Personel Taşıyıcı Dragon Kapsülü Uzaya Fırlatıldı
SpaceX şirketinin geliştirdiği insan taşıyan Dragon kapsülü test mankeni Ripley ile uzaya fırlatıldı. Dragon 2 yerden 410 km yüksekte dönen Uluslararası Uzay İstasyonu’na yük taşıyor. Böylece ABD 10 yıl sonra ilk kez astronotlarını kendi aracıyla uzaya gönderebilecek. SpaceX’in tarihi uçuşu özel sektörün Ay ile Mars’a insan göndermesinin de önünü açacak.
Ejderin uçuşu
Elon Musk’ın SpaceX şirketi, Personel Taşıyıcı Dragon kapsülünü 2 Mart 2019 günü, Türkiye saati ile 10.59’da Dünya yörüngesine fırlattı. Ripley adlı test mankenini taşıyan Dragon kapsülü, yerden yaklaşık 410 km yüksekte dönen Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) 3 Mart Pazar günü yanaştı. Kenetlenmenin ardından istasyondaki astronotlar kargoyu ISS’e aktardılar.
Dragon Kapsülü en erken 2019 sonunda ve büyük olasılıkla da 2020 yılında, NASA astronotlarını uzay istasyonuna taşımaya başlayacak. Böylece NASA, 21 Temmuz 2011’de emekli olan uzay mekiklerinden sonra, ilk kez astronotlarını kendi aracıyla uzaya gönderebilecek.
Aslında SpaceX 2016’dan bu yana NASA sözleşmesiyle uzay istasyonuna yük taşıyor. Bunun için de insansız Kargo Dragon aracını kullanıyor. Kargo Dragon ISS’e astronotların kullandığı bir robot kol yardımıyla kenetleniyor.
İlgili yazı: Gerçek Adem: ilk insan ne zaman yaşadı?
Her şey 2014’te başladı
Elon Musk, Personel Taşıyıcı Dragon ile diğer yardımcı sistemleri 2014 yılında bizzat tanıttı. SpaceX, bu arada Dragon kabininde kullanılacak uçuş giysilerini geliştirdi ve kapsülün NASA’dan insanlı uçuş sertifikası almasından sonra uzaya gidecek olan ilk astronotları da sefer planına kaydetti.
Demo uçuşları
2 Mart 2019’da yapılan Dragon uçuşu bir demo seferi olmasına karşın birçok açıdan tarihi görev olarak kabul ediliyor ve neden derseniz:
Dragon kapsülü, NASA’nın astronot taşımada Rusya’ya bağımlı olmaktan kurtulması bir yana, uzay turizminin de önünü açacak. Özel sektörün uzay turizmi ve uzaydan internet ile para kazanmasıyla birlikte Ay ve Mars’a insan göndermeyi de hızlandıracak.
İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili
Elon’ın rüyası
İleri zekalı işkolik Elon Musk’ın katıldığı programlarda duygusal patlamalar yaşamasına artık alıştık. 2 Mart günü de Personel Taşıyıcı Dragon’un başarıyla fırlatılmasına çok sevindi ve ekranda neredeyse sevincinden ağladı. Sonuçta bu 2002’den beri hayalini kurduğu bir şeydi:
“17 yıl oldu ve daha kimseyi uzaya fırlatmadık, ama umut ediyorum ki yıl sonuna doğru yapacağız. Bu da birçok insanın, benim ve diğer SpaceX çalışanlarının, uzun zamandır hayalini kurduğu bir rüyanın gerçekleşmesi olacak. Sabırsızlıkla bekliyorum.” Elon’ın rüyası olan Dragon kapsülünü anlatalım:
İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt
En tarihi uçuş
Her uzay uçuşu çığır açıcı olmaz; ancak hem çığır açan, hem de tarihi değer taşıyan bir uçuş yapmak en nadir başarıdır. SpaceX işte bunu yaptı: Dragon Kapsülü’nü fırlatan Falcon 9 roketi, Kennedy Uzay Merkezi’ndeki 39A Fırlatma Tesisi’nden havalandı.
