SpaceX 100 Kez Kullanılan Roket Üretti

Elon Musk’ın SpaceX şirketi 100 kez yeniden kullanılabilen roket üretti. Yeni Falcon 9 Blok 5 serisi, SpaceX’in yılda 52 roket fırlatmasına izin verecek ve bu da uydu gönderme maliyetlerini yüzde 60 oranında azaltacak. Düşük maliyetli Blok 5 sayesinde uzay turizmi 2023’te başlayacak ve insanların gelecekte Mars’a yerleşmesi de kolaylaşacak. Peki Falcon 9 Blok 5 nasıl çalışıyor?

Fiyat savaşlarıyla

Bugün uzaya gitmek ağırlığınızca altın demek, hem de kelimesi kelimesine; çünkü 1 kg yükün yerçekiminden kurtulup uzaya ulaşması 15-20 bin dolara geliyor. İnsanlı uçuşlar daha pahalı olduğundan, bu da 80 kg’lık bir insanın uzaya çıkması için 1,6 milyon dolar harcamak anlamına geliyor.

Oysa SpaceX şirketinin geliştirdiği yeniden kullanılabilen Falcon 9 roketleri, bir roketin en pahalı kısmı olan birinci kademenin tekrar tekrar kullanılmasına izin veriyor. Bu da yılda 52 kez roket fırlattığınız zaman, fırlatma maliyetlerini yüzde 60 azaltacağınız anlamına geliyor.

Nitekim SpaceX uzaya insan gönderme maliyetini 1,6 milyon dolardan 960 bin dolara çekebilirse uzay turizmi, hatta Ay turizmi başlayacak.

Sevgililer de Bigelow’un şişme uzay otelleri ile Dünya yörüngesinde yüzlerce romantik akşam geçirecekler (Yüzlerce dedim, çünkü Dünya yörüngesinde her gün 16 kez Güneş batıyor 😉 ). Dahası maliyetler azalınca insanların 2035’ten itibaren Mars’a gitmesi de kolaylaşacak.

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten Gerçek Video

 

Falcon 9 Blok 5 roket şart

Nitekim uzaya her hafta bir roket göndererek fırlatma maliyetlerini azaltmak istiyorsanız yeniden kullanılabilen Falcon 9 Blok 4 roketleri size yetmez; çünkü standart Falcon 9 roketleri eskimeden önce yalnızca iki kez kullanılabiliyor.

İşte SpaceX şirketi, Falcon 9 Blok 5 denilen yeni model roketleri bu yüzden geliştirdi. Bunlar en az 10 kez ve hatta 100 kez üst üste kullanılabilecek.

Tabii bu da SpaceX’in en büyük rakibi olan ULA’in zora girmesi demek. Sonuçta bugüne dek Amerikan ordusu ve devletinin uydularını uzaya fırlatma tekelini elinde bulunduran ULA’in yeniden kullanılan ucuz roketleri yok. Bu roketleri geliştirmesine de uzun yıllar var ve o arada bütün uzay pazarını kaybedebilir.

Büyük rekabet

Öte yandan, yerleşik Amerikan sermayesini korumaya yeminli Trump’ın başkanlığında ULA şirketini uzay sektöründen dışlamak, Elon Musk’ın sahibi olduğu SpaceX için bile kolay değil. Ne de olsa Türkçe açılımı Birleşik Fırlatma İttifakı olan ULA, iki Amerikan devi tarafından kuruldu: Lockheed Martin Uzay Sistemleri ve Boeing Savunma, Uzay ve Güvenlik şirketi.

İlgili yazı: Tutkuların Peşinden Koşarak Mutlu Olun

 

Dahası Amazon geliyor

Daha doğrusu Amazon’un sahibi Jeff Bezos’un bu yıl itibariyle 140 milyar dolar olan kişisel servetiyle desteklediği Blue Origin uzay şirketi geliyor. Blue Origin de yeniden kullanılabilen roketler geliştiriyor ve tıpkı Elon Musk’ın dediği gibi 2023’ten itibaren Ay yörüngesine turist göndermeyi planlıyor.

