Çin ve Hindistan’ın Gelecek Kuşak Uzay İstasyonları
Çin Halk Cumhuriyeti’nin yeni Tiangong uzay istasyonu ABD’ye nasıl rakip olacak? Tiangong’un Dünya egemenliğiyle uzaya yayılma konusundaki stratejik önemi nedir? Hindistan’ın yeni uzay istasyonu Çin’le rekabet edebilir mi? Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) en geç 2030’da emekli olunca yerine hangi uzay istasyonları inşa edilecek? ISS emekli olana dek uzay turizmine nasıl hizmet verecek? NASA’nın insanlı Ay Geçidi ile Artemis programları nedir ve ABD—Çin uzay yarışında neden önemlidir? Peki ya özel sektör uzay istasyonu işine nasıl giriyor? Aktör Tom Cruise, Jeff Bezos’un Blue Origin roket şirketi, Bigelow’un şişme uzay modülleri, Axiom projesi ve SpaceX ile Nanorocks şirketleri uzay turizmine nasıl katkı yapacak? Geleceğin yedi uzay istasyonunu görelim.
1. Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS)
1984’te Reagan’ın hayaliyle başlayan Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) ilk astronotlar 2 Kasım 2000’de ulaştı. Halen kullanılan en uzun ömürlü uzay istasyonu olan ISS, 20 yıldan uzun bir süredir aralıksız olarak astronotlara ev sahipliği yapıyor. En uzun süre kullanılan ikinci uzay istasyonu olan Rus yapımı Mir ise yaklaşık 10 yıllık faaliyet süresiyle açık farkla ISS’in ardından geliyor.
Gerçi Rusların bu yazının konusu olacak ciddi bir uzay istasyonu programı şimdilik yok ama kozmonotlarıyla ne kadar övünseler azdır. Tek seferde uzayda en uzun süre kalma rekorunu Ruslar elinde tutuyor. Valerie Polyakov uzayda kesintisiz olarak 438 gün kaldı. Onun ardından 340 günle Amerikalı Scott Kelly geliyor. Öte yandan toplamda uzayda en uzun kalan kişi yine Amerikalı astronot Peggy Whitson’dır (yaklaşık 666 gün). Demek istiyorum ki insanlığın uzaya yayılması için uzayda yaşamı test edip geliştirecekleri uzay istasyonları şart ve bu konuda kimse ISS’in eline su dökemez:
Uzayda yaşamın kapılarını ISS açtı. ABD, Rusya, Avrupa Uzay Dairesi (ESA) ve Japonya istasyonu birlikte inşa ettiler. Ruslar uzay mekiğinin 2011’de emekli olmasından sonra astronotları uzaya taşıdılar. Ta ki SpaceX şirketinin Dragon Mürettebat Kapsülü gelene dek… Uzay İstasyonu karanlık madde ve antimadde arayışında kozmik ışınları inceledi. Kuantum dolanıklığın gözle görülür ölçüde büyük olduğu Bose-Einstein yoğuşukluğunu uzayda üretti.
Uzay istasyonları emekli oluyor
Hatta Mars’a giderken yiyeceğimiz lahanaları uzayda yetiştirdi. Genel olarak yerçekimsiz ortam ve yüksek radyasyonunun başta kas–kemik kaybı olmak üzere insan vücudundaki etkilerini inceledi. Kanser, Alzheimer ve Parkinson araştırmaları yaptı. Su arıtma ve yaşam destek sistemlerini test etti. Yeni tuvaletler ve uyku düzenlerini geliştirdi. 😊 Oysa ISS 2030’da emekli olacak. Peki yerine ne gelecek?
İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili
2. Çin’in uzay istasyonları: Tiangong
Uzay istasyonunun 2030’a kalacağını hiç sanmıyorum; çünkü çok hızlı eskiyor. Bu istasyon uzayda inşaat standartlarını geliştirdi ama aynı zamanda parça buçuk bir yapısı var. İçindeki parçaların büyük kısmı başka bir istasyon için seri üretime uygun değil. Hiçbir parçası düşük maliyetli olarak geliştirilmedi.