Ay’a insan gönderen Apollo uçuşları için de 39A fırlatma pisti kullanılmıştı. Elon Musk, fırlatmayı Ateşleme Odası 4’ten izledi ve kendisine Bob Behnken ile Doug Hurley eşlik etti. Bu iki astronot en erken Temmuz ayında Dragon kapsülüyle uzaya çıkacaklar.
İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem
SpaceX tek değil
SpaceX şirketi NASA’nın uzay istasyonuna astronot taşımak için sözleşme yaptığı iki şirketten biri. Diğeri Boeing ve o da kendi insanlı uzay kapsülünü geliştiriyor. Boeing, CST-100 Starliner kapsülünü Atlas V roketleriyle fırlatmak istiyor.
SpaceX’in fırlatma maliyetlerini düşüren yeniden kullanılabilir roketler ile uzaya yerleşmesinin önünü nasıl açtığını, 100 kez kullanılan Falcon 9 roketi ve Falcon Heavy yazılarında anlattım.
Buna karşın NASA, SpaceX ve Boeing’le anlaşarak yedekli gidiyor. Böylece SpaceX’in tekelleşmesini önlüyor ve Boeing gibi köklü kuruluşları da uzaya açılmaya teşvik ediyor. Dolayısıyla Dragon’un hikayesini, Türkiye’nin dijital dönüşüm yol haritasına örnek olması için de okuyabiliriz.
İlgili yazı: Artık Otoyollara Güneş Paneli Döşüyoruz
Peki insanlı uçuşlar kolay mı?
Can taşıdığınız için zor. Ayrıca uzay mekiklerini saymazsak NASA 1972’den bu yana insanlı uzay kapsülü kullanmıyor. Bu sebeple SpaceX insanlı uçuş sertifikası almak için çok çalışmak zorunda kaldı.
Örneğin 2016’da, Facebook uydusunu taşıyan Falcon 9 roketi, yeni yakıt doldurma ve depolama sistemindeki arıza yüzünden yerde alev aldı. SpaceX’in en büyük rakibi olan ULA şirketi de bunu fırsat bilerek büyük bir karalama kampanyası başlattı.
ULA, Falcon 9’ların güvenilir olmadığını ve yeniden kullanılabilse bile fırlatma maliyetlerini azaltmayacağını öne sürdü ve ben de 100 kez kullanılabilen roket yazısında bu iddiayı çürüttüm. Oysa kazadan ders alan SpaceX, yeni Falcon 9 Blok 5 roketleri ve Personel Taşıyıcı Dragon Kapsülü ile başarıdan başarıya koşmaya devam ediyor.
İlgili yazı: Standart Mumlar ile Evrenin Genişlemesini Ölçüyoruz
Hatta nanik yapıyor
Dragon kapsülünün başarıyla fırlatılmasıyla birlikte Elon Musk’ın da ULA’e nanik yaptığını söyleyebiliriz. Ancak, SpaceX bunun için uzun bir yol kat etti. Öyle ki yeni kurulduğu zaman, Dünya yörüngesine sağlam bir şey gönderme şansı yüzde 10’du.
İlk üç Falcon 1 roketi hep başarısız oldu. Hatta şirketin parası kalmadığından, dördüncü roketi diğerlerinden geriye kalan parçalarla inşa ettiler, başarıyla uçurdular ve o günlerden bugüne geldiler.
Bu bağlamda Elon Musk şirketin misyonu gayet net açıklıyor: “SpaceX’in ana hedefi insanlı uzay uçuşlarıdır. Uzay keşif teknolojilerini geliştirmektir. Şirketin tam adı da bu zaten: Uzay Keşif Teknolojileri (Space Exploration Technologies).” Peki nasıl bir vizyonu var?
İlgili yazı: Lazer Füzyon Roketi Daedalus ile Yıldızlara Yolculuk
Ejderin vizyonu
SpaceX, Mars’a insan göndermek üzere Yıldız Gemisi’ni geliştiriyor ve onun öncesinde hem Ay turizmini başlatmak, hem de uzaya ağır yükler fırlatmak için Falcon Heavy roketini üretmiş bulunuyor. Yine de uzaya Tesla Roadster elektrikli otomobil gönderen Spacex’in bütün bu atılımlarını, öncelikle Elon’ın samimiyeti ve inadına borçluyuz:
“Gerçekten geleceğin uzayda yattığına inanıyorum ve uzayda yolculuk eden bir uygarlık olarak yıldızlara ulaşmamızın önemli olduğunu düşünüyorum. Bence insanları gelecek için heyecanlandıran da bu. Bilimkurgu romanları ve filmlerindeki şeylerin artık bilimkurguda kalmasını istemiyoruz. Bir gün gerçek olmasını istiyoruz.”
