karantinada acil durumlar hariç kimse seyahat etmez. Örneğin yaşadığınız ilçenin dışına çıkmamalısınız. Hatta mahalle dışına.
• Ateşi olan ve boğazı yanan insanlar evde kalmalı.
• Sağlık personeli fazla mesai yapacaktır.
• Okullar, üniversiteler, jimnastik salonları, müzeler, kayak merkezleri, kültürel ve sosyal merkezler, yüzme havuzları, sinema-tiyatro-sergiler kapanır/iptal edilir.
• Büfeler ve restoranlar sabah 6-akşam 6 arası çalışır. İnsanlar birbirine 1 metreden fazla yaklaşmaz.
• Gece kulüpleri ve içkili barlar kesin kapanır.
• Müşterisine 1 metre alışveriş/dolaşma mesafesi tanıyamayan tüm market, bakkal ve dükkanlar kapanır.
• Hastane ziyaretleri kısıtlanır.
• İnsanlar evden çalışır, yüz yüze toplantılar iptal edilir.
• Tüm maçlar, müsabakalar, spor karşılaşmaları iptal edilir. Buna toplu sağlık koşuları dahil. Önemli etkinlikler özel davet listesi ile kapalı kapılar arasında gerçekleştirilir.

Gerçek karantina budur. Gerisi dostlar alışverişte görsün olur. Türkiye’nin buna ihtiyacı kalmaz umarım; ama Corona virüsünün vücutta 14 gün kuluçka süresi var, yani gerçek salgın üç hafta sonra belli olacak. Peki kısmi karantina işe yarar mı? Gönüllü izolasyon ve insanlardan uzak durmak? Hayır, birazdan bilimsel nedenini yazacağım gibi ya tam karantina yaparız ya da hiç yapamayız (bir şehri karantinaya almak ise bir kişiyi almaktan farklıdır).

İlgili yazı: Bilim İnsanları DNA Üzerine Veri Depoladı

 

Şirketinizde hastalanma riskiniz ne?

Bu oranlar sadece İstanbul için geçerli olabilir; çünkü şirketinizde hastalanma riskiniz size bulaşan virüs sayısına o da metrobüs dahil karşılaşacağınız insan sayısına, yani nüfus yoğunluğuna bağlı. Türkiye’nin en kalabalık şehri İstanbul’dur.

Bu durumda İstanbul’da 11 kişi Corona virüsü yüzünden hayatını kaybederse ve 100 kişilik bir şirkette çalışıyorsanız en az bir çalışanın hastalanma olasılığı yüzde 25’tir. Ofisi derhal kapamalısınız. Türkiye 13 Mart Cuma (bugün) saat 14.30’da ikinci Corona vakasını duyurdu. Hasta karantinada. Şimdilik ölüm yok. Oysa İstanbul’da can kaybı şart değil, gelecekte 22 resmi vaka olursa gerçek sayı 54 olacağından ve siz 250 kişilik bir şirkette çalışıyorsanız bir çalışanın Corona taşıyor olma ihtimali yüzde 2’dir.

Bir de hastalığın yayılma hızı var. Biz de Paris’i ele alalım. Paris’te 250 kişilik bir şirkette bir kişinin hastalanma olasılığı yüzde 0,85 ama yarın yüzde 1,2 olacak. Yüzde 1 risk bile içinize sinmiyorsa ofisi kapatmalısınız. Şirketteki risk bir yana, işe giderken toplu taşımada hastalanma olasılığı daha fazla. Üstelik insanların yüzde 26’sı Corona belirtisi görülmeye başlamadan önce hastalanıyor. Sonuçta Dünya çok kalabalık, küresel ısınma bataklık sayısını artırdı ve bu da virüs mutasyon hızını artırdı.

Gerçekçi olursak

Özellikle de Çin’deki vahşi hayvan pazarları yeni virüs gömülmesine gebe ama bu saatten sonra her yıl başka ülkeden bir virüs çıkabilir. Tıbbın hızla ilerleme kaydetmesi ve devletlerin önlem alması lazım. Hiçbir ülke her yıl 6 ay kapıları kapatarak yaşayamaz. Kalıcı tek çözüm toplumsal refahı ve eğitim düzeyini artırmak. Altyapı çalışması yapmak. Türkiye şanslı. Bizde nüfusa oranla bizde ABD’den 10 kat fazla Corona test stoku var. Peki hastalık çoktan tüm dünyaya yayılmışken karantina işe yarar mı?

İlgili yazı: Bilgisayarla Yapay Bakteri DNA’sı Yazdılar

 

Gönüllü izolasyon işe yarar mı?