Üstelik çok dar ve gürültülü bir yer. Her yerden bir alet çıkıyor ve astronotların işini zorlaştırıp yangın tehlikesiyle hayatını tehlikeye atıyor. Havalandırma sistemi de aşırı gürültülü. Özetle ISS aslında bir konsept tasarım. Oysa içi boş Satürn V roketinden devşirilen ilk Amerikan istasyonu Skylab’de, Kubrick’in 2001: Bir Uzay Efsanesi filmindeki vals müziğini anımsatırcasına dans edebiliyordunuz. Havada taklalar atıyor ve buz pateni hareketleri yapıyordunuz.
Yeni uzay istasyonları Skylab kadar büyük olmasa da en azından iç hacim açısından ISS’ten büyük olacak. Burada Çin uzay programı öne çıkıyor. Kısacası Tiangong-1 ve 2 test istasyonlarından sonra inşaatına nisan ayında başladıkları asıl Tiangong insanlı uzay istasyonu… Bildiğiniz gibi Çin birkaç hafta önce Tiangong’un ilk modülünü Uzun Yürüyüş 5B roketiyle uzaya fırlattı. Bu roket alçak yörüngeye yük ve insan taşımak için özel geliştirildi. Daha üst yörüngelere çıkmak için takılan birçok parçası elimine edildiği için bakımı kolay, hafif ve ucuz bir roket. Bu yüzden sık uçuşlara da uygun.
İlgili yazı: Gerçek Adem: ilk insan ne zaman yaşadı?
Uzay istasyonları ve uzay çöpleri
Uzun Yürüyüş 5B görevini başarıyla tamamladı ama aynı zamanda kontrolden çıktı. Bu yeniden kullanılan bir roket değil ve normalde 41,5 derece güney enleminde, Atlantik Okyanusuna düşmesi gerekiyordu. Her durumda kimsenin kafasına düşmedi. Bunun yerine roketin 30 metre boy, 5 metre genişlik ve 23 ton ağırlığındaki ana kademesi güvenli bir şekilde Hint Okyanusuna düştü. Elbette ki Çinlilerin daha dikkatli davranması gerekiyor ama Amerikalılar da bu tür kazalar yapıyor.
Toplam 14 kişinin ölümüyle sonuçlanan uzay mekiği kazaları bir yana, 1974’te emekli olan Skylab uzay istasyonu 1979’da Avustralya’nın tarım arazilerine düştü. Avusturalyalı çiftçiler de ölü kanguru, koyun ve tahrip olmuş tarlalar arasında istasyonun parçalarını saydılar. Yine de bu bize ders olmalı. Uzaya fırlatılan her roket uzay çöplerine yol açıyor. Bunlar uzaya roket göndermek için çok tehlikeli. Bir gün gelecek uzay uçuşları uçak seferleri kadar sık yapılmaya başlayacak. O zaman yeni önlemler almak gerekecek. Gelelim Çinlilerin en büyük uzay istasyonu olacak Tiangong’a:
İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt
Uzay istasyonları ve uzay yarışı
Çin Tiangong’un (Gökyüzü Sarayı) ilk modülü olan Tianhe’yi (Göksel Irmak) 28 Nisan 2021’de fırlattı. Amerikalılar gibi Çin de uzay projelerine mitolojik isimler veriyor. Tabii kendi söylencelerini baz alıyor. Tiangong 2011 ile 2016’da gönderilen ve birbirinin eşi olan iki deneysel istasyonla elde edilen deneyimden yararlanıyor. Nitekim her iki istasyon da taykonotları ağırlamıştı.