İlgili yazı: 5 Soruda Paralel Evrenler
Tarihi fırlatma pisti
SpaceX, Dragon kapsülünü yörüngeye göndermek için NASA’nın tarihi 39A fırlatma pistini kullandı. Söz konusu tesis astronotları Ay’a taşıyan Apollo kapsüllerinin fırlatılmasında kullanılmıştı. Elon Musk, bu jest için NASA Genel Müdürü Jim Bridenstine’e teşekkür etti. O da “Pistimizi yenilediğiniz için asıl ben teşekkür ederim” yanıtını verdi.
Doğrusu NASA–SpaceX işbirliği, özerk kamu kuruluşlarının özel sektörü canlandırmasına iyi bir örnek oluşturuyor; çünkü devlet teşvikleri sadece yasal düzenlemeler ve bütçeyle yapılmaz. Özel sektörü anlayan ve işini yapmasına yardım eden esnek bürokrasi de gerekiyor.
Ancak, ders almaktan söz ediyorsak asıl NASA’nın önceki genel müdürü Goldin’in istifası hepimize ders olmalı; çünkü Goldin, Trump kabinesinden yeterli bütçe alamadığı için istifa etti ama bunun başka sebepleri de var:
1) Bir yönetici olarak daha fazla bütçe almayı başaramadığı için, 2) Bütçe alma konusunda hükümeti ikna edebilecek yeni yöneticinin önünü açmak üzere ve 3) Protesto amaçlı politik duruş sergilemek amacıyla istifa etti. Sonuçta politik duruş sergilemek üzere politikaya atılmaya gerek yok. İstifa ederek muhalefet yapmak da ifade özgürlüğü kapsamında anayasal haktır.
Peki ne oldu?
Goldin’in istifası ile önce Trump NASA bütçesini artırdı. Sonra Kongre bütçeyi bir kez daha artırdı (Trump’a muhalif çoğunluğun elindeki Temsilciler Meclisi’nin desteğiyle) ve NASA son 10 yılın en büyük bütçesine kavuştu. Bu da Boeing Starliner ve SpaceX Dragon kapsüllerine yarayacak. Starliner ayrı yazının konusu ama bundan hareketle Dragon kapsülünün özelliklerini anlatabiliriz:
İlgili yazı: Yapay Zeka Nedir ve Nasıl Çalışır?
Önce teknik özellikler
Çapı: 4 m
Yüksekliği: 8,1 m
Kapsül hacmi: 9,3 m3
Mini servis modülü hacmi: 121 m3
Fırlatma Yararlı Yük Kütlesi: 6000 kg
Geri Dönüş Yararlı Yük Kütlesi: 3000 kg
Dragon kapsülü
Yeniden kullanılabiliyor
- Dragon Kapsülü (servis modülü hariç) defalarca kullanılabiliyor.
- Maksimum yolcu sayısı 7; ama NASA için sadece 4 astronot taşıyacak. Bunun sebebi, NASA’nın istasyondaki astronot sayısını üçten yediye çıkarmak istemesi.
- Kapsülün yere inmeden önce son kez hız kesmesi için 8 adet art roketi var (Rusların Soyuz kapsülü gibi). SuperDraco art roketleri yedekli olarak 4 motor yuvasına takılı ve her biri 71 bin Newton itiş gücü sağlıyor.
- Her motor yuvası iki SuperDraco’ya ek olarak 4 Draco manevra iticisi taşıyor. Toplam 8 itici soğuk gaz püskürterek çalışıyor. Bunlar özellikle uzay istasyonuna yanaşmak için kullanılıyor.
- İticilerin dördü uzayda manevra yapmayı sağlıyor. Diğer dördü ise yere inişte SuperDraco roketlerine destek oluyor ve kapsülün hız kesmesini kolaylaştırıyor. Bu da yakıttan tasarruf sağlayarak daha ağır yüklerle iniş yapmaya izin veriyor.
