Mars’ı Canlandırmak İçin Manyetik Kalkan

Mars 4 milyar yıl önce manyetik alanını kaybetti ve güneş rüzgarı da korumasız kalan atmosferi uzaya üfleyerek yok etti. Hava basıncı azalınca Mars denizleri buharlaşarak kurudu ve geri kalan su donarak kutuplarda toplandı. Bugün kızıl gezegen soğuk ve kurak bir çöl; ama Mars’ta yaşamak için hava lazım. NASA Mars atmosferini onarmak ve korumak için yeni bir manyetik kalkan oluşturmayı önerdi.

Mars’a manyetik kalkan

Ta astronotları Ay’a taşıyan Satürn V roketini tasarlayan Wernher von Braun’ın NASA’da çalıştığı günlerden beri, yani 55 yıldır insanları Mars’a göndermekten söz ediyoruz. Ancak söylemek yapmaktan daha kolay: Bunun en büyük sebebi de Mars’ın insan hayatına elverişli olmaması.

Kışın hava sıcaklığının -90 derecelerde dolaştığı soğuk Mars’ın süper ince bir atmosferi var ve insanların zehirli karbondioksit içeren Mars havasını soluması imkansız. Tabii bir de radyasyon tehlikesi bulunuyor: Ozon tabakasının olmadığı ince Mars atmosferi, gezegen yüzeyini kansere yol açan morötesi ve kozmik ışınlarından koruyamıyor.

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt

 

Mars’ı dünyalaştırmak

Bunu değiştirmek için kızıl gezegeni dünyalaştırmamız gerekiyor; yani jeolojisi ve iklimini Dünya’ya benzer hale getireceğiz. Mars’ı nasıl dünyalaştırabileceğimizi önceki yazılarda detaylarıyla anlattım; ama özetleyecek olursak:

1) Dünya’da tehlikeli küresel ısınmaya yol açan sera gazlarını Mars’ta havaya üfleyerek gezegeni ısıtabiliriz. 2) Kutuplar ve yeraltındaki donmuş suyu çözerek okyanusları geri getirebilir ve atmosferi kalınlaştırarak oksijen ekleyebiliriz (oksijen morötesi ışınlarla tepkimeye girince ozon tabakası da oluşacaktır). 3) Nihayet perklorik asidin kurumuş hali olan zehirli sodyum tuzuyla kaplı Mars toprağını perkloratla beslenen bakterilerle temizleyebiliriz.

Ancak, Mars’ı dünyalaştırmak bugün bilimden çok bilimkurgunun alanına giriyor; çünkü gezegeni koruyan manyetik kalkan olmadan, güneş rüzgarı, yenilediğimiz atmosferi de uzaya üfleyerek yok edecektir.

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

 

Koruyucu manyetik alan

İşte NASA 2017 başında düzenlenen Gezegen Bilimleri Vizyonu 2050 Workshop’unda bu sorunu çözmek için yapay bir manyetik kalkan oluşturmayı önerdi. Amaçları dev bir güç alanı oluşturmak ve gezegeni koruyan yapay bir manyetik alan üretmek. Her ne kadar kulağa imkansız gelse de elimizdeki teknolojiyle bunu yapmak mümkün:

Manyetik kalkan yukarıda anlatılan yöntemlerle yenileyeceğimiz Mars atmosferini güneş rüzgarının zararlı etkilerinden koruyacak. Nitekim milyarlarca yıl önce Mars çok daha sıcak bir gezegendi (her ne kadar ortalama sıcaklığı Doğu Sibirya baharının pek üstüne çıkmasa da) ve Dünya’nın yarı boyunda olmasına rağmen Kuzey Okyanusu büyüklüğünde bir okyanusla kaplıydı.

İlgili yazı: Gerçek Adem: İlk insan ne zaman yaşadı?

 

Global felaket

Oysa dev göktaşlarının Mars’a çarpıp gezegenin sıcak çekirdeğini hızla soğutacak şekilde Mars kabuğunu eritmesinden sonra (günümüzden 4,2 milyar yıl önce) kızıl gezegen koruyucu manyetik alanını kaybetti.

