iPhone Ultrason Çekimle Kanseri Teşhis Etti

Akıllı telefonlar ile mobil muayene ve erken teşhis devri başladı: Amerikalı doktor John Martin, mini ultrason aksesuarı takılı olan ve Butterfly iQ uygulamasını kullanan iPhone cihazıyla kanser olduğunu tespit etti. Gelecekte hastaneye gitmeden online muayene olacağız. Kanseri teşhis eden mobil uygulama nasıl çalışıyor?

Telefonla kanser teşhisi

Bugüne dek tehlikeli hastalıkları erken teşhis etmek için mutlaka hastaneye gidip doktor kontrolünden geçmek gerekiyordu. Ancak, yapay zeka sayesinde bir insanın kanser olduğunu evden teşhis etmek ve hızla tedaviye başlamak artık mümkün:

Onkolog John Martin, mini ultrason aksesuarı takılı ve Butterfly iQ uygulaması yüklü olan iPhone cihazı ile kendi vücudunu tarayarak kanser olduğunu teşhis etti. Eskiden ultrason cihazları ana karnındaki bebeğin cinsiyeti ve büyüme hızını tespit etmek gibi görevlerde kullanılıyordu.

Ancak, oda büyüklüğündeki ultrason cihazları artık tıraş makinesi boyuna indi ve iOS ile Android cihazlara USB kabloyla takılabiliyor.

Butterfly iQ yapay zeka yazılımını kullanan tıbbi aksesuarlar sayesinde insan vücudunu tarayarak kanseri erken teşhis etmek mümkün oluyor (elbette kesin sonuçları hastanede yapılan biyopsi veriyor).

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

 

Doktorların sonu mu geldi?

Bu olası yanlış anlamayı hızla giderelim: Sokakta simit satan Hasan Amcanın iPhone cihazı ile kendine hastalık teşhisi koyması imkansız; çünkü bunun için uzman doktor gerek. Ancak, yakın gelecekte telefon bayisine gidip kendinize tıbbi aksesuar satın alabileceksiniz.

Ardından telefonu bir nevi selfie çeker gibi vücudunuzun üzerinde gezdirerek veya teninize dokundurarak kendinizi evde muayene edeceksiniz. Mini ultrason aksesuarı gibi gelişmiş sensörlerin kaydettiği tıbbi verileri anlaşmalı hastanelere internetten göndereceksiniz.

Hastanedeki doktorlar internetten size teşhis koyacak ve sadece ek muayene gerekirse sizi hastaneye çağıracaklar. Böylece zaman ve paradan tasarruf etmiş olacaksınız.

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt

 

Sistem nasıl çalışıyor?

Kanser teşhisi koyan mini ultrason aksesuarının teknik detaylarına geçmeden önce, bunun doğuracağı yeni muayene ve sigorta sisteminin Türkiye ile diğer ülkelerde nasıl uygulanabileceğine bakalım:

Dijital sağlık şirketleri, Butterfly iQ gibi hastalık teşhisi koymak için insan vücudunu tarayan ve doktorlara tanı konusunda tavsiyelerde bulunan mobil uygulamalar geliştirecek. Hastaneler bu uygulamaların kurumsal lisansını alacak ve geliştiriciye aylık abonelik ücreti ödeyecek.

Bireysel kullanıcılar ise Butterfly iQ gibi uygulamaları telefonuna kuracak ve tercih ettiği bir hastanede online hesap açacak. Bunun için App Store, Google Play veya Trendyol e-ticaret sitesi için kullandığı online hesabını kullanabilecek.

Akıllı telefon ile kendi vücudunu tarayan kişiler verileri internetten abone olduğu hastaneye gönderecek. Hastanenin anlaşmalı hekimleri, örneğin Butterfly iQ yazılımının vücut tarama verilerine bakarak birçok hastalığı önceden tespit edecek.