İlgili yazı: Renk Körlüğünü Düzelten Gözlük EnChroma
Peki ya Kargo Dragon?
Eski model insansız Kargo Dragon kapsülünde, hafif olması için sekiz yerine 4 itici bulunuyor. Böylece insanlı Dragon’dan 350 kg daha fazla yük taşıyabiliyor. Kargo Dragon sadece insan ağırlığından tasarruf etmiyor. Aynı zamanda, kullanmadığı dört adet ek iticinin ağırlığından da tasarruf ederek bunu yararlı yüke çeviriyor. Sonuçta kargo kapsülünü fırlatmak çok daha ucuza geliyor.
Yeni teknolojiler
Ancak, Personel Taşıyıcı Dragon, eski Kargo Dragon’un da yerini alacak ve hem yük, hem astronot taşıyacak. Bunun için de en gelişmiş teknolojilerden yararlanacak:
Örneğin. SuperDraco roketlerinin yanma odası Inconel denilen ve demir-nikel karışımından oluşan özel bir alaşım kullanarak metal 3D printerda basılıyor (lazer külçeleme tekniği ile). 3D printerlar hem roketlerin üretim maliyetini, hem bakım ve onarım maliyetini, hem de ağırlığını azaltıyor.
Sonuçta tek parça yanma odaları daha yavaş yıpranıyor, ek parça gerektirmiyor ve hafif olduğu için de yakıt tasarrufu sağlıyor.
Aslında Amerika’da metal 3D printerlarla seri üretime geçen ilk büyük şirket GE oldu ve 2013 yılında yolcu uçağı jet motorlarının yakıt memelerini basmaya başladı. Ardından NASA roket parçaları bastı ve böylece 3D printerlar uzay sektöründe kullanıma girmiş oldu.
İlgili yazı: SpaceX Roketine Rakip Uzay Balonu Bloostar
Nasıl kenetlenecek?
Uzayda ağırlık yok, ama kütleniz baki. Bu sebeple uzayda sevgilinize sarılmak için dikkatli olmalısınız. Yoksa tehlikeli bir şekilde çarpışıp ters yönlerde hızla birbirinizden uzaklaşabilirsiniz. 🙂 Her durumda, Dragon Kapsülü ile uzay istasyonuna kenetlenmek için özel sistemler geliştirildi.
Örneğin, 2016’dan beri uzay istasyonuna yük taşıyan Kargo Dragon kapsülü, Canadarm2 robot kolu ile istasyona kenetleniyor. Robotu istasyondaki astronotlar yönetiyor ve bununla kapsülü tutup hava kilidine yanaştırıyor. Sonuçta yapay zeka henüz kendi başına kenetlenmeye yeterli değil.
Öte yandan, Personel Taşıyıcı Dragon insanlı manevra yapabilecek. Robot kol varken bu sadece gerekli hallerde kullanılacak; ama astronotlar manevra için eskisi gibi eğitim görecekler. Kısacası robot kol şimdilik sadece yanaşmayı hızlandırıyor. Gelecekte ise robotlar standart, insanlar istisna olacak.
Bir tespit
Yine de robot pilotların insanların yerini almasına uzun bir süre var. Bu sürede robotların gittikçe daha sık kullanılması ise astronotların acil durumlara hazırlık seviyesini düşürebilir. Bana göre en iyi çözüm hem NASA havuzlarında, hem de uzayda tatbikat yapmak; yani astronotların uzay istasyonuna bazen el manevrasıyla yanaşmasını sağlamak. Bakalım NASA insan–robot dengesini nasıl kuracak?
İlgili yazı: SpaceX 100 Kez Kullanılan Roket Üretti
Sıra yakıt tanklarında
Dragon kapsülü, titanyumdan üretilen ve özel bir karbon kompozit kılıfla kaplı olan, küre şekilli helyum tankları kullanıyor. Helyum gazı tankları yakıt ve oksijen tanklarının basıncını koruyor. Sonuçta uzayda hava yok ve yakıtı oksijenle yakıyorsunuz:
Oysa oksijen tankı yakıt tankından daha hızlı boşalıyor; çünkü az oksijenle çok yakıt yakılıyor. Bu da yüksek basınçlı yakıt tankının, oksijen tankını ezmesi riskini doğuruyor. Kısmen dolu oksijen tankının patlaması ise bütün roketin tutuşup havaya uçması demek.
