Delta Varyantı Neden Daha Riskli ve Bulaşıcı?
Delta varyantı nedir? Neden daha riskli ve bulaşıcı? Biontech gibi mRNA aşıları ve Sinovac gibi geleneksel aşılar delta varyantına karşı ne kadar etkili? Aşı olmak hastalanmanızı veya bulaştırmanızı önler mi?
Delta ve diğer varyantlar
Bilmeyen yoktur ama eksik kalmasın diye tanımlarla başlayalım: Delta varyantı Covid-19 hastalığına yol açan ve halk arasında Corona virüsü olarak bilinen SARS-CoV-2’nin bir suşudur. Ayrı bir suş olarak değerlendirecek kadar farklı davranan birkaç Corona virüsü varyantından biridir. Diğer varyantlar ise ilk basın suş olan afla, beta ve gama varyantlarıdır. Delta varyantı 2020’de saptandığından bu yana dünyanın birçok bölgesinde baskın suş oldu. Buna Avustralya ve İsrail gibi önceki suşları gayet iyi yöneterek kamu sağlığını korumaya yönelik kısıtlamaları kaldıran ülkeler de dahildir.
Nitekim Dünya Sağlık Örgütüne göre delta varyantı önceki varyantlardan daha bulaşıcı ama neden bu kadar hızlı yayıldığını bilmiyoruz. Bir araştırmaya göre bunun nedeni vücudunda virüs yükü ağır olan, yani zaten çok sayıda virüs taşıyan insanlara bulaşmasıdır. Bu doğruysa delta varyantının kuluçka süresi daha kısa olup delta varyantı bulaşanlar daha kısa sürede belirti gösteriyor demektir. Yine de önce araştırmanın teyit edilmesi gerekiyor.
Diğer veriler ise delta varyantının belirtilerinin biraz farklı olduğunu gösteriyor. Öyle ki baş ağrısı, ateş, boğaz şişmesiyle nezle yaygınken öksürük ve koku duyusu yitimi daha az görülüyor. Bunun yerine hastalık işitme kaybı gibi yeni belirtiler gösteriyor. Peki delta varyantı enfeksiyonları daha mı ağır geçiyor? Bundan emin değiliz ama bazı uzmanlara göre evet. Dahası İskoçya’dan gelen bir raporda, uzmanlar aşılanmamış bireylerin delta varyantı yüzünden hastaneye yatma olasılığın alfa varyantına göre iki kat fazla olduğunu söylüyor. Delta varyantı daha tehlikeli olabilir:
İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili
Gerçi bunun yerine…
Hastalığa yakalanma riski sosyal mesafe kurallarına uymayan ve maske takmayan halk arasında yayılma olasılığı daha yüksek olabilir. Nitekim İsrail’de maske yasağının kaldırılmasının delta varyantı salgınını artırdığını biliyoruz. Hatta bu yüzden yetkililer kapalı mekanlarda maske zorunluluğunu geri getirdiler. İşte Hindistan’da durum berbat. Hindistan’da herkesin bir arada yaşadığı büyük aileler var. Zenginler de uşaklarıyla yatıp kalkıyor. Bu yüzden delta varyantı alt kıtayı fena vurdu. Tam aşılama başlamıştı ki delta varyantı hızla yayılmaya başladı. Tabii asıl sebebi kısıtlamaların esnetilmesiydi.
Özellikle de delta varyantının daha hızlı bulaştığı olasılığı dikkate alınmadan, halkın belirli mekanlarda toplanmasına yeniden izin verilmesiydi. Yine de salgın hastalıkların çok dinamik olduğunu unutmamak gerekir. Virüsün yeni suşlarla hızla evrim geçirmesinin yanı sıra (Bkz. 15 milyon yıl süren pandemi) farklı popülasyonlarda, kültürel farklılıklar yüzünden farklı hızlarda yayılması da var… Sonuçta insan–virüs etkileşimleri virüs üzerinde sadece ilaçla aşıya bağlı doğal seçilim değil, öncelikle sosyal seçilim baskısı oluşturuyor. Bunun için Avustralya’yı örnek gösterelim:
Avustralya sosyal mesafe ve maske kurallarına en sıkı uyan ülkedir. Hükümet yurt dışı yolculukları ve girişleri erkenden kısıtlamış ve önlemleri taviz vermeden uygulamıştır. Buna rağmen delta varyantı Avustralya’da hızla yayılıyor. En azından Avustralya ölçülerinde… Koyun ve kanguruların ülkesi 2021 yazına dek haftada 100 yeni vakayla idare etti. Oysa temmuzda bu sayı 2000’e çıkıverdi! Bu bizim için düşük bir sayı ama Avustralya için endişe verici. Peki Avustralya’da buna yol açmak için eksik olan ne diye sorarsanız aşılama oranının düşük olmasıdır:
İlgili yazı: Natron Gölü Kuşları Nasıl Taşa Çeviriyor?
Delta varyantı için aşı yeter mi?
Yine de aşı olmakla iş bitmiyor. Aşılanan bireylerin dikkatli olması gerekiyor; çünkü aşı olanlar da hasta olabiliyor. Gerçi aşılı insanların hasta olmasını beklemek gerekir. Öncelikle hiçbir aşı bulaşı önleyecek kadar kusursuz değildir. Üstelik Biontech dahil bütün aşılar Covid-19’un ağır geçirilmesini önlemek için test edilmiştir. Bulaşı hepten durdurmak için değil… Ardından aşıların bir ölçüde hastalığın bulaşmasını da engellediğini gördük ama asıl amaçları bu değildi.
