SpaceX Roketi Facebook Uydusuyla Patladı
SpaceX roketi uzaya taşıması gereken Facebook internet uydusuyla birlikte yerde patladı. Zuckerberg kazayla ilgili hayal kırıklığını ifade ederek uzaydan internet yayını yapmaktan vazgeçtiklerini ve dronlarla havadan internet yayını yapacaklarını söyledi. Peki bu kaza Elon Musk’ı nasıl etkileyecek?
Sabotaj olabilir mi?
SpaceX uzaya roket fırlatma maliyetini 100 milyon dolardan 62 milyon dolara çekti ve fırlattıktan sonra Dünya’ya dönerek dikey iniş yapan roketler sayesinde, yani tekrar kullanılabilen roketlerle fiyatı 40 milyon dolara çekmeye hazırlanıyor.
Ne Amerika’daki United Launch Alliance (ULA) ne de Ariane roketlerini fırlatan Airbus Safran Launchers şirketi SpaceX ile fiyat konusunda rekabet edebilir. Komplo teorisi meraklıları işte bu yüzden kazanın sabotaj olabileceğini söylüyor; ama ispatlanmamış söylentilerle firmaları töhmet altında bırakamayız.
İlgili yazı: 6 resimde Falcon 9 denizdeki piste nasıl indi
Sabotaj açıklaması yapılmadı
Komplo teorisyenlerini kışkırtan bir senaryo daha var: Bu patlama dünyadaki telekom şirketlerinin tekelini kıracak olan Facebook internet uydusunu havaya uçurdu. Sonuçta devletler iletişimi telekom şirketleriyle kontrol ediyor ve bu sayede yavaş interneti vatandaşa damlalıkla veriyor.
İnternet erişiminin pahalı ve sansürlü olması hem siyasi muhalifleri bastırıyor hem de eğitim düzeyini düşük tutarak vatandaşların bilinçli oy kullanmasını engelliyor. Böylece şirketler istedikleri iktidarı seçilmesini sağlayabiliyorlar. Eğitim eksikliği insanların hakkını arayarak yüksek maaşlı işler talep etmesini engelliyor.
Devlete sırtını dayamış telekom şirketlerinin aynı zamanda ekonominin direği olan bankaların en büyük finansörü olduğunu düşünürsek ortada köklü bir çıkar ağı olduğunu görüyoruz. Komplo teorisyenleri bunun SpaceX roketine sabotaj yapmaya yeterli olduğunu söylüyor.
İlgili yazı: Solar Express 2 Günde Mars’a Gidecek
Facebook ve Google telekom tekelini kırıyor
Telekom şirketleri yıllardır ağ tarafsızlığını çiğneyerek internette sadece istedikleri web sitelerini göstermek istiyor. Site engelleme ve sansürleme konusunda da devletlerle işbirliği yapıyor. Vatandaşın vergileriyle kurulan internet şebekesini parayla kullandıran bu şirketler adil kullanım (!) kotasıyla internet erişimini daha da sınırlandırıyorlar.
Facebook ve Google’ı engellemek için de devletlere baskı yapıyor, internette veri trafiğini artırdıkları gerekçesiyle Facebook ile Google’dan ekstra para istiyorlar. Hatta Facebook trafiğini yavaşlattıkları oluyor.
İlgili yazı: Telif Bahane, Sansür Şahane >> Copyright Lobisi Sansür ve Gözetlemeye Hizmet Ediyor
Zuckerberg bıktı
Bu nedenle de tıpkı Google’ın yaptığı gibi kendi internet şebekesini kurmaya karar verdi. Bunun için dronlarla havadan ve uydularla uzaydan internet yayını yapmaya karar verdi. Zuckerberg, özellikle Afrika’daki yoksul bölgelerdeki girişimcileri desteklemek için projeye destek verdiklerini duyurdu.
Her ne kadar Facebook kullanıcılara sansürlü ve ücretli internet yapacağı yönünde eleştiriler alsa da uzaydan internet, internet erişimini yeryüzündeki kablolara hapseden telekom şirketlerinin tekelini kırmak anlamına geliyor.