Resimde görüldüğü gibi Tianhe modülü son derece sade ve kullanışlı bir yaşam alanı. 16,6 metrelik boyuyla 10,4 metre uzunluğundaki önceki deneysel modüllerden daha büyük bir sistem. Tabii Ruslardan aldıkları teknolojiyle üretildi. ISS birçok ülkeyle 10 yılda zor inşa edilmiş ve 150 milyar dolara mal olmuştu. Tiangong ise sadece (!) 30 milyar dolara 3 yılda tamamlanıp 10 yıl çalışacak:
Çin 2022’de Tianhe’ye önceki Tiangong modüllerinden iki adet ekleyecek. Ayrıca Hubble Uzay Teleskopu kadar güçlü ama görüş açısı ondan 300 kat büyük olan bir uzay teleskopu da istasyona ekleyecek. Taykonotlar (Çin uzay insanları) bu teleskopu iyice test ettikten sonra istasyondan ayıracaklar. Dünya yörüngesindeki asıl yerine geçen teleskop evreni keşfetmeye başlayacak. Buna karşın her türlü bakım, onarım ve donanım yükseltme Tiangong’a kenetlenerek yapılacak.
Çin’in yeniden kullanılan roketleri yok ama uzayda inşaat ve düşük maliyetli bakım teknolojisinde Amerika’dan ileriler. Dahası bu uzay teleskopu tıpkı Hubble gibi nükleer füze gözetleyen casus uydularından devşirildi. Çin, ABD’ye senin Rusya’ya yaptığın gibi ben de Amerikan nükleer füzelerini gözetliyorum mesajı veriyor. 100 ton ağırlık, 20 metre boy ve 3 metre genişliğe sahip olacak Tiangong (TSS) 73 metre uzunluk, 109 metre genişlik ve 420 tonluk ISS’in 1/5 hacmiyle tutkulu bir proje.
Gelecek vizyonu ve kaygısı
Gerçi Çinliler yörüngeye yeni yerleşirken ABD uzayın bekçiliğini yapmak ve Çin’i uzaydan kuşatarak Ay madenlerine çökmek için Ay yörüngesinde bir istasyon kuracak ama olsun. Çin kısa sürede ABD’ye yetişecek. Sonuçta Amerikan özel sektörü kâr odaklı olduğundan Çin kadar uzun vadeli düşünemez. Ayrıca Çin yönetimi ABD başkanları gibi 4 ila 8 yılda değişmiyor. Çin’in uzun vadeli ve iyi işleyen bir planı var. Çin’in ABD’yi şimdilik geçeceğini sanmıyorum ama Sovyetler kadar para harcamadan başa baş gidiyorlar. Çin ticaret savaşlarıyla yorulmadan önce, 2030’a dek Ay yörüngesine ulaşırsa onu artık kimse durduramaz. Bu senaryo için Kim Stanley Robinson’ın Kızıl Ay bilimkurgu romanını okuyun.
İlgili yazı: Dünyadaki En Ölümcül 5 Toksin Nedir?
3. Hindistan uzay istasyonları
Hindistan’ın uzay istasyonu şimdilik bir proje. Resmi adı bile belli değil ama inşaatı 2023’te başlayıp 2030’da tamamlanacak 20 tonluk küçük bir istasyondan söz ediyoruz. İnsanlı uzay programına 2007’de başlayan Hindistan 2023’te üç astronotu uzaya göndermeyi planlıyor. Bu konuda Ruslardan, yani Amerikan astronotlarını ISS’e taşımış olan Soyuz kapsülünden yararlanacaklar. Nitekim kamu sektörünün uzay istasyonu geliştirdiği sadece iki ülke var: Çin ve Hindistan. Ruslar sessiz ve ABD işin büyük kısmını özel sektöre devretmiş durumda.