Öyleyse uzay sektöründe rekabet kızışıyor. Peki Elon Musk Falcon 9 Blok 5 roketi ile bu yarışı kazanabilecek mi? Bu yazıyı uzay sektöründeki rekabet şartlarını gerçekçi bir şekilde analiz etmek için hazırladım. Siz de SpaceX şirketinin gerçek risk ve fırsatlarını Türkçede ilk kez okumuş olacaksınız.

Öyleyse devam! SpaceX tek kullanımlık olan ilk Falcon 9 roketini 2010 yılında fırlattı. O zaman da kimse Falcon 9’un sektör lideri olacağını bilmiyordu. Hatta Elon Musk dahil kimse, bu roketin ilk fırlatışta yerden kalkacağını da düşünmüyordu.

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt

 

Elon Musk kendini şaşırttı

Ona bakacak olursanız Elon Musk hep kendini şaşırtıyor. Nitekim 3 adet Falcon 9’un birbirine bağlanmasıyla üretilen dev Falcon Heavy roketi için de “Umarım yerde patlamaz ve NASA’nın hasar gören pisti için para ödemek zorunda kalmam” demişti. 😉

Ancak, Falcon Heavy ilk uçuşunda başarıyla havalanmakla kalmadı. Aynı zamanda Tesla Roadster elektrikli spor otomobili, koltukta oturan uzay mankeni Starman’le birlikte uzak Mars yörüngesine soktu. Yine de Falcon Heavy roketi üç adet Falcon 9’dan oluşuyor ve işte bu yüzden Blok 5’in hikayesi bizi yakından ilgilendiriyor.

İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili

 

Roketlerin ünlüsü

Nasıl ki Odunherif 2,9 milyon takipçisiyle bir Twitter ünlüsü, Falcon 9 da 600 milyon hayranıyla gerçek bir roket ünlüsü. Muhtemelen de astronotları Ay’a taşıyan Saturn V’ten sonra halk arasında en tanınan roket. Nitekim 2010’dan bu yana gerçekleştirdiği 54 uçuşla birlikte, dünyanın ilk yeniden kullanılabilen roketi oldu.

SpaceX, Falcon 9 Blok 4 yeniden kullanılabilen roketleri 2016’da uçurmaya başladı. Bunlar havaya yükseldikten sonra denizdeki yüzen pistlere ve karadaki beton pistlere tam 20 kez iniş yaptı. Sonuç olarak 20 adet Falcon 9 Blok 4 roketinin birinci kademesi, motorları ve yakıt tankları; tümüyle yeniden kullanılmak üzere en az 15 kez geri kazanıldı. Oysa Blok 4’ün büyük bir dezavantajı var:

Sadece 2 kez kullanılabiliyor

Bu yüzden de yılda 52 kez roket fırlatmaya izin vermiyor. SpaceX sadece blok 4 ile yılda 52 kez uçmaya kalkarsa her sene 26 yeni roket kullanması gerekecek. Bu da fırlatma maliyetlerinin yüzde 20’den daha fazla ucuzlamasına izin vermeyecek.

İlgili yazı: Gerçek Adem: ilk insan ne zaman yaşadı?

 

Yüzde 20 ucuz değil mi?

Ucuz ama ULA şirketini geçmeye yeterli değil. ULA’in tek yapması gereken, aynı anda 2 uydu birden fırlatan büyük roketlerin uçuş sayısını iki katına çıkarmak. SpaceX de aynısını yapabilir, ama bu sıkı rekabet etmeye yetmez.

Gerçi artık denklemi değiştiren Falcon Heavy var; ama onun da üç Falcon 9’dan oluştuğunu unutmayalım. Kısacası Blok 5’ler kullanıma girmediği sürece Falcon Heavy’ler ancak iki kez uçabilir. Bu açıdan bakarsak SpaceX’in en az 10 kez yeniden kullanılabilen Falcon 9 Blok 5’leri geliştirmek zorunda olduğunu görüyoruz.