Bu nedenle Zuckerberg’in Facebook uydusu patladıktan sonra Elon Musk’ı dolaylı yoldan, ama sert bir şekilde eleştirmesini haklı görebiliriz.
Öte yandan, Facebook’un uzaydan internetten vazgeçerek dronlarla havadan internete dönmesi telekom şirketlerinin işine gelebilir. Ne de olsa uzaydan internetin kapsama alanı daha geniş. Ancak ortada derin bir çıkar çatışması olması SpaceX roketine sabotaj yapıldığı anlamına gelmez.
İlgili yazı: Google, Facebook ve OneWeb uzaydan internet yayını yapacak
Elon Musk 780 milyon $ zarar etti
SpaceX roketiyle birlikte patlayan Facebook internet uydusu Elon Musk’a yaklaşık 200 milyon dolara mal oldu. Ancak, roketi ve patlamada zarar gören fırlatma rampasını hesaba katarsak toplam maliyet 780 milyon doları buluyor.
SpaceX patlamanın sebebini bulana kadar uzaya hiçbir uydu fırlatmayacak ve bu gecikme maliyetleri yükseltecek.
Üstelik SolarCity zarar görebilir
Komplo teorisyenlerine göre, onca uydu içinde sadece Facebook internet uydusunun patlaması sabotaj ihtimalini güçlendiriyor. Ancak, bu kazanın Elon Musk’a büyük zarar vermesi için sabotaj olmasına gerek yok: Bunun için Elon Musk’ın Tesla ve SolarCity şirketlerine bakalım:
İlgili yazı: 7 Adımda Yeni Tesla Yol Haritası
Enerji ve iletişim tekelini kırıyor
Elon Musk, Tesla elektrikli otomobillerle insanları akaryakıt bağımlılığından kurtardı. Buna ek olarak SolarCity’nin satışa sunduğu güneş panelleriyle California’daki ev sahiplerinin kendi elektriğini üretmesine izin verdi.
Üstelik gündüz ürettiğiniz elektriği Powerwall duvar pilini kullanarak geceye saklayabilir ve geceleyin de enerji şirketlerine tek kuruş para ödemeden kendi elektriğinizi kullanabilirsiniz. Powerwall ile Tesla otomobilinizi sabaha kadar şarj edebilirsiniz.
Ancak SpaceX roket kazasının en riskli yanı ne biliyor musunuz? Elon Musk, SpaceX’ten kazandığı paranın büyük kısmını güneş paneli üreten SolarCity’ye yatırıyor. Bu sebeple SpaceX zarar görürse Elon Musk’ın şirketler ekosistemi çökebilir. Sabotaj söylentilerini biraz da bu risk kışkırtıyor.
İlgili yazı: Uber Robot Taksi Hizmeti Başlatıyor
Uzaya yerleşmek ve asteroit madenciliği
Bu noktada Elon Musk’ın dünyadaki doğal kaynakları ele geçirmek için savaş çıkarmakla uğraşan güç odaklarının tersine, uzaydaki asteroitlerden maden çıkarmayı planladığını belirtelim.
İzmir Yüksek Teknolojisi Enstitüsü’nde (İYTE) düzenlenen Hacknbreak Açık İnovasyon Kampı’nda anlattığım gibi, Elon Musk dünya düzenini değiştiren gerçek bir altyapı girişimcisi. Dünyada refahı artıracak olan yenilikçi altyapılara yatırım yapan bir girişimci.
SpaceX roketleri yakın gelecekte Avatar yönetmeni James Cameron ve Google CEO’su Larry Page’in yatırım yaptığı Planetary Resources şirketinin robot maden gemilerini uzaya fırlatacak. Böylece Elon Musk kendi şirket kurmasa da asteroit madenciliğini destekleyecek.
Dolayısıyla temiz enerji, özgür internet, demokrasi, eğitim ve fırsat eşitliği istiyorsak Elon Musk gibi devrimci iş adamlarına çok ihtiyacımız var. Altyapı ve sermaye olmadan girişimcilik olmaz.