Çin’in yeniden kullanılan roket geliştirmesi şart. Yoksa 2030’dan itibaren uzay yarışında geri kalacaktır. SpaceX’in Starlink uzaydan internet teknolojisi; yeniden kullanılan Falcon 9, Falcon Heavy ve Starship roketleri, Ay Geçidi istasyonu ve insanlı Artemis Ay programı Amerikalıların ağır topları… Yine de Çin akıllı davranıyor. Önce uzun vadeli kamu programlarıyla uzay teknolojisini geliştiriyor. Sonra, büyük ihtimalle siber saldırılarla ele geçireceği planlarla yeniden kullanılan roketler yapacak.
İlgili yazı: İnsanlar Ne Zaman Tüy Dökmeye Başladı?
4. Ticari uzay istasyonları: Axiom
Uluslararası Uzay İstasyonu en geç 2030’da emekliye ayrılacak ama o güne dek Axiom adlı bir ek modülle bu kez özel sektöre hizmet verecek. Ancak eğitimli astronotların yaşayabileceği ISS’in doğrudan uzay turizmine açılması ise imkansız. Bunun yerine Axiom modülü istasyona bağlanan ek habitat ve uzay oteli olarak hizmet verecek. Turistler Axiom’a SpaceX Dragon mürettebat kapsülüyle ulaşacak. Öte yandan bu uzay otelini ancak dolar milyarderleri kullanabilir; çünkü yörüngeye fırlatma maliyeti kişi başı 55 milyon dolar! 😮 Uzaya giden turistlerin de günlüğü 35 bin dolardan en az 8 gün uzayda kalması bekleniyor. Yine de zenginlerde Axiom’a yetecek para var:
Nitekim ünlü aktör Tom Cruise’ı reklam amacıyla Axiom’a götürmeyi planlıyorlar. Amerikalı ünlü zenginleri kendine çeken Scientology cemaatinden Cruise’un, ISS’e uçarken para ödemek yerine üstüne para alacak kadar büyük bir müşteri portföyü var. Öyle ki Trump dönemi NASA direktörü Jim Bridenstine, 2020’de Doug Lyman’ın Axiom–ISS’te 200 milyon dolar bütçeli bir film çekeceğini söyledi. Başrolde Tom Cruise olacaktı ki Lyman, Cruise’un oynadığı Yarının Sınırında filminin yönetmenidir. Gerçi bu planın Üzerinden Trump ve Covid 19 geldi geçti. Bakalım Cruise uzaya gidecek mi? Bu gidişle Axiom dünyanın ilk ticari uzay istasyonu (modülü) olacak. Peki alternatifleri var mı?
İlgili yazı: Nemesis: Dünya’ya Göktaşı Savuran Ölüm Yıldızı
5. Bigelow şişme uzay istasyonları
Robert Bigelow’un aynı soyadlı şirketi 2010’lardan beri Ay, Mars ve Dünya yörüngesi için şişme uzay modülleri geliştiriyor. 6 kat kalın kumaştan yapılan yırtılma ve delinmeye dayanıklı bu modüller çok hafif. Öyle ki yörüngeye ucuza fırlatılacağından uzay istasyonu inşaatında devrim yapacaktır. Ay ile Mars yüzeyinde insanlı üsler ve Dünya ile Ay yörüngesinde uzay otelleri kurmak çok kolay olacaktır.