İlgili yazı: Güneş Sistemi’ndeki Kayıp 9. Gezegen ve Kardeşleri

 

Neden Butterfly iQ?

İki temel nedeni var: 1) Bu yazılım gerçekten tıbbi muayene ve teşhis işlerinde kullanılabiliyor. Bu alandaki en gelişmiş yapay zeka yazılımı. 2) Butterfly iQ adını ünlü kelebek etkisi deyişinden alıyor (butterfly effect).

Nasıl ki küçük bir kelebeğin kanat çırpışı teorik olarak dev bir fırtınayı tetikleyebiliyor; tıbbı cihaz aksesuarı takılı akıllı telefonlar da hastanelerde yer alan ve oda büyüklüğünde olan MR cihazlarının yaptığı işin büyük kısmını küçücük mobil cihazlarda yapmaya imkan veriyor.

Nitekim Doktor John Martin bir onkolog olarak kendine iPhone taraması ve biyopsi ile kanser teşhisi koydu. Ancak, gelecekteki gelişmiş yazılımlar doktorların hastanelerdeki cihazları kullanmadan tanı koymasına izin verecek. Biyopsi işlemi için taşınabilir kitler geliştirilecek ve zamanla bu ihtiyaç da ortadan kalkacak.

İlgili yazı: Renk Körlüğünü Düzelten Gözlük EnChroma

 

Sıradan ultrason değil

Başka bir yanlış anlamayı da giderelim: Butterfly iQ çok gelişmiş bir muayene yazılımı ve anne karnındaki bebeği görüntülemek için kullanılan sıradan ultrason cihazlarından çok farklı.

Mini ultrason tıbbi teşhis aksesuarı, hastanelerdeki hantal cihazların telefona takılacak şekilde hiçbir yeni özellik olmadan küçültülmesinden ibaret değil. Tersine Doktor Martin, Butterfly iQ sayesinde hastanelerdeki tıbbi cihazların göremediği bir tümörü tespit ederek kanser olduğunu öğrendi.

Kısacası çığır açacak

Butterfly iQ uygulamasını kullanan mini ultrason tıbbi teşhis aksesuarı, hastanelerde kullanılan oda büyüklüğündeki cihazlardan daha hassas ve işini daha iyi yapıyor. Büyük ve pahalı cihazlardan daha iyi iş çıkaran bu ucuz çözüm sağlık sektörünü dönüştürecek bir yenilik.

İlgili yazı: Mobil İnternette Video İzleme Rehberi

 

Mini ultrason nasıl çalışıyor?

Ultrason aksesuarı insan kulağının duyamayacağı ultrasonik ses dalgalarıyla vücudun içini görüyor. Bunun için transdüser (aktaraç) denilen tek bir sensör kullanıyor. Aslında vücudun içini fMR cihazı kadar iyi göremiyor; ama ilk PET cihazlarından daha duyarlı bir çözüm. Üstelik mobil.

Tek aktaraç derken bunun önemli olduğunu belirtelim: Eski aksesuarlar vücudu farklı derinliklerde incelemek için farklı aktaraçlar kullanıyor ve pahalı oluyordu. Mini ultrason aksesuarı ise tek sensörle hem derinin altını, hem de iç organları görebiliyor. Bunun için doktorun derinlik ayarı yapması yeterli.

İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi

 

Ultrasonda devrimsel teknoloji

Mini ultrason cihazını Butterfly iQ yapay zeka uygulamasıyla birlikte Butterfly Network şirketi geliştirdi. Üstelik tıbbi cihaz olarak 2000 dolardan ucuza satılıyor. Aynı zamanda Uzay Yolu bilimkurgu dizisindeki tıbbi tricorder cihazlarının ilk örneği olduğunu da söyleyebiliriz.

2000 dolar bireysel kullanıcı için pahalı olabilir fakat hastanelerdeki fMR, röntgen ve tomografi cihazlarının üstündeki yükü azaltacak; yani muayeneye daha az para ödeyecek ve acil serviste olmasınız da hızla film çektireceksiniz.