Bu hikayenin detaylarını ve sıcak çekirdeğin nasıl güçlü bir manyetik alan ürettiğini Donuk Mars ile Neden Deprem Oluyor yazılarında okuyabilirsiniz. Ancak, Mars’ın atmosferini kaybetmesinin gezegen için büyük bir felaket olduğunu söyleyebiliriz.

Eskiden Mars’ta hayat var mıydı, bilmiyoruz; ama bugün kızıl gezegen Dünya’daki birkaç bakteri hariç kesinlikle yaşama elverişli değil:

Elektronlar gibi yüklü parçacıklardan oluşan güneş rüzgarını engelleyen manyetik alan ortadan kalkınca, güneş radyasyonu Mars atmosferindeki su moleküllerini çok daha hızlı parçaladı. Hafif olan hidrojen uzaya kaçarken ağır oksijen yerkabuğuna inerek demir minerali içeren kayaları paslandırdı.

Atmosfer candır

Mars’ı yorgan gibi sararak ısıtan atmosfer incelince gezegen soğudu ve denizler düşük basınçta buharlaştı. Mars bu şekilde sahip olduğu suyun en az üçte birini kaybetti. Geri kalan su rezervleri de çamurlu su veya temiz su halinde yeraltına inerek toprağın altında buzlu katmanlar oluşturdu. Bir kısım su rezervleri de soğuk kutuplardaki buzullarda toplandı.

İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili

 

Her durumda Mars öldü

Bugün bile Mars atmosferi incelmeye devam ediyor: Güneş saniyede 1 kg atmosferi uzaya üflüyor ve havayı inceltmeyi sürdürüyor.

Bu sebeple Mars’ın atmosfer basıncı dünyanın yüzde 1’ine eşit bulunuyor. Ancak, kızıl gezegenin atmosferi asla yok olmayacak; çünkü Mars kabuğunun derinliklerinden gelen gazlar havaya karışıyor ve atmosferi kısmen tazeliyor. Bu da Mars atmosferini manyetik alan yoluyla koruyabileceğimiz anlamına geliyor:

İlgili yazı: Mars’ta Dev Su Kaynakları Bulundu

 

Bir gezegenin canlanışı

Mars için yeni bir manyetik alan yaratırsak atmosfer tekrar kalınlaşacak ve hava ısınmaya başlayacaktır. Üstelik kızıl gezegeni dünyalaştırmak için bir yardımcımız daha var: Mars’ın kutup buzlarında eski denizlerin yedide biri kadar su olduğunu biliyoruz.

Öyle ki hava sıcaklığı artarken kutuplardaki karbondioksit buzu da erimeye başlayacak ve sera gazı karbondioksitin havaya karışmasıyla birlikte soğuk gezegen daha çok ısınacak.

Böylece Mars kabuğundaki gazların havaya karışması da hızlanacak ve atmosferi kalınlaştıran pozitif bir döngü yaratılacak. Nihayet yeraltındaki buzlar da eriyince kızıl gezegen yüzeyden çekilen suyun üçte birini geri kazanacak. Böylelikle Mars’ın eski denizlerini geri getirmek kısmen mümkün olacak.

İlgili yazı: Mobil İnternette Video İzleme Rehberi

 

Güneş rüzgarını engellemek

Özetle Mars atmosferini yok eden güneş rüzgarının önünü kesersek Mars’ın kendini onarmasını sağlayabiliriz. Böylece kızıl gezegeni dünyalaştırma süreci de hızlanır ve ucuzlar.

Peki yörüngede dönen ve bütün gezegenin üstünü kaplayan dev bir örtü kullanmadan (bu çok pahalı olurdu) bunu nasıl yapabiliriz?

Bunu Mars yörüngesine bir manyetik alan jeneratörü yerleştirerek yapabiliriz. Bunun için tek yapmamız gereken sıradan bir elektrik jeneratörünü modifiye edip manyetik alan üretecine dönüştürmek ve cihazı Mars yörüngesine göndermek.

İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi

 

Lagrange 1 noktası

Ancak, Mars hem kendi çevresinde hem de Güneş çevresinde dönüyor. Öyleyse bu koruyucu manyetik alanının yanlışlıkla yer değiştirmesini, yerinden kaymasını engellememiz gerekiyor. İşte burada Newton mekaniği ve ikili cisim problemi devreye giriyor:

Mars yörüngesi üzerinde Güneş’in yerçekimi ile Mars’ın yerçekiminin birbirini dengelediği noktalar var ve bunlara Lagrange noktaları diyoruz. Öyle ki uzayda bu noktalara park edilen cisimler Mars’a göre milyonlarca yıl yerinden kımıldamadan duruyor.

Biz de Lagrange 1 (L1) noktasına güçlü bir manyetik alan jeneratörü yerleştirebilir ve böylece uzayda sabit duran bir güç kalkanı üretmiş oluruz. Bu cihaz Mars’tan 1 milyon km uzakta olacak ve Dünya’nın manyetik alanından çok daha güçlü bir kalkan üretecek.

İlgili yazı: Evren Bir Simülasyon mu?

 

Neden daha güçlü?

Küçük Mars’ı uzaktan gelen güneş rüzgarından koruyacak manyetik kalkanın Dünya’nın manyetik alanından güçlü olması gerekiyor.

Bunun nedeni Mars’ın yerçekiminin Dünya’nın yerçekiminden zayıf olması (sadece yüzde 38). Sözün özü, Mars kalın bir atmosfer tutacak kadar güçlü yerçekimine sahip değil ve bu yüzden, Mars atmosferini ancak Dünya’nın manyetik alanından daha güçlü bir manyetik alan koruyabilir.

Özellikle de atmosferin 300 yılda kalınlaşarak nefes alınır hale gelmesini istiyorsak güçlü bir manyetik alan oluşturmak zorundayız.

İlgili yazı: 5 Soruda Paralel Evrenler

 

Peki işe yaracak mı?

Kesin cevabı öğrenmek için manyetik kalkanı Mars’ta test etmek gerekiyor: Ancak, bilim insanları özel manyetik kalkanın atmosferi nasıl etkileyeceğini görmek için bir bilgisayar simülasyonu yaptılar. Ardından da iklim değişikliği modellerini kullanarak atmosferin Mars’ı nasıl ısıtacağını anlamaya çalıştılar.

Sonuçta Mars atmosferini kısmen geri kazanmanın mümkün olduğunu gördüler. Ancak, bu eski sıcak Mars’ı geri getirmezdi; çünkü Mars’ın atmosferini kaybetmesinin tek sebebi güneş rüzgarı değil. Gezegenin zayıf yerçekimi ve atmosferdeki moleküllerin güneş ışığıyla etkileşime girerek parçalanması da bunda rol oynuyor:

Güneş rüzgarındaki elektronlar atmosferi elektromekanik kuvvetle uzaya üflüyor. Güneş ışığı ise büyük molekülleri parçalayarak atomlara indirgiyor ve bu süreci hızlandırıyor. Buna fotoiyonizasyon diyoruz ve basit bir manyetik kalkan ile bu süreci durdurmamız mümkün değil.

İlgili yazı: 18 Ayda Nasıl 24 Kilo Verdim?

 

Küresel ısınma

Mars’ı dünyalaştırmaktan söz ederken küresel ısınmanın etkisini de abartmamak gerekiyor. Sonuçta iklim modelleri Mars’ın kutuplardan ziyade ekvatorda ısınacağını gösteriyor ve ekvator da fazla ısınmayacak. Hatta atmosfer fiziğine bağlı sebeplerle ekvator ısınırken kutuplar daha çok soğuyabilir.