Bigelow bu işi başaramasa bile şişme uzay modülleri başka şirketler tarafından mutlaka kullanılacaktır. Nitekim Bigelow BEAM dünyanın ilk ticari uzay istasyonu modülüdür. Bigelow Genişletilebilir Etkinlik Modülü 2016’da ISS’te şişirildi ve o zamandan beri basınçlı kargo modülü olarak kullanılıyor. NASA BEAM’i 2024 veya 2025’e dek kullanmayı sürdürecek. Hatta BEAM’in ISS’le birlikte emekli olması da mümkün. Şişme uzay modülleri rüştünü ispat etmiş en devrimsel teknolojidir:
Bigelow 2010’dan beri bir de B330 modülünü geliştirdi. 330 metreküplük bu modül tek başına neredeyse Satürn V roketi ana gövdesinden bozma Skylab kadar büyük. Dahası yaşam destek sistemleriyle her biri 6 kişi taşıyabilen 9 modülü bir araya getirerek dev bir şişme uzay istasyonu kurmak mümkün. Bu modüllerin yalnızca üçü yaşam alanı olsa bile burada 16,88 x 4 = ~70 metre boy ve 16,88 x 3 = ~50 metre genişlikle neredeyse uzay istasyonu kadar büyük bir yapıdan söz ediyoruz. En az 18 kişi taşıyabilen, hacmi ISS’in ÜÇ KATI olan ve destek sistemleriyle birlikte sadece 230 ton ağırlığında olan bir istasyon… Kısacası Bigelow uzay inşaatlarını tek katlı ev yerine gökdelen yapmak gibi ölçekleyebilir.
İstasyon şişirmek kolay mı?
Bigelow şişme uzay modülleri, SpaceX Yıldız Gemisi’nden sonra uzaya yayılmamızı kolaylaştıracak en pratik teknolojidir. Oysa en büyük sorunu tek bir B330’un katlı halde bile çok büyük olmasıydı. 2010’larda Falcon Heavy roketi de olmadığı için Bigelow şirketi yıllarca bir roket firması aradı. Sonunda ULA’in Vulcan Centaur roketiyle fırlatmak üzere anlaştılar. Oysa Covid 19 yüzünden fırlatma 2022’ye ertelendi. Oysa şirket 88 çalışanını da işten çıkardığı için projenin geleceği belirsiz. Umarım 2022’de yeniden istihdamla işe başlarlar. Peki daha küçük çaplı özel sektör uzay modülleri var mı? Kesinlikle:
İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi
6. Nanoracks küçük uzay istasyonları
Resimde Nanoracks şirketinin Bishop hava kilidi modülünü Bigelow BEAM’in hemen yanında göreceksiniz. Bu modül uzaydaki hava kilitlerin 5 kat büyük hacme sahip olarak uzay istasyonuna yükleme yapmayı kolaylaştırıyor. Şimdilik ISS’te atık boşaltmakta kullanılıyor ama bunun sebebi ISS’in ömrünü tamamlamış eski püskü bir istasyon olması. ISS bir test yatağı ama gerçek uzay istasyonları Bishop gibi büyük hava kilitleri gerçek amacıyla kullanacaklar.
Nanoracks’ın diğer projesi ise muhteşem: Bunun için Kanada fırlatma şirketi Maritime Launch Space, Falcon 9 roketini geliştiren SpaceX ve Mars’a 2021 şubatında inen Azim robotunun oynar kolunu geliştiren MAXAR’la çalışıyorlar. Amaç Temmuz 2021’de ISS’e yeni MAXAR robot kolunu göndermek. Bildiğiniz gibi Kanada, ISS’in Canadarm 2 robot kolunu da üretmiş olan uzman bir ülke. Oysa MAXAR uzay çöplerini temizlemekte kullanılacak.
Normalde uzaya fırlatılan roketlerin parçaları okyanuslara çakılır. Gerçi roketi yörüngeden çıkarıp okyanusta doğru yere düşürmek de yakıt harcayan pahalı bir iştir. Oysa robot kola bir tür testere takıp roketleri uzayda keserek küçük parçalara ayırırsanız bunlar Dünya’ya istediği gibi düşebilir. Küçük olduğundan atmosferde buharlaşacaklardır. Tabii MAXAR bunun için özel bir testere ve kesme tekniği kullanacak. Yoksa küçük metal parçaları roket enkazından kopup daha tehlikeli olur.
MAXAR robot kolu
Her durumda MAXAR robot kolu ISS’te roket parçalarını 30 ila 60 dakikada test amacıyla kesecek. Uzay çöpçülüğü bugüne dek birçok firmanın iştahını kabartmış; ancak tümünü de iflasa sürüklemiş olan pahalı ve riskli bir teknoloji. MAXAR sadece büyük roket hurdalarını küçük parçalara kesmek gibi daha gerçekçi bir yol izleyecek. Biz de yörünge temizliği için başarıya ulaşmasını umuyoruz. Peki Blue Origin ne yapıyor?