İlgili yazı: Kontrollü Güç >> Telefon pil ömrünü uzatmak için en iyi 5 yöntem

 

Mikroskobik davullar

Yeni cihaz yüksek çözünürlüklü vücut taraması için ultrason dalgaları çıkarıyor dedik ya; insan kulağının işitemeyeceği kadar yüksek frekanslı bu dalgaları da geleneksel ultrason cihazlarındaki gibi titreyen kristallerle değil, yarı iletken devreye dizili 9000 adet mikro davulla çıkarıyor.

Böylece 1) iPhone cihazına yüklü yazılım, doğrudan elektronik devre ile ultrason dalgalarını kontrol ediyor ve bu da hassasiyeti artırıyor. 2) Mikro davullar kristallerden daha güçlü ve isabetli titreşimler çıkararak vücutta derine nüfuz edip iç organlardaki kötü huylu tümörleri görebiliyor.

İlgili yazı: Pencereye Takılan Saydam Güneş Panelleri

 

Neden sektörde devrim?

Birkaç sebeple: Öncelikle taşınabilir ultrason cihazları 70’lerden beri var; ama hem cep yakacak kadar pahalı, hem de hâlâ cebe sığacak kadar küçük değil. İkincisi, bazı sağlık kurumları (özellikle de Amerika gibi ülkelerde) vatandaşı gereksiz testlere tabi tutarak para kazanmaya çalışabiliyor.

Yeni cihaz ise bu testleri elimine ederek cebinizi koruyacak. Sigortanız olmasa bile acil durumlarda az para harcayacaksınız.

Büyük boy tıbbi cihazlar yerine, hızla seri üretilen mobil aksesuarlar düşük maliyetli ve ucuz olacak. Ayrıca az enerji kullanarak üretildiği için çevreyi kirletmeyecek.

Dahası fMR cihazı gibi bu aygıtı kullanması için yeni bir operatör yetiştirmeyeceksiniz: Herkes iPhone kullanabilir ve herkes akıllı telefonla kendine check-up yapabilir. Gelecekte mobil ultrason için uzmanlık şartı aranmayacak.

İlgili yazı: 5 Soruda Paralel Evrenler

 

Tıpta yapay zeka ve derin öğrenme

Bahçeşehir Üniversitesi’ndeki e-işletmeler ve e-ticaret derslerimde yapay zekanın büyük veri analizi ile gerçek zamanlı kişiselleştirilmiş pazarlamada nasıl kullanılacağını anlatıyorum. Bu bağlamda derin öğrenme kullanarak kendi başına öğrenen akıllı analiz yazılımlarının artıları ve eksilerine de değiniyorum:

Tıpkı bilinçsiz insan reflekslerinin bilinçli hareketlerden hızlı olması gibi; derin öğrenme yazılımları da kendi başına öğrenen diğer yapay zeka yazılımlarından daha hızlı öğreniyor. Avantajlı yanı bu.

Öte yandan, derin öğrenme yazılımları insan vücudunu tarayıp tümör tespit etmek gibi bir işi nasıl öğrendiğini hatırlamıyor. Bunlar karar ağacıyla çalışan kodlar. Her basamak, her karar dalı, her bir tetikleyici; yazılımı kanser teşhisine götüren kritik bir adımı tamamlıyor.

Üstelik bu yazılımlar kanseri yüzde 95 oranında doğru tespit ediyor! Oysa nasıl tespit ettiğini bilmiyor. Hangi aşamalardan geçerek bu sonuca ulaştığını size söyleyemiyor; çünkü bilinçsiz derin öğrenme yazılımları ara aşamaları akılda tutmuyor. Ahlaklı Robotlar yazısında anlattığım gibi sorumluluk alamıyor.