Helyum tankı işte burada devreye giriyor ve oksijen tankı boşaldıkça içine yanıcı olmayan helyum gazı basıyor. Nitekim bu sistemin güvenle geliştirilmesi SpaceX’e bir yıl kaybettirdi.
İlgili yazı: Asteroit Madenciliği Ne zaman Başlıyor?
Tasarım hatası
Facebook uydusunu taşıyan roket oksijen tankındaki bir tasarım hatası yüzünden yerde alev alınca NASA SpaceX’e dedi ki: Ya yakıt doldurma yöntemini değiştir, ya da bu sistemi güvenle yeniden tasarla. Yoksa insanlı uçuş yapmana izin vermem.
SpaceX ikinci seçeneği gerçekleştirdi, ama bu sürede Boeing karşısında bir yıl zaman kaybetti. Şimdi insanlı uçuş gerçekleştirme tarihinde başa baş gidiyorlar. SpaceX ilk uçuşunu Temmuz ayında yaparsa Boeing de birkaç ay içinde yapmış olacak.
İlgili yazı: Astronotlar Artık SpaceX Dragon 2 Kapsülüyle Uçacak
Isı kalkanı
SpaceX, Dragon Kapsülünü yüksek basınca ve sürtünmeye dayalı aşırı ısınmadan korumak için özel bir ablatif ısı kalkanı geliştirdi. Her ne kadar detaylar ticari sır olsa da bu, PICA-X olarak adlandırılan üçüncü kuşak bir ısı kalkanı (Ablatif ısı kalkanları için bkz. Terleyen Yıldız Gemisi). Açılımı Fenöllü Emdirilmiş Karbon Ablatör olan PICA-X kalkanı, Dragon kapsülünü 1648 santigrada kadar koruyor.
Sonuçta kapsülün Dünya dönerken hız kesmesi gerekiyor ve bunun en etkili yolu da hava freni yapmak. Kapsül atmosfere sesten 15 kat yüksek hızla girecek ve yavaşlamak için önce alt tarafını Dünya’ya dönecek. Sivri burun konisi yerine küt alt tarafını kullanıp hava freni yaparak yavaşlayacak.
Aracın bunu yapmasının sebebi, burundan daha geniş yüzeye sahip olan alt tarafın havayı yarmasını zorlaştırmak ve aracı yukarı iterek hızını kesen bir hava yastığı oluşturmak… Bu da sürtünme katsayısını artırarak ısınmaya yol açıyor ve ısı kalkanı burada devreye girerek kapsülü koruyor.
Dragon kapsülü Falcon 9 roketleri gibi güçlü roket motorları taşımadığı için kendi başına yavaşlayamıyor ve Dünya’ya sesten 10 kat hızlı çakılmamak için hava freni yapması gerekiyor. Buna karşın Rusların Soyuz kapsüllerinden daha ağır bir araç olarak inişte ek önlemler de alıyor:
İlgili yazı: Füzyon Roketi için Helyum 3 Zaman Kristalleri
Oynar safra
Dragon Kapsülü Kapadokya balonlarındaki kum torbalar gibi safra ağırlıkları taşıyor. Bunlar aracın ağırlık merkezini koruyor ve üst atmosferde hız keserken hipersonik rüzgarlarla sağa sola savrularak yoldan çıkmasını önlüyor.
Sonuçta kapsülün sadece alt tarafı şok emiciler ve ısı kalkanıyla korunuyor. Kontrolsüz savrulma ise aracın parçalanmasına yol açabilir. Ancak, Dragon’un kamuoyunda pek bilinmeyen en gelişmiş yanlarından biri de bu: Safra ağırlıkları oynar kızaklara monte edilmiş durumda.
İniş sırasında kızaklar otomatik olarak yerinden oynuyor ve safranın konumunu değiştirerek aracın hız kesme sırasında manevra kabiliyetini artıyor. Böylece Dragon kapsülü iniş sırasında atmosferi yararken oluşan hipersonik hava akımları sırasında sörf yapar gibi kayıyor.