İlgili yazı: 14 Yaşında Kendini Donduran Kız
7. Blue Origin uzay istasyonları
Özel sektör uzay istasyonlarında son olarak Amazon’un kurucusu Jeff Bezos’un en vizyoner şirketi Blue Origin’i görelim. Blue Origin yeniden kullanılan roketler geliştirdiği için Elon Musk’ın tek rakibidir. Gerçi SpaceX’ten yavaş bir şirket ve çok geriden geliyor. Yine de Dünya’nın en zengin insanı olan Bezos hükümete ihale almak için büyük baskı yapıyor. NASA da tek Amerikan roket şirketi SpaceX olmasın, tüm yumurtaları tek sepete koymayalım diye Blue Origin’le gedikli Boeing’e destek oluyor.
En basitinden NASA’nın insanlı Ay programı Artemis kapsamında, Amerikalı astronotları Ay’a SpaceX Yıldız Gemisi’nin basitleştirilmiş bir modeli indirecekti. Oysa Bezos ve Boeing NASA’ya itiraz ettiler. NASA da Artemis ihalesini yeniden yapmaya karar verdi. Peki Blue Origin uzay istasyonu da yapmak istiyor mu? Kesinlikle! 2020’de bize uzay istasyonu tasarlayacak insanlar gerekiyor diye iş ilanı verdiler. Bu istasyonunun modüllerini de New Glenn adlı kendi geliştirecekleri roketle fırlatmak istiyorlar. New Glenn alçak dünya yörüngesine (LEO) 45 ton ve Ay’a 13 ton taşıyacak. Son olarak NASA’ya dönelim:
İlgili yazı: Zamanda Yolculuk Etmenin 9 Sıra Dışı Yolu
NASA uzay istasyonları: Ay Geçidi
Yazıya NASA’yla başladık ve NASA’nın Ay yörüngesinde inşa edeceği Ay Geçidi istasyonuyla bitirelim. Ay geçidi en çok 4 kişi taşıyacak ve maksimum 40 ton ağırlığında olacak küçük bir uzay istasyonu. Oysa ISS kadar pahalı olmasa da Dünya’dan Ay istasyonunu beslemek çok daha maliyetli olacak ama Ay Geçidi’nin stratejik amaçları var:
1) Gelecekte ekleyecekleri yeni modüllerle Mars’a uzay gemisi göndermek. 2) Ay madenlerini kontrol edecek bir uzay karakolu olmak. 3) Çin’in casus uydularını Ay’dan gözetleyip belki de vuracak bir karakol olmak. 4) Çin’in Ay’a uzay aracı yollamasını engellemek (bizi kızdırırsan seni uzaydan kuşatırız). 5) Belki de ilk Ay uzay oteli olmak. 6) ABD’nin Ay üslerine destek olmak.
İlk etapta, yani 2024’te Güç ve İtiş Öğesi adlı ilk uzay modülü (PPE) SpaceX Falcon Heavy roketiyle Ay yörüngesine gidecek. 8-9 tonluk PPE manevra iticileri olarak 50 kilovatlık güneş enerjisi panelleriyle desteklenen iyon motorları (Hall etkili iticiler) kullanacak. Acil durumlar için de geleneksel soğuk itişli hidrazin roket motorlarını kullanacak.
MAXAR’ın üreteceği PPE modülü Yaşam Destek ve Lojistik İleri Karakolu (HALO) modülüyle fırlatılacak. 4 tonluk HALO’yu Northrop Grumman inşa edecek. 2027’de ise Avrupa Uzay Dairesi (ESA) ESPRIT uzay modülünü fırlatacak. Uzun adıyla Yakıt İkmal, Altyapı ve İletişim için Avrupa Sistemi modülü Hall iticileri için ek ksenon gazı ve geleneksel manevra iticileri için hidrazin taşıyacak. Öncelikle Airbus ve Thales Alenia Space’in tasarladığı modül Thales Alenia Space tarafından üretilecek.