Bu saatten sonra Corona virüsünün nüfusun en az yüzde 40’ına bulaşmasını önlemek imkansız görünüyor. Resmi Corona hastaları içinde erkeklerde ölüm oranı yüzde 4,7 ve kadınlarda yüzde 2,8. 10 yaşın altındaki çocuklar hücreleri hızla bölündüğü için güvende.

50 yaşına kadar risk yüzde 1’in altında, 70 yaş üstünde ise ölüm riski on ikide bir. Bu da Corona ölüm oranının mevsimsel gripten 30 kat fazla olduğunu gösteriyor. Demek ki evde yaşlı ve hasta kimseler varsa, siz de öksürüyorsanız VE imkanınız varsa ev değiştirmeniz daha güvenli.

Şimdi gönüllü izolasyonun ne kadar etkili olduğuna bakalım: Hastalık kapmamak için kapı dışarı çıkmıyorsunuz. İnzivaya çekildiniz. Sosyal hayatınız bitkisel hayatta. Bunun için küçük bir bilimsel deney yapalım.

• Çok sayıda su bardağı alın.
• Kül suyu gibi az miktarda alkalin madde alın.
• Fenolftalein dolu bir göz damlası pompası alın.

Şimdi herkes eline temiz su dolu bir bardak alsın ki bu bardaklar Corona olmayan sağlıklı insanları simgeler. Fenolftalein turnusol kağıdı gibi test aracıdır. Bardakta kül suyu olup olmadığını test eder. Varsa suya fenolftalein damlatınca rengi pembe olur. İçine kül suyu kaçan bardık tahmin edebileceğiniz gibi Covid-19 kapmış insan demektir.

İlgili yazı: RNA Yoluyla Genetik Hafıza Transferi Yapıldı

 

Haydi odaya kül suyu alalım

Temiz su bardakları taşıyan insanların yanına kimse girmezse onlara hastalık bulaşmaz (bunun için odayı dışarıya kapatırsınız ve bu da karantina demektir). Öte yandan odaya kül suyu koyulmuş su bardağıyla biri girerse durum değişir. Tabii fenolftalein ile içeri girenlerin suyunu test edebilirsiniz.

Oysa Covid-19 testleri ancak insanlar hastalık belirtilerini göstermeye başladıktan sonra tanı koyabiliyor. İşte bu yüzden gerçek hasta sayısı bildirilen hasta sayısından fazla dedim. İnsanlar hasta oldum demek için size gelene kadar hastalığı başkasına bulaştırıyor. Şimdi Covid-19 bulaşıcılık değeri (R0) 2,2’dir; yani hastalanan her kişi bunu en az 2,2 kişiye bulaştıracaktır.

Demek ki odaya kül suyuyla giren herkes en az iki kişinin temiz su bardağını kirletecek. Bunu nasıl yapacağı da tıp öğrencilerin ödevi olsun; ama özünde siz fenolftalein testini odaya giren herkes en az iki kişinin bardağını kirlettikten sonra yapabileceksiniz. Demek ki gerçek hastası sayısı bildiğinizin üç katıdır. Yeni hastalar da kişi başına iki kişiye hastalık bulaştıracak. İkinci rauntta hasta sayısı 7 olacak!

İlgili yazı: Kök Hücre ile Kalp Kası Tedavisi Başladı

 

Corona için sonsöz

Bu da böyle katlanarak gidecek: Sözün özü Corona Covid-19 salgını artık bütün dünyaya yayıldı. Bir pandemi, yani evrensel salgın oldu. Artık kişileri ve evleri yalıtmak dışında genel karantina hiçbir işe yaramaz.

Gönüllü izolasyon, yani eve kapanmak ise hastalanma riskinizi azaltmaktan çok başkalarını hasta etme riskinizi önler. İnsanların yüzde 26’sı hastalığını fark etmeyecek bile ve yüzde 80’i hafif atlatacak. Yüzde 20’si hastaneye gidecek ve yüzde 5’i yoğun bakıma girecek.

Öyleyse gönüllü izolasyon seçimi size aittir. Peki gelecekte Covid-19 türevi diğer pandemilere karşı antiviral aşılar ve ilaçlar geliştirmemiz mümkün olacak mı? Özellikle de viral gen tedavisi yöntemlerini virüslere uygulayarak onları aşı üretmekte kullanabilir miyiz?

Onu da GDO’lu Retrovirüsler Kanseri Tedavi Edecek yazısında görebilir, hastalıklara yatkınlığınızı DNA testi ile nasıl ölçebileceğinize bakabilir ve gen tedavisini hızlandıracak asal genetik tekniğini şimdi inceleyebilirsiniz. Sağlıklı günler dilerim.

Corona virüsü hakkında ne biliyoruz?

¹Coronavirus: Why You Must Act Now
²AI in Healthcare (pdf)
³Coronavirus Cases