Musk Mark’a Karşı: Yapay Zeka Ne Kadar Zeki?

Elon Musk ve Mark Zuckerberg yapay zekanın gidişatı konusunda hiç anlaşamıyorlar. Musk, Open AI bağışları ile açık kaynak yapay zeka yazılımlarını desteklerken, Mark tekelci yeniden hedefleme algoritmalarından yana görünüyor. Peki yapay zeka gerçekte ne kadar zeki?

Neden anlaşamıyorlar?

Elon Musk’ın SpaceX şirketi 2016 yılında Facebook’un uzaydan internet uydusunu fırlatmadan az önce yerde alev aldı. Bu da toplam 200 milyon dolarlık zararla Facebook uydusunun tahrip olmasına yol açtı.

Sosyal ağlarda Instagram ve Whatsapp’ı satın alıp veritabanlarını dünyanın ilk omnichanell sosyal ağında; yani Facebook çatısı altında birleştiren Mark buna çok kızdı elbette. Ne de olsa Facebook entegre omnichannel üzerinden display reklamlar ve dijital pazarlamada rakipsiz hizmet sunuyor.

Online reklamcılar Facebook yeniden hedefleme reklamlarını çok seviyor; ama Facebook aynı zamanda uzaydan internet yayını yaparak telekom tekeli de olmak istiyordu. SpaceX Facebook uydusunu ziyan edince ve bu plan suya düşünce Mark çok sinirlendi.

Ancak bu sadece Mark’ın Musk’a neden kızdığını açıklıyor. Şimdi de Elon Musk’ın Mark’a neden kızdığına bakalım.

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt

 

Esir yapay zeka

Elon Musk yapay zekanın insan zekasına erişeceği tekillik gününden sonra akıllı yazılımlar ve robotların insanlığı yok edeceğinden endişe ediyor. Bu nedenle yapay zekanın Açık YZ girişimiyle geliştirilmesinden yana.

Bu yüzden de açık kaynak kodlu yapay zeka yazılımları geliştiren Open AI girişimine bağışta bulundu. Elon Musk aynı zamanda yeni kurduğu Neuralink şirketiyle insan zekasını bilgisayarlarla birleştirmeyi istiyor. Ona göre bu yöntemle yapay zekanın insanlığı yok etmesini önleriz.

Facebook ise kapalı kaynak kodla sadece online reklamcılık için yapay zeka geliştiriyor. Buna Shackled AI (Esir YZ) diyebiliriz. Oysa esir yapay zeka, ahlaklı düşünemeyen sınırlı zekasıyla insanlık için büyük bir risk oluşturabilir.

Mark Zuckerberg’in Musk’ı bu yüzden eleştirdiğini belirtelim: Mark diyor ki yapay zeka henüz çok aptal. Naif düşünüyorsun ve boşuna korkuyorsun. Elon Musk da boynuz kulağı geçer, besle kargayı, oysun gözünü, sen tekelciliği bırak da yapay zekada açık kaynak koda geç, halk ne yaptığını bilsin diyor.

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

 

Musk ile husumetin nedeni bu

Peki yapay zeka gerçekten ne kadar zeki? Güzel bir soru; çünkü Google’ın Alpha Go yazılımı dünya Go şampiyonunu yendi. IBM dünya satranç ve riziko şampiyonlarını yendi. Yapay zeka ne zaman insan zekasını geçecek?

MIT robotbilim profesörü ve yapay zeka uzmanı Rodney Brooks, Elon ve Mark arasındaki tartışmadan yola çıkarak akıllı yazılımlarla insan gibi düşünebilen robotların geleceğini değerlendirdi. Brooks, büyük veri analizi veya bilinç dışı derin öğrenme algoritmalarını kullanarak yazılımlara insandan daha iyi satranç oynamayı öğretmenin insan zekası gerektirmediğini belirtiyor.

Bu da otomatik sistemlerin tek tek bazı işleri insandan daha iyi yapması için insan gibi zeki olması ve insan gibi bilinçli olması gerekmediğini gösteriyor. Şimdi bunu inceleyelim.

Genel ve özel yapay zeka

İnsandan zeki yapay zeka her alanda insandan zeki olmak zorunda (sanat, felsefe, edebiyat, ahlak, politika, din, bilim, aşk, teknoloji). Alpha Go yazılımı ise sadece Go oynamakta insanlardan daha becerikli. Ancak bilinçli bir yazılım olmadığı için genel anlamda insandan zeki olduğunu söyleyemeyiz.

İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi

 

Nice kullanışlı aptal var!

Ancak bu halk arasındaki bir deyiş. Biz biraz daha tekniğe gireceğiz ki bunun ilk aşamasını derin öğrenme yazımda anlattım. İkinci aşaması için şu soruyu soralım:

IBM Watson ve Alpha Go yazılımları bugün tek tek işlerde insanlardan daha iyi, ama önüne gelen hemen her işi de öğreniyorlar. Peki her işi insandan daha iyi yapan yapay zeka ne zaman çıkacak? Yapay zeka insandan ne zaman daha zeki olacak?

İlgili yazı: Temiz Enerjiyi Unutun >> 2040’ta yüzde 74 oranında fosil yakıt kullanacağız

 

DeepMind şirketine sorduk

Rodney Brooks’a göre her işi insandan iyi yapan genel süper zekanın gelişine daha çok var (kişisel tahminim 2045). Bunu kanıtlamak için de Alpha Go’yu geliştiren DeepMind şirketine sormuş: “Go oyun tahtası 19×19 ölçülerinde. Peki 29×20 olursa Alpha Go ne yapar?” Aldığı cevap çok ilginç: “Rezil oluruz.”