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

 

Peki Blok 5 nedir?

Yeni Blok 5 büyük olasılıkla Falcon 9 serisinin son roketi olacak. Elon Musk, Falcon 9’u Silikon Vadisi mantığıyla geliştirdi; yani her yıl roketi küçük yeniliklerle güncelleyerek. Ancak, Falcon 9’un en devrimsel yanı 100 kez kullanılabilecek olması değil.

En devrimsel yanı rokete takılan yeni turbo yakıt pompası: Sonuç olarak Facebook’un 2016 yılında fırlatmak istediği internet uydusu, Falcon 9 roketiyle birlikte yerde alev aldı ve buna da roketin yakıt pompasındaki arıza neden oldu.

Üstelik NASA, SpaceX’in geliştirdiği Dragon 2 kapsülüyle uzaya insan gönderilmesine izin vermek için Falcon 9 yakıt pompasının yenilenmesini şart koştu. Blok 5 de işte bu pompayı test eden deneme uçuşları yapacak.

Özünde ABD uzay mekiğinin 2011’de emekliye ayrılmasından beri uzaya insan göndermiyor. Bütün Amerikan astronotlarını kavgalı olduğu Rusların Soyuz kapsülüyle, yani rakip teknolojiyle uzay istasyonuna fırlatıyor. Öte yandan SpaceX’in rakibi olan Boeing de insanlı uzay kapsülü geliştiriyor.

İlgili yazı: Uranüs Gezegenine Dev Bir Cisim Çarptı

 

SpaceX Blok 5’in sorumluluğu büyük

Teorik olarak SpaceX 2019’dan itibaren uzaya insan gönderecek kapasiteye sahip olacak. Oysa tıpkı Bezos’un Blue Orgin şirketi gibi SpaceX de bunun için 2020-23’ü bekleyecek. Aslında Elon Musk, 2018 yılında Ay yörüngesine uzay turistleri göndermek istediğini söylemişti. Ancak, NASA’nın insanlı uçuş güvenliği testlerini tamamlayarak Boeing, SpaceX ve Blue Origin’e sertifika vermesi 5 yıl alacak.

Blok 5 bunun dışında, SpaceX’in Pentagon’dan yılda 290 milyon dolarlık askeri uydu fırlatma kontratı kazanmasını sağlayacak. Sonuçta Pentagon Instagram check-in işlemlerinden daha duyarlı yer bildirimlerine izin veren 3. kuşak GPS uydularını fırlatmak istiyor. Bunun için de en ucuz teklifi veren SpaceX’le çalışmayı planlıyor.

İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi

 

Peki Blok 5 gerçekten uçtu mu?

Hem evet, hem hayır: Sektör uzmanları ilk başta 11 Mayıs 2018’de fırlatılan Bangladeş uydusu Bangabandhu-1 için gerçek bir Falcon 9 Blok 5 roketi kullanıldığını düşündüler. Ancak, bunun Blok 5’in son sürümü değil de deneme sürümü olduğu ortaya çıktı.

Elbette SpaceX’in işi ağırdan almasının çeşitli sebepleri var. Bunlardan biri de NASA’nın turbo pompa testlerine çok önem veriyor olması. Diğer faktör ise Falcon Heavy ve BFR için gereken pahalı Ar-Ge yatırımlarına para bulmak.

Nedir bu yatırımlar derseniz: 1) Falcon Heavy’nin Blok 5 sistemine geçmesi için para lazım. Bunun için de Blok 5’in gerçekten güvenle test edilmesi gerekiyor. 2) SpaceX için Falcon 9 ve hatta Falcon Heavy ara teknolojiler: Elon Musk asıl Big Fucking Rocket, yani BFR’yi geliştiriyor.

Öyle ki BFR, 5 yıl sonra SpaceX’in kullanacağı tek roket olacak. Bununla hem yörüngeye uydu, hem de Ay ve Mars’a insan fırlatacak. BFR Uzay İstasyonu’na insan taşımanın yanı sıra, yolcuların New York’tan İstanbul’a 50 dakikada ulaşmasını sağlayacak.

