Starlink Uzaydan İnternet Çağını Başlatıyor

SpaceX şirketi kesintisiz ve ucuz uzaydan internet için 60 adet mini telekom uydusu fırlatmaya hazırlanıyor. Bugün fırlatılması planlanan 60 uydu, 2027’ye kadar fırlatılacak 12 bin uydunun ilk serisi olacak. Starlink uzaydan internet hizmeti bant genişliğini yüzde 50 artıracak ve Elon Musk’ın SpaceX şirketinin Mars’a insan göndermesi için gereken milyarlarca doları bulmasını sağlayacak.

Starlink uzaydan internet rekabeti

Uzaydan İnternet Motoru Elektrosprey yazısında anlattığım gibi, 12 bin uydu içinde en alçak yörüngede uçacak olan 4000 bin uydunun, Dünya atmosferine girip yanmadan yörüngede iki ay kalması kolay değil. Kısa ömürlü 4000 uyduyu iki ayda bir yenilemek de kolay değil.

Ancak, Starlink uzaydan internet projesinin 12 bin uydu gerektirmesi, aynı zamanda SpaceX şirketinin çok sayıda fırlatma yapması demek. Bunun şirkete ne faydası var derseniz: 1) Şu anda geliştirilen ve Mars’a insan gönderecek olan Yıldız Gemisi her seferinde 264 mini Starlink uydusu taşıyabilecek. 2) 100 kez yeniden kullanılabilen Falcon 9 Blok 5 roketleri yaklaşık 60 uydu taşıyabilecek.

3) Bu da yeniden kullanılabilen roketlere talebi artıracak. Yıldız Gemisi’nin geliştirilmesini hızlandıracak ve ara çözüm Falcon Heavy roketine  iş imkanı sağlayacak. Böylece Elon Musk’ın SpaceX şirketi Mars’a insan göndermek için iki türlü para kazanacak: 1) Uzaydan internet ihtiyacı doğurup roketleri ucuzlatarak daha çok iş bulacak. 2) Starlink ile doğrudan gelir akışı sağlayacak.

İlgili yazı: Yapay Zeka Nedir ve Nasıl Çalışır?

 

Musk Bezos’a karşı

Öte yandan, SpaceX’in en büyük rakibi, kendisi de yeniden kullanılabilen roketler geliştirmekte olan Blue Origin şirketi. Amazon kurucusu Jeff Bezos’un Blue Origin şirketinin de Kuiper Projesi adlı kendi uzaydan internet projesi var.

Ancak, uzaydan internet globaldir ve Dünya gezegeni de bir tanedir; yani uzaydan internet sınırlı bir pazar olacak ve ilk gelen pazara egemen olacak. Starlink karşısında Dünya’daki yüzlerce 1, 2, 3. kademe telekom şirketi kadar çok rakip olmayacak. Elon Musk işte bu yüzden Starlink ile Bezos’un önüne geçmeyi planlıyor.

İlgili yazı: Gerçek Adem: ilk insan ne zaman yaşadı?

 

Starlink avantajları nedir?

Bir kere uzaydan internet ile kapsama alanı artacak. Bant genişliği yüzde 50 artacak, internet hızı artarken abonelik ücreti azalacak. Buna ek olarak süper merkezi internet gelecek. Bu bir yandan Batı-Atlantik ittifakı ülkelerinin interneti kendi çıkarlarına uygun olarak yönetmesini kolaylaştırırken, diğer yandan diğer ülkelerin interneti sansürlemesini zorlaştıracak.

Açıkçası yerel telekom şirketlerine olan ihtiyaç azalacak. Ülkelerin uzaydan interneti yasaklamaması halinde, insanlar çanak antenle gerçekten ucuz internete ulaşabilecek. Özellikle Afrika gibi Batının kapmak istediği pazarlarda ABD’nin egemenliği güçlenecek. Uzaydan internet, ABD’nin Çin ekonomisine kaynak yapmasına ve Çin karşısında rekabet gücünü korumasına imkan tanıyacak.