İlgili yazı: Yapay Zeka ile Melek Yatırımcı Olmanın 8 Yolu

 

Tıbbi ve yasal sorumluluk

Bu yüzden Butterfly iQ çok zayıf bir yapay zeka uygulaması. Henüz derin öğrenme kullanmıyor ve mini ultrason aksesuarının tarama verimlerini teşhis için yorumlamayı insan doktorlara bırakıyor.

Zaten derin öğrenme de aynı miktarda veriyi diğer akıllı yazılımlardan daha hızlı işlemekle birlikte; yapısı gereği diğerlerinden çok daha büyük miktarda veri analiz ediyor. Bu yüzden pratikte diğer yazılımlardan daha yavaş çalışıyor.

Nitekim IBM kendi akıllı analiz yazılımı Watson’da şimdilik derin öğrenme kullanmıyor. Dolayısıyla insanoğlu da 30 yıl daha doktorluk mesleği yapabilecek. Ancak, 2040’larda doktorların yerini büyük ölçüde robotlar alacak.

İlgili yazı: Elon Musk Roketle New York’a Nasıl Uçacak?

 

Asıl engel ekonomik

Mini ultrason takılı iPhone cihazı ile kanser teşhisi yaparak evde mobil muayene devrini başlatmanın önündeki en büyük engel ise ekonomik çıkarlar: Bizzat özel hastaneler ve kliniklerin ekonomik çıkarları. Örneğin, Amerika’da en küçük kan testi bile yüzlerce dolara mal oluyor.

Bazı özel hastanelerin çok sayıda pratisyen doktor, hasta bakıcı ve tıbbi cihaz operatörü istihdam ettiğine dikkat edelim. Bunların hastalara olabildiğince çok sayıda test yaparak para kazanmaya çalıştıklarını dikkat alırsak devrimsel mobil muayene sistemine neden karşı çıkabileceklerini görürüz.

Nitekim geçen hafta Bilgi Üniversitesi’ndeki icatlar ve inovasyon tarihi dersimde anlattığım gibi; ölçeklenebilirlik, yani bir ürünün çok ucuza seri üretilerek çok fazla sayıda kişiye ulaştırılması tüm bu engelleri aşacaktır.

Yeni teknolojiler o kadar hızlı yaygınlaşacak ki kapitalizmde sürümden ciddi paralar kazanmak mümkün olacak. Kişisel klinikler, özel muayeneler; muayene açmadan hastanede çalışmaya zorlanan doktorlara tekrar rekabet gücü kazandıracak. Elbette tıp fakülteleri ve hastaneler gelişmiş donanımlara düşük bütçeyle sahip olup işletme masraflarını azaltacak. Eğitim kalitesini de artıracak.

İlgili yazı: Elon Musk ile Ses Hızında Giden Tramvay Hyperloop

 

Yıkıcı yenilik

Tüm büyük yenilikler önce mevcut sektörü yıkıp büyük oyuncuları yerinden ediyor; sonra eskisinden daha büyük olma potansiyeline sahip yeni oyuncular yaratıyor.

Öyle ki mini ultrason aksesuarı takılı iPhone ile kendinizi muayene etmeniz ve verileri internetten hastaneye gönderip hastalığınızı teşhis ettirmeniz en geç 5 yılda sıradan bir uygulama olacak. Doktor Martin iPhone ile kanser olduğunu öğreniyorsa diğer hastalar da bunu yapmak isteyecektir.

Ancak, oda büyüklüğündeki sabit tıbbi cihazların mobil cihazlardan her zaman daha hassas olacağını belirtmeliyiz. Ben de fMR cihazını tamamlayarak tıpta devrim yapacak olan diğer teknolojiyi, lazer ışınlı terahertz vücut tarayıcıları içinizi görecek yazısında anlattım. Güzel bir sonbahar olsun.

Butterfly iQ hastanede nasıl kullanılıyor?

Tıp fakültelerinde çığır açacak

¹https://www.butterflynetwork.com/