Sonuçta bir aşıdan en çok ne beklersiniz? Ağır hastalığı, kalıcı hasarları ve ölümü önlemesini… Aşılar bunu yapıyor. Bu olasılıkları büyük ölçüde azaltıyor. Dünya Sağlık Örgütü verileri Moderna, AstraZeneca ve SinoVac’ın ağır hastalık, hastaneye yatma ve ölüme karşı yüzde 80’in üzerinde etkili olduğunu gösteriyor. Öyleyse asıl sorular; 1) Delta varyantının aşılı insanlara bulaşma olasılığının diğer varyantlardan daha yüksek olup olmadığıdır.
2) Ayrıca aşılı olmasına rağmen enfekte olanların delta varyantını daha hızlı bulaştırıp bulaştırmadığıdır. Elimizde olan az sayıdaki veriye göre AstraZeneca ve BioNTech mRNA aşılarından iki doz olanların delta varyantına yakalanma olasılığı sadece yüzde 1-2 yüksektir. Tek doz aşılar delta varyantına karşı tüm diğer varyantlarda olduğu gibi çok daha az etkilidir. Tek dozda delta varyantından korunma oranı yüzde 50’den yüzde 30’a düşüyor. Dediğim gibi aşılı olanlar da herhangi bir suşla enfekte olabilir:
İlgili yazı: Gerçek Adem: ilk insan ne zaman yaşadı?
Delta varyantı için asıl risk
Amerikan Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri kurumuna ve henüz yayınlanmamış verilere göre, aşılı insanların virüs yükü (vücutlarındaki virüs sayısı) aşı yaptırmadan enfekte olanlar kadar yüksektir. Delta varyantının hızlı kuluçka dönemiyle hızlı çoğaldığını anımsayalım. Her durumda bu raporlar aşılı insanların da hastalığı yayacağı endişelerini artırmıştır. Oysa aşı karşıtlarının atladığı birçok noktanın yanı sıra önemli bir tespit var… Virüs yükünün fazla olması bulaşıcılığın fazla olması anlamına gelmez. Enfekte olan aşılı bireylerin bağışıklık sistemi virüsleri bulaşamayacak kadar zayıflatabilir.
Nitekim toplumun yüzde 70–80’i aşı olursa enfeksiyonların büyük kısmı aşı olanlar arasında görülecektir. Bu, aşıların etkisiz olduğunu göstermez. Aksini söylemek; yazın boğulma vakalarının artmasını, yine yazın artan dondurma tüketimine bağlamak gibidir. Peki delta varyantına karşı ne yapabiliriz? Öncelikle ABD’de yayınlanan yeni bir araştırmaya göre1, iki doz Corona virüsü aşısı olmuş kişilerin yeniden enfekte olma riski daha düşüktür.
Ülkede kullanılan mRNA aşıları BioNTech ve Moderna üzerine yapılan çalışmada, iki doz aşı olmuş kişilerin hastalığa yakalanma riskinin yüzde 91 daha azdır. Bunun yanında bazı aşı üreticilerinin belki de ticari kaygılar nedeniyle bağışıklığı artırmak için ek aşı dozu olmayı önerdiğini görüyoruz. Bu biraz da Sağlık Bakanlığının dördüncü doz aşı olun deyip kamuoyu tepkisini görünce sözünü geri almasına benziyor. Gerçi bizde bunun uzmanları dinlemeden beyanat verilmesiyle de ilgisi olabilir:
İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt
Öyleyse
İlk yapmamız gereken şey ikiden fazla doz olmak yerine, henüz aşı olmamış insanların aşı olmasını sağlamaktır. İkincisi sosyal mesafeye dikkat etmeli ve kalabalık yerlerde açık havada bile maske takmalıyız. Üçüncüsü akraba ziyaretleri ve düğünlerden olabildiğince uzak durmalı, en azından temiz maske takmalıyız. Corona önlemleri olmadan sadece aşıyla salgını önleyemezsiniz. Bunun için aşılar yetersiz demek de “ben önlem almadan yaşayacağım” umarsızlığıyla tembelliği olur. Aşılar ağır hastalığı, hastaneye yatmayı ve ölümü büyük ölçüde önlüyor. Ayrıca aşılı olanların ikinci kez hastalığa yakalanma ve başkalarını enfekte etme olasılığının daha düşük olduğu da görülüyor.
Özetle sürü bağışıklığı için sağlığı elveren herkesin aşı olması gerekiyor. Aşı olmayan ve kurallara uymayanlar pandemiyi tüm ekonomik sorunlarıyla birlikte uzatıyor. Siz de bu yazıda kullandığım kaynaklara aşağıdan ulaşabilirsiniz. Biontech gibi mRNA aşılarının nasıl çalıştığına ve insanı şempanzeden ayıran yüzde 4 DNA’ya bakabilirsiniz. Henüz okumadıysanız evreni genişleten vakum enerjisi nedir yazısına göz atabilirsiniz. Hızınızı alamayarak dünyadaki en tehlikeli 5 kimyasal madde, en ölümcül 5 toksin ve dünyanın tek doğal nükleer reaktörü Oklo’yu görebilirsiniz. Toryum reaktörleri ve Akkuyu’nun gerçekten temiz nükleer enerji getirip getirmeyeceğini görme hakkınız da var. Bilimle ve sağlıcakla kalın. 😊
Uzmanlar delta varyantı anlatıyor
1CDC COVID-19 Study Shows mRNA Vaccines Reduce Risk of Infection by 91 Percent for Fully Vaccinated People
2SARS-CoV-2 B.1.617.2 Delta variant emergence and vaccine breakthrough
3COVID-19 Vaccine Breakthrough Case Investigation and Reporting
4Australia Situation
5Weekly epidemiological update on COVID-19 – 10 August 2021
6Effectiveness of Covid-19 Vaccines against the B.1.617.2 (Delta) Variant
7Vaccine efficacy, effectiveness and protection