Bugün az sayıda uydu internet sistemi var ki bu hizmetler yavaş ve pahalı. Oysa uzaydan internet bant genişliğini fiber internetin iki katına çıkaracak. Kısacası 5G mobil internet yerine 5G uydu internet yaygınlaşacak. Telefon arazide, uçakta çekmiyor veya bağlantıda gecikme var gibi sorunlar azalacak.

Türkiye’nin de yeni pazarda konumlanmak üzere kendi uzaydan internet hizmetini ve yüzde 100 yerli baz istasyonlarını geliştirmesi gerekiyor. Uzaydan 5G internet endüstri 4.0 için önemli bir adım oluşturuyor.

İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili

 

İlk 60 Starlink uydusu

SpaceX daha önce uzaya test maketleri göndermişti. Ancak, bu 60 uydu tam kapasiteli gerçek sistemler ve Starlink uzaydan internet hizmetinin omurgasını test edecek. Starlink 2027 yılında 12 bin uydu ile hizmete girecek. Bu da şu anda Dünya yörüngesinde faal olan uydu sayısının 6 katıdır!

Kısacası Elon Musk, Starlink ile yepyeni bir uzay ekonomisi doğurmak istiyor. Gerisi FCC onayı ve politikacılara kalıyor. Ne de olsa uzaydan internet ABD, AB ve İngiliz yayılmacılığının önemli bir ayağı olacak. Elon Musk’ın rakibi olan gedikli telekom şirketlerinin iflas etmemesi için bunlar muhtemelen Starlink’e dahil edilecek. Belki de ona rakip olmaya veya onu yasaklamaya çalışacaklar.

Peki 12 bin Starlink uydusu uzay istasyonu ve diğer uyduları tehdit eden uzay çöpü sayısını artırmayacak mı? Aslında sanıldığı kadar değil; çünkü eskiyen uydular atmosfere düşerek yanacak. Öte yandan, 4000 uydunun iki ayda bir yenilecek olması, hem atmosferde yanan uyduların enkazının, hem de uydu fırlatmakta kullanılacak roket sayısının artması nedeniyle çevre kirliliğine yol açabilir.

Elbette uzay çöpü sayısı da artacak. Bu kaçınılmaz olunca, uzayda temizlik yapan uzay çöpçüsü şirketler de kurulacak. İlk 60 uydu aksilik olmazsa bugün Florida’daki Cape Canaveral’dan fırlatılacak.

İlgili yazı: Evrendeki En Bol Su Formu Süperiyonik Sıcak Buz

 

Starlink FCC’den izin aldı

SpaceX şirketi Kasım 2018’de uzaya 7000 Starlink uydusu fırlatmak ve 2027’de toplam 12 bin uydu fırlatmış olmak için izin aldı (bu sayı yörüngedeki aktif uydu sayısı olup yenilenecek uydu sayısı değildir). Elbette 2027’ye kadar ISP olarak çalışmak için gereken bütün izinleri de alması gerekecek.

İlk iki Starlink demo uydusu 22 Şubat 2018’de, California Vandenberg Hava Kuvvetleri Üssü’nden fırlatılmıştı. Bunlar PAZ uydusunu taşıyan Falcon 9 roketine yüklenmişti. Starlink projesi Musk için çok önemli; çünkü proje yöneticileriyle anlaşamayan Musk, 2018’de 7 kişinin işine son vermişti.

Yine de 60 mini uydu sadece çok sınırlı bir kapsama alanı sağlayabilir. Orta ölçekli uzaydan internet için ise en az 12 Falcon 9 uçuşu ve 720 uydu gerekiyor. Belki de en iyisi alçak yörüngeye 68 ton yük taşıyabilen Falcon Heavy roketlerini kullanmak. Ne de olsa bir seferde ne kadar çok mini uydu gönderilirse fırlatma maliyetleri o kadar azalır.