Uluslararası işbirliği
2027’den sonra ise NASA Ay Geçidi’ne Uluslararası Yaşam Modülü ekleyecek. I-HAB 125 metreküplük hacmiyle asıl yaşam modülü olarak HALO’nun yerini alacak. Böylece istasyonda ABD’nin ortağı olan ülkelerden gelen üç kişiyle birlikte toplam 7 astronot ağırlamak mümkün olacak. Japonların JAXA dairesi yaşam destek sistemini, NASA uçuş sistemleriyle yazılımları ve Kanada Uzay Dairesi de yeni Canadarm 3 robot kolu üretecek. Bunun dışında NASA istasyona ek kargo modülleri ve ayrı bir hava kilidi ekleyecek. Ay Geçidi istasyonu Çin’in yeni Tiangong istasyonundan daha küçük olacak ama Ay’da olacağı bu normal.
İlgili yazı: Okyanuslar Hakkında Yanıtını Bilmediğimiz 7 Soru
Uzay istasyonları için sonsöz
Toparlayacak olursak uzay uçuşları Sovyetler Birliği’nin 1957’de yörüngeye gönderdiği Sputnik uydusuyla başladı. Aradan 64 yıl geçti ve özel şirketler ancak son 10 yılda sektörde oyuncu oldu. Uzaya insan göndermeye ise (SpaceX Dragon mürettebat kapsülü) geçen yıl başladı; yani Sovyetler Birliği ilk insanı uzaya gönderdikten 60 yıl sonra… Dolayısıyla insanlığın uzaya yayılmasını anlatan bugünkü bilimkurgu filmleri de en erken 2062’de gerçek olacaktır. İlk Mars şehirleri için 2050’yi bekleyeceğiz.
Oysa Elon Musk’ın SpaceX ve Jeff Bezos’un Blue Origin şirketi gibi kuruluşlar ABD’nin gücüne güç katacak. Düşünün ki NASA, ISS’e yılda 3-4 milyar dolar harcıyor. Bu da uzay istasyonlarını özel sektöre devrettiğinde eline fazladan 2 milyar dolar geçmesi demek. Bu parayı uzay araştırmalarını hızlandırmak için harcayacak. Siz de Çin ve ABD arasındaki Ay üssü rekabetini Helyum 3 yazısında okuyarak Dünya’nın bilinen tek doğal nükleer reaktörü Oklo’yu görebilirsiniz. VASIMR roketi ile Mars’a 40 günde nasıl gideceğimizi sorgulayarak yine Mars için tasarlanan mini füzyon roketlerini hemen inceleyebilirsiniz. Hızınızı alamayarak SpaceX’in Mars’a insan taşıyacak Yıldız Gemisi roketinin mürekkepbalığı şekilli ısı kalkanını da şimdi göz atabilirsiniz. Bilimle ve sağlıcakla kalın. 😊
Çin Uzay İstasyonu Tiangong-2
1SCIO briefing on China’s Tiangong 2 and Shenzhou 11 manned space mission
2China’s Shenzhou-11 successfully docks with Tiangong-2 spacelab
3China successfully launches Tiangong-2 space lab
5India to have its own space station: ISRO
6Axiom Commercial Space Station
7NASA planning to keep BEAM module on ISS for the long haul
8NASA has Decided to Start Building the Lunar Gateway Using the Falcon Heavy
9Nanorocks Bishop Airlock
10SpaceX, Maxar, and Nanoracks to Demo Orbital Space Station Construction in 2020
11Jeff Bezos’ Blue Origin is looking to hire a developer of habitable space stations