Normalde uzay kapsülleri atmosferde yavaşlamak için hava freni yaparken kendilerini kontrol edemez ve yere takoz gibi düşer. Bu yüzden de atmosfere doğru açıyla girmek kritiktir. Yoksa havaya dokunduktan sonra manevra yaparak uygun açıyı tutturamazsınız. Bu da aracın yanması demektir.
Giriş açısı
Ancak, hareketli safra ağırlıkları açıyı düzeltmek için araca bir şans daha veren ek güvenlik önlemleri oluşturuyor. Nitekim hız kesen aracın yer üssüyle teması bir süre için kesiliyor. O kritik dakikalarda aracın rota düzeltme için kısmi manevra kabiliyeti kazanması can güvenliğini artırıyor.
İlgili yazı: SpaceX Şirketi 2023’te Ay’a İnsan Gönderecek
Can güvenliği dedik de
Bu konu ayrı bir dünya olduğu için özet geçeceğim: Dragon kapsülü vakumda kullanılabilecek şekilde tasarlandı. Astronotlar da SpaceX tarafından tasarlanan ve hareketleri kısıtlamayan ince uzay giysileri kullanacaklar. Böylece basınç kaybı durumunda bile güvenle çalışabilecekler.
Öyle ki kabin delinse dahi, kapsülün gövdesi astronotları aşırı sıcakla soğuktan ve radyasyondan koruyacak. İnce uzay giysileri ise basınç düşmesine bağlı vurguna karşı koruma sağlayacak ve yedek oksijen tüpleriyle kullanılabilecek. Delik derken, en büyük tehlike de yörüngede dönen uzay çöpleri.
İlgili yazı: Japonya 2050 için Mini Uzay Asansörü Test Ediyor
Aracın gövdesini delebilir
Uzay çöpleri son 60 yılda fırlatılan roketlerin artıkları ve uydu kalıntılarından oluşuyor. Sonuçta roketler yükselirken yakıtı tükenen kademeler ana gövdeden patlayıcılarla ayrılıyor. Büyük parçalar atmosferde yansa da geriye kalan şarapnel yörüngede mermi hızıyla dönüyor.
Uzay çöpleri 60 yıldır Dünya yörüngesinde birikiyor; ama Dragon kapsülü tüfek mermisine dayanabilecek şekilde tasarlandı. Örneğin, uzay çöplerinin açtığı delik 6,35 mm’den küçükse astronotlar Dünya’ya güvenle dönebilecekler.
Daha büyük delikler ise kapsülün atmosferde uçamaz hale gelmesine yol açabilir; çünkü bunlar, içeri hızla hava dolmasını sağlayarak aracın aerodinamik dengesini bozacak. Elbette kabin basıncının aniden düşmesi ve aracın şiddetle sarsılması da onu parçalayabilir; ama başka riskler de var:
Büyük delikler aracın içine çok hızlı hava dolmasına sebep oluyor dedik. Bu da hava freni sırasında, dışarıda sıcaklığı 1000 dereceyi bulan hava akışının kapsülü içeriden yakması demek. Bu durumda, astronotların atmosfere girmeden önce mutlaka uzay istasyonuna geri dönüp Dünya’dan yeni bir Dragon fırlatılmasını beklemesi gerekiyor. Buna karşın kapsülün ek marifetleri bulunuyor:
Oynar kapak
Koni şekilli Dragon’un burnunda menteşeli bir kapak yer alıyor. Bu kapak kenetlenme sırasında hava kilidini ortaya çıkarmak için açılıyor. İnişte ise kapanarak kapsülün aerodinamik özelliklerini koruyor. Böylece türbülanslı sıcak havanın hava kilidini yakmasını ve içeri girip aracı parçalamasını önlüyor.
İlgili yazı: Ay’a Gitmedik Komplo Teorilerini Çürüten 10 Kanıt
Servis modülü
Kapsülün bir de alçak yörüngede kullanılan mini servis modülü var (koninin altındaki halka). Bu modülün kapaklarının altında, güneş panelleri ve aracı uzayda soğutmakta kullanılan radyatörler bulunuyor. Radyatörler bildiğimiz alüminyum folyoya benziyor ve servis modülünü poşet gibi sarıyor. Aynı şekilde güneş panelleri de kapakların altında modülü kısmen rulo gibi sarıyor.