Ancak, Falcon Heavy üç Falcon 9 roketinden oluşan kompozit bir sistem. Bu sebeple de kaprisli. Bugüne dek ciddi kaza yaşanmadı, ama bir kez patlasa yüzlerce internet uydusu da heba olabilir. SpaceX yönetimi Falcon 9 mu, yoksa Falcon Heavy mi diye sorarak bu riskleri hesaplayacaktır. Yine de Falcon Heavy’nin 60 yerine 180 Starlink uydusu taşıyabileceğini belirtelim.

Starlink ISP’den çok lojistik şirketi

Yeni geliştirilmekte olan Yıldız Gemisi ise daha ilk modelinde 264 uydu taşıyabilecek. Ancak, bütün bunlar en alçak yörünge tahminleri. Starlink uydularının bir kısmı alçak yörüngenin daha üst katlarında yer alacağı için gerçek fırlatma adedi azalabilir.

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

 

Gelelim rekabet ortamına

Blue Origin’in 3236 uyduluk Kuiper projesine ek olarak OneWeb, Telesat ve Leosat gibi telekom şirketleri de uzaydan internet hizmeti vermeye hazırlanıyor ve bunların internet uyduları da düzenleyici kurullardan onay alma aşamasında bulunuyor. Nitekim OneWeb şimdiden 1,25 milyar dolar yatırım buldu ve 6 internet uydusu fırlattı. 2021’de ise hizmete girmek istiyor.

Starlink projesinin sorunlarından biri de hem kendi uydularını, hem de diğer şirketlerin uydularını korumak için uzay çöplerine dikkat etmek ve uyduların çarpışmasını önlemek. Bunun için gereken teknolojiyi geliştirdiği zaman da insanlık ilk büyük ölçekli uzay endüstrisinin kapılarını aralamış olacak.

Blue Origin’in bu işe girmesinin asıl sebebi ise e-ticaretten ziyade lojistik şirketi olan Amazon’un ve dünyanın en büyük bulut bilişim şirketlerinden biri olan Amazon Web Services’ın daha hızlı bir internete kavuşmasını sağlamak. Yine de Kuiper daha işin başında ve henüz kesin olacak diye bir şey yok.

İlgili yazı: Tuzlu Salda Gölü Mars’ta Hayata Işık Tutuyor

 

Geleceğe bakış

Uzaydan internet 5G mobil internetle rekabet etmek için ondan ucuz olmak zorunda. Neyse ki uzaya uydu fırlatmanın zorluklarına rağmen bu kolay. Telekom şirketleri internet altyapı maliyetinin binde 5 olmasına rağmen yavaş interneti insanlara damlalıkla ve pahalıya satıyorlar. Bu nedenle uzaydan ucuz internetle fiyat kırmadan rekabet etmeleri zor.

Asıl risk telekom şirketlerinin hükümete baskı yapıp Starlink proje maliyetini yapay olarak artırması. Peki Starlink projesi Mars için yeterli parayı bulduğu zaman SpaceX Terleyen Yıldız Gemisi ile Mars’a nasıl insan gönderecek? Yıldız Gemisi gelene dek 100 kez kullanılabilen Falcon 9 roketleri daha kaç yıl uçacak?

Bütün bu soruların ve daha fazlasının cevabını ilgili yazılarda bulabilir; ama asıl Uzay Yolcuları yazısıyla bir adım ileriye giderek nükleer füzyon roketleriyle komşu yıldızlara nasıl ulaşacağımızı inceleyebilirsiniz. Oyunun kurallarını değiştirmek için de yörünge roketlerini kadük kılacak olan uzay asansörü projesine bakabilirsiniz. Neşeli günler ve şimdiden güzel bir Cuma dilerim.

Uzaydan internet

¹FCC OKs lower orbit for some Strlink satellites
²Air Force laying groundwork for future military use of commercial megaconstellations
³Strlink mission