Bu da küresel ısınmayı hızlandırmak için bularlaşmasına umut bağladığımız karbondioksit buzunun (kuru buz) kutuplarda hapis kalması demek. Küresel ısınmanın sınırlı kalması ise Mars’taki buzların erimesine ve gezegenin denizlerini geri kazanacak kadar ısınmasına engel olacak.

Özetle Valles Marineris’te rafting yapma planlarınızı ertelemek zorunda kalacaksınız; ama bütün bu zorluklara rağmen, dünyalaştırma teknolojileri içinde en kolay olanı manyetik alan yaratmak. Evet, Mars’ı ısıtmak zor olsa da manyetik alan oluşturmak çok kolay:

Sonuçta hastanelerde vücut taramada kullandığımız MR cihazları bile Mars’ı korumak için gereken düzeyden çok daha şiddetli manyetik alanlar üretiyor. Bu sebeple manyetik alan jeneratörünü imal ettikten sonra Mars yörüngesine yerleştirip güç alanının şeklini ve şiddetini ayarlamamız yeterli.

İlgili yazı: VASIMR roketiyle Mars’a 40 günde gidin

 

Gerisini Falcon Heavy halleder

Elon Musk’ın SpaceX şirketi, Şubat başında dünyanın kullanımdaki en güçlü roketi olan Falcon Heavy’yi uzaya fırlattı ve Falcon Heavy de Mars’a gidecek manyetik kalkan jeneratörünü uzaya gönderecek kadar güçlü bir roket. Ancak, Mars’ı dünyalaştırmak aynı zamanda Dünya’yı kurtarmak anlamına geliyor; çünkü gezegenimizi de kirletiyoruz!

Biz insanlar küresel ısınmaya sebep olarak Dünya’da yıkıcı iklim değişikliğine yol açıyor, havayı ve denizleri kirletiyor, ormanları kesiyor ve hayvanları avlayarak soyunun tükenmesine yol açıyoruz.

Oysa Mars’ı dünyalaştırmakta kullanacağımız teknolojileri Dünya’da küresel ısınmanın etkilerini azaltmak için de kullanabiliriz. Örneğin, bilim insanları Dünya sıcaklığını düşürmek için uzaya dev bir güneş gözlüğü göndermeyi planlıyorlar.

Elbette bu gözümüze taktığımız gözlükten farklı olacak; ama UV korumalı camlar güneş ışığını keserek gezegeni soğutacak ve Dünya’da insanların neden olduğu küresel ısınmanın etkilerini azaltacak.

İlgili yazı: Buzul Çağını Kuyrukluyıldız Çarpışması Uzattı

 

Çevre dostu teknoloji

Peki Mars’ı gerçekten dünyalaştırmak istiyor muyuz? Sonuç olarak Mars’ta hayat varsa, örneğin yeraltında bakteriler yaşıyorsa Mars’ı ısıtmak orijinal Mars canlılarının soyunun tükenmesine yol açacaktır.

Bu durumda küresel ısınma yüzünden Dünya’dan kaçmak ve Mars yerleşmek zorunda kalırsak başka bir gezegendeki hayatı yok etmiş olacağız.

İşte bu yüzden gençlerimize okulda bilgi vermek yeterli değil. Aynı zamanda çocuklarımıza etik değerleri öğretmeliyiz ki teknolojiyi nasıl kullanabileceklerini görsünler. Yoksa ne Dünya’da küresel ısınmayı önleyecek politik iradeyi geliştirebilir ne de insanların Mars’ı kirletmesini önleyebilirler.

Peki Falcon Heavy roketi insansız Mars uçuşlarına ne zaman başlayacak? Bunu Falcon Heavy Başarıyla Uzaya Fırlatıldı başlığıyla okuyabilir ve Mars’ta hayat olasılığını da Dünya’daki hayatın kökeni Mars mı? yazısında sorgulayabilirsiniz. Havaların ısınmaya başladığı, ama yağmurun eksik olmadığı şu günlerde hepinize keyifli dinlenceler dilerim.

Mars’ı dünyalaştırmak

¹Terraforming Mars