İngilizce trunk (kütük) olarak adlandırılan modül, atmosfere girmeden önce araçtan atılıyor; ama uzaya uçarken çok işe yarıyor. Bir kere kütüğe takılı kanatçıklar, ucunda ağır Dragon kapsülünü taşıyan Falcon 9 roketinin, yükseliş sırasında dengeli uçmasını sağlıyor.
Ancak, mini servis modülü özellikle uçuşu acilen iptal etmek gerekirse çok işe yarıyor: Bu durumda SuperDraco roketleri, kapsülü Falcon 9 roketinden “kütükle” birlikte ayırıyor.
Aracın belki de patlamak üzere olan roketten ayrılıp güvenli uzaklığa erişmesinden sonra, kütüğün kanatçıkları, kapsülün kısa bir süre uçmasını ve manevra yaparak paraşüt açmaya uygun bir konum almasını sağlıyor. Alt kısmı yere bakarken paraşüt açan Dragon kolayca Dünya’ya iniyor.
İlgili yazı: Neden Mars’ta Koloni Kuramayız?
Dragon kapsülü nasıl iniyor?
Oldukça gelişmiş ve aynı zamanda ilkel bir şekilde: Gelişmiş derken, Draco manevra iticileri ve SuperDraco art roketleri en yeni teknoloji ürünü… Dragon kapsülü de aerodinamik olarak son derece modern, ama NASA’nın Ay’a gönderdiği Apollo kapsülleri gibi denize inecek; çünkü iniş takımları yok.
Aslında SpaceX yere kendi ayaklarıyla inen bir kapsül tasarlamak istedi. Ancak, insanlı uçuşlar da yapacak olan Personel Taşıyıcı Dragon için güvenli iniş takımları geliştirmek son derece zor ve pahalıydı.
Red Dragon
Bu arada Dragon’un insansız bir versiyonunun da kızıl gezegen Mars’a gitmesi planlanıyordu. Falcon Heavy roketiyle fırlatılacak olan Red Dragon (Kızıl Ejder) kapsülünün de iniş takımları kullanması planlanmıştı; ama proje iptal olunca bu uçuş da iptal edildi.
İlgili yazı: Hava Soluyan Roket ile Mars’a Hızlı Uçuş
Suya inmek candır
SpaceX, üç roketin birleşmesinden oluşan karmaşık Falcon Heavy yerine, Ay ve Mars’a insan gönderecek olan ayrı bir roket üzerinde çalışıyor. Yıldız Gemisi olarak adlandırılan bu roket, en azından güvenli uçuş açısından, Falcon Heavy’den çok daha basit olacak ve daha ağır yükler taşıyacak.
Zaten Yıldız Gemisi insanları Ay ve Mars’a indirmek için Dragon kapsülünü kullanmayacak, kendi ayaklarıyla iniş yapacak.
Bu durumda Falcon Heavy ağır yükler için ara çözüm olacak ve Yıldız Gemisi hazır olana dek, uzaya internet uydusu fırlatmak veya Ay’a Dragon kapsülüyle turist göndermek gibi ek görevlerde kullanılacak.
Özetle zamandan ve paradan tasarruf etmek isteyen SpaceX, Dragon kapsülü için iniş takımı geliştirmekten vazgeçti ve aracı Apollo kapsülleri gibi suya indirmeye karar verdi.
İlgili yazı: Mars’a Kış Uykusuna Yatarak Gideceğiz
Karaya da inebilir
Dragon kapsülü teknik olarak karaya ayaksız inebilir. SuperDraco roketleri çok güçlü ve bu roketler Dragon’u, doğal şok emici işlevini gören suya inmek yerine, sert toprağa kıç üstü inecek kadar yavaşlatabilir.
Ancak, kapsül karaya iniş yapmak için çok hafif olmak zorunda ve ancak yere boş inerse bunu yapabilir. Dragon kapsülü öncelikle yolcu taşımak için tasarlandığı ve istasyondan yük veya astronot almadan Dünya’ya inmesi anlamsız olacağı için SpaceX bu seçeneği değerlendirmiyor.