Kısacası SpaceX için para lazım

SpaceX sıfırdan tasarlanmakta olan BFR için para ayırmaya çalışıyor. Bunun için de Falcon 9 Blok 5 ile uzaya çok sayıda uydu fırlatıp para kazanmayı planlıyor. Yeniden kullanılabilen Falcon Heavy ise bu süreçte, ULA’in ağır yük taşıyabilen en büyük roket konfigürasyonunu pazardan dışlamak için tasarlandı. Ancak, BFR gelene kadar uzaya internet uyduları fırlatmakta da kullanılabilir.

İlgili yazı: Mobil İnternette Video İzleme Rehberi

 

 

Ensesinde soluyorlar

Nitekim haberlere bakınca SpaceX’in insanlı uçuşları her yıl ertelediğini görüyoruz. Bu klasik Elon Musk taktiği:

Her zaman 5 yıl önceye hedef koyup uzaya insan göndereceğim diye kamuoyu desteği sağlıyor. Ayrıca SpaceX mühendislerini de sıkı çalışmaya zorluyor. Böylece proje görünüşte 5 yıl geç bitiyor; ama gerçekte tam zamanında hayata geçtiği için roketler de patlamadan havalanıyor ve değerli yükleriyle birlikte uzaya sapasağlam ulaşıyor.

Örneğin, SpaceX 2018 sonunda bir test uçuşu yaparak Falcon 9 Blok 5 ile uzaya insan göndereceğini söylüyor. Öte yandan, rakibi Boeing de CST 100 Starliner kapsülüyle 2019’da uzaya insan göndermeyi planlıyor. Ancak, NASA’ya göre her iki şirket de bu tarihleri en erken 2020’ye erteleyecek.

Böylece yeni roketleri aceleye getirmeden tasarlayarak Ar-Ge maliyetlerini düşürecekler. Buna karşın, iki şirket de diğerinden geri kalmamak için çok çaba gösteriyor ve kamuoyunun ilgisini canlı tutmak amacıyla fırlatma tarihlerini sürekli “az sonraya” güncelliyor. Mesela SpaceX insanlı uçuş için 2018 tarihini verince Boeing de birkaç ay sonraya tarih veriyor.

İlgili yazı: Curiosity Mars’ta Organik Moleküller Buldu

 

Bu arada sürekli Blok 4’ler uçuyor

SpaceX henüz Falcon 9 Blok 5’in ticari uçuşlarına başlamadı. Bunun yerine sürekli Blok 4’leri fırlatıyor. Aslında yeni roket kullanıma girince bahar temizliği yapacak; ama bunun için de elindeki eski Blok 4 roketleri eritmesi lazım. Yoksa onları uydu fırlatarak paraya çeviremeyecek ve en az 20 adet Blok 4 roket hiç kullanılmadan ıskartaya çıkarak ziyan olacak.

Yine de SpaceX elini çabuk tutsa iyi olur. Şimdilik ULA’in pazardan dışlanmasına kesin gözüyle bakılıyor. Ancak Elon Musk’ın asıl rakibi, Jeff Bezos’un yeniden kullanılabilen roketler üreten Blue Origin şirketi olacak.

Peki Elon Musk yeni geliştirilen dev BFR roketiyle 2024 yılında Mars’a nasıl insan gönderecek? 48 metrelik boyuyla insanlığın ilk gerçek uzay gemisi olan BFR’nin nasıl çalışacağını Elon Musk’ın Mars’a 1 milyon insan gönderme planı yazısında okuyabilirsiniz. İstanbul’dan New York’a 50 dakikada uçmayı sağlayacak olan roket uçakları ise bu yazıda görebilirsiniz. Keyifli ve bol yüzmeli bir hafta sonu dilerim.

Yeniden kullanılan roket savaşları

¹Capabilities & Services