İlgili yazı: Bill Gates’e Göre Dünyayı Kurtaracak 3 Teknoloji >> Güneş yakıtı, elektrikli boya ve yakıt pili
Roket nasıl patladı?
Aslında patlamadı. Bunun yerine Florida’daki Cape Canaveral fırlatma rampasında alev aldı. Roketin üst kademesine akaryakıt doldurulurken bir aksilik oldu ve yakıt aniden yanmaya başladı. Ardından roketin yakıt tankları tutuştu ve Falcon 9 taşıdığı Facebook internet uydusuyla birlikte havaya uçtu.
Ancak roketin patlamak yerine alev alması diğer şirketler açısından iyi oldu. Falcon 9 patlasaydı komşu rampadaki roketlere de zarar verecekti. Halihazırda diğer roketler ve uydular hiçbir hasar görmedi.
İlgili yazı: Güneş Enerjili Otoyollar >> Fransa temiz enerji için yollara güneş paneli döşeyecek
Karizması çizildi
Son kazayla birlikte SpaceX’in uzaya başarılı roket fırlatma oranı yüzde 93’e geriledi. Oysa sektör ortalaması yüzde 95 ve askeri uydular fırlatmakta SpaceX’in en büyük rakibi olan ULA’in başarı oranı yüzde 100! Kısacası SpaceX’in artık hiç hata yapmaması gerekiyor.
Mali sıkıntıya girer mi?
Şimdilik mali sıkıntı söz konusu değil: Şirketin listesinde parası ödenmiş 70 ayrı uzay kapsülü ve uydu fırlatma işi var. Bu da 10 milyar dolara karşılık geliyor. Üstelik SpaceX, Dragon kapsülüyle Uluslararası Uzay İstasyonu’na NASA kargosu taşıyan tek Amerikan şirketi.
Bu bağlamda NASA SpaceX ile bugüne dek hiç sorun yaşamadıklarını ve şirkete güvendiklerini söyledi. SpaceX de konuyla ilgi açıklamasında patlamanın 35 ila 55 milisaniye içinde gerçekleştiğini belirterek roketteki sensörlerden gelen 3000 ayrı telemetri verisini değerlendirdiklerini ekledi.
Federal Havacılık İdaresi (FDA), NASA ve ABD Hava Kuvvetleriyle birlikte kazayı soruşturan SpaceX, “Ticari müşterilerimize ve NASA ile ABD Hava Kuvvetlerine bize duydukları sarsılmaz güven için teşekkür ederiz” dedi.
İlgili yazı: Klima Özellikli Antirefle Güneş Paneli
15 ayda iki kaza
Bu SpaceX’in 15 ayda geçirdiği ikinci kaza. Ancak, bu kaza Falcon 9 roketinden değil de NASA’nın fırlatma rampasındaki bir hatadan kaynaklanıyorsa kimse şirketi suçlamayacak. Bu durumda komplo teorisyenlerinin sabotaj hikayesi de gözden düşecek. Sonuçta sabotaj yapanların amacı SpaceX’in imajına zarar vermek olurdu.
SpaceX fırlatma planı gecikecek mi?
SpaceX Amerika’da uzaya uydu fırlatan tek şirket değil. ULA ve NASA da var. Geçen Perşembe sabahı gerçekleşen patlamada SpaceX kullanımına ayrılan rampa hasar gördü ve onarılması aylar alacak. Bu da SpaceX’in uzaya yeni uydular fırlatmasını geciktirebilir.
SpaceX uydu fırlatma maliyetlerini iki şekilde azaltmayı planlıyor: Bunlardan biri yeniden kullanılabilir roketlerden yararlanmak. İkincisi de fırlatma sayısını artırmak. Nitekim 2016 sonuna kadar ayda iki uydu fırlatmaya başlamak istiyordu.
Neyse ki Vandenberg üssündeki 4E fırlatma pisti tekrar kullanıma girmek üzere. Kennedy Uzay Merkezi’ndeki 39A rampası da Kasımda açılıyor. Bu sebeple Elon Musk’ın işleri aksamayacak. İnsanlığın geleceği için SpaceX şirketinin rekabet gücünü koruması büyük önem taşıyor.