Daha basit bir tasarıma sahip olan Kargo Dragon ise güçlü SuperDraco art roketleri taşımadığı için asla karaya inecek kadar hız kesemiyor. Zaten ayaklı iniş yapmak için kıç üstü inmekten daha yavaş gitmek gerekiyor. Bu nedenle Kargo Dragon da 2016’da kullanıma girdiği günden beri denize iniyor.
Paraşüt açtıktan sonra, art roketlerle son anda hız keserek karaya inme tekniğini, denize çıkışı zor olan Ruslar kullanıyor. Öte yandan küçük Soyuz aracının yalnızca 3 astronot ve hafif yükler taşıyabildiğini belirtelim. NASA’nın ise daha büyük insanlı kapsüller ve yük kapsüllerine ihtiyacı var.
İlgili yazı: Çin Ay’dan Helyum 3 Füzyon Yakıtı Getirecek
Planlanan uçuşlar
Personel Taşıyıcı Dragon Kapsülü için fırlatma sırasında acil kaçış testleri yapılmıştı. Ancak, yüksek irtifada uçuş iptal testi yapılmamıştı. Bu acil kaçış senaryosu da Haziran 2019’da planlanan C201 uçuşunda yapılacak.
Bunun için bugün uzay istasyonuyla kenetlenecek olan kapsül kullanılacak (bakımı yapıldıktan sonra). Bu süreç kapsülün yeniden kullanıldıktan sonra bozulmadan uçabildiğini test etmeye de yaracak. Ancak, SpaceX’in Personel Taşıyıcı Dragon’u yeniden kullanma planı yok. Buna karşın yük taşımada eski insansız Kargon Dragon’un yerini alacak.
- Temmuz 2019 (SpX-DM2 C203): İlk insanlı test uçuşu. İki astronot uzay istasyonunda iki hafta kaldıktan sonra Dünya’ya dönecek.
- CCtCap Ticari Seferleri 1–6: Bugünkü kapsül Dünya’ya başarıyla geri dönerse ve insanlı uçuş da başarılı olursa sırada ticari seferler var. SpaceX uzay istasyonuna görevli personel taşımak için 6 uçuş hakkı aldı. 2019’dan sonra yapılacak bu uçuşlarda 4 astronot ve 100 kg yük taşınacak.
- CRS2 seferleri 1–6: NASA 2020-24 için SpaceX’e 6 uçuş hakkı daha verdi. Bunlar kargo uçuşları olacak. Aslında 2019’da başlayacaktı ama gecikti.
İlgili yazı: SpaceX Mars’a Terleyen Yıldız Gemisi ile Gidecek
Apollo 1969
Amerikalı astronot Neil Armstrong 1969 yılında Ay’a inen ilk insan oldu. Şimdi sıra SpaceX’te. Sonuçta Elon Musk uzay istasyonuna astronot taşımakla sınırlı kalmayacak. Daha büyük planları var:
- 2023’te Ay yörüngesine Japon turist göndermek.
- Aynı yıl Bigelow modüllerini uzaya fırlatmak (Bigelow’un Dünya yörüngesinde şişme uzay oteli kurması için).
- Uzay oteline turist taşımak.
- Uzaydan internet için uydu fırlatmak.
- Ay yörüngesine uzay oteli modülleri fırlatmak.
- Ay oteli için turist taşımak.
- Ay üsleri için yük ve astronot taşımak.
- Ay ve Mars yolculuklarında Yıldız Gemisi’ni kullanmak.
- Mars’a yerleşmek için 1 milyon insan göndermek (50 yılda).
Ne diyelim? Hayırlı olsun! Nitekim Elon Musk Dragon Kapsülü için bu araca güveniyorum. Ona binip uzaya giderim dedi: “Ay’da bir üssümüz olmalı; yani Ayda kalıcı olarak insanların yaşadığı bir üs ve Mars’a insan göndermeliyiz.”
Peki komşu yıldızlara bir insan ömrü içinde nasıl gideriz ve yerleşiriz? Onu da Lazer Füzyon Roketi Daedalus ve Füzyon Roketi için Helyum 3 Zaman Kristalleri yazılarında okuyabilirsiniz. İyi haftalar ve Denizli İhracatçılar Birliği marka yönetimi ile e-ticaret eğitimimden selamlar.