Dünya satranç şampiyonu Kasparov’un geçenlerde söylediği gibi, bir bilgisayarın büyük usta düzeyinde satranç oynaması ile insan gibi zeki olması başka şeyler. Yazılımlar sadece bazı matematiksel problemleri insanlardan daha iyi çözüyorlar.

Örneğin, basitçe Kurzweil’ın izinden gidip insan zekasının beyin kabuğunda ortaya çıkan ve temelde nöronlar arası algoritma iletişimine dayanan bir çatı kavram (emerging concept) olduğunu düşünürsek yanılabiliriz.

İlgili yazı: Gerçek Fütürizm >> 9 maddede teknolojik tekillik hayatımızı nasıl değiştirecek?

 

Şimdi açıklıyorum

İnsan beyni nasıl düşünüyor yazımda belirttiğim gibi, insan beyni tümüyle analog veya tümüyle dijital bir sistem değil. Muhtemelen salt network zekası da değil. Ancak hem analog hem dijital zeka olarak çalışıyor, hem de network zekası olarak kendini gösteriyor. Kısacası gelecek yazıda anlatacağım üzere insan beyni bir tür karma zeka.

Biz de karma zekanın nasıl çalıştığını bilmiyoruz. Sadece şunu söyleyebilirim: İnsan beyni matematiksel olarak çalışıyor olsa bile (ki bu bir varsayım) insanlar salt matematiksel olarak düşünmüyor (düşünmeyi bilinçli düşünce olarak anlıyorum).

İnsan beyninde hem matematikle açıklanabilecek olan hem de matematiğin ötesinde olan yaratım yetileri var: Mesela sanat kavramı. Sanatın matematiği olur mu? Tabii ki olur! Ancak sanatın anlamı matematiksel değildir. Buna duyguları ve inançları ekleyin. O zaman göreceksiniz ki yapay zeka henüz emekleme aşamasında.

İlgili yazı: Stephen Hawking ve Sandalyesi Nasıl Çalışıyor?

 

Sakar robotlar

Nitekim aşağıda görebileceğiniz gibi, kapıyı açarken donup kalan ve yere düşen robotlar var. Bunların kafası karışıyor ve kapı açmak için tasarlandıkları halde kapı tokmağından yansıyan ışık gözlerini kamaştırırsa arıza yapıyorlar.

Kafaları karışınca insanlara zarar vermemek için güvenli moda geçip kapanıyorlar. Böylece komik bir şekilde yere düşüyorlar. Biz de aptal sakar robot, bu mu dünyayı ele geçirecek diyoruz.

İlgili yazı: 5 Soruda Paralel Evrenler

 

Oysa Kasparov diyor ki

Satrançta makineler oyuna hakim oluyor; çünkü bunların kaba işlem gücü insanlardan üstün ve büyük bir veritabanıyla olası hamleleri çözerek insanın önüne geçebilirler. Özünde donanımları daha hızlı ve algoritmaları daha becerikli.

Ancak hayatta sadece insanların anlayabileceği birçok şey var. Makinelerin ise anlayışı, kavrayışı yok. Stratejik modelleri anlamıyorlar. Makinelerin amaçları da yok.

İlgili yazı: 18 Ayda Nasıl 24 Kilo Verdim?

 

Toyota ne diyor?

Son zamanlarda Endüstri 4.0 gündeme oturdu ya, bakın Toyota Enstitüsü CEO’su Gill Prat ne diyor? Toyota gerçek mutfak robotları ve sürücüsüz hibrit araçlar geliştirdiği için söyledikleri bizim için önemli:

Elon Musk gibi çok sayıda insandan duyduğumuz yapay zeka insanları yok eder korkusu daha çok bilimkurgu distopyalarından gelen bir kaygı. Oysa yapay zekanın çıldırıp insanlar için varoluş riski oluşturacağı da bir varsayım (gerçi kendisiyle yaptığım söyleşide Oxford Felsefe Profesörü Nick Bostrom varsayım da olsa bu riski göze almaya değer mi diye soruyor).

Pratt’e göre, yapay zekanın bazı işlerde ne kadar iyi olduğuna dikkat ediyoruz da bazı işlerde ne kadar kötü olduğuna hiç dikkat etmiyoruz. O yüzden yapay zeka tehlike oluşturana kadar uzun zaman geçecektir.

İlgili yazı: AIDS’e Kesin Çare >> Amerikalı doktorlar HIV virüsünü insan DNA’sından sildi

 

Onlar da Elon Musk’ı anlamıyorlar

Bunların hepsi doğru tespitler; ama sanayi temsilcilerinin Elon Musk’ı anladığını sanmıyorum: Elon Musk bir gün yapay zeka insan zekasını geçecek diyor. Bu on yıl veya kırk yıl sonra olmuş, ne fark eder? Olası yapay zeka tehdidine karşı önceden hazırlıklı olalım. Öyle bir yapay zeka geliştirelim ki bizim için hiçbir tehlike oluşturmasın.

Robert Brooks’un söyledikleri aslında bu noktaya yapılan bir eleştiri değil. Daha çok yapay zekanın hemen yarın tehlikeli olacağını düşünmememiz yönünde doğru bir tespit: Brooks’a göre, Elon Musk bir iş adamı olarak insanları yeteneklerine göre işe alıyor. Tabii bir işi iyi yapan yapay zekanın da tıpkı insanlar gibi birçok işte iyi olabileceğini düşünüyor. Bu gerçekçi olmayan bir önyargı.

Mark Zukckerberg ise salt kâr odaklı olarak bu konuyu popülize edip “Gördünüz mü, yapay zeka o kadar zeki değil. Hızla geliştirelim, bize çok faydalı olur” diyor. Oysa bu iki cümle birbirini izlemiyor; yani ikinci cümle ilkinin otomatik sonucu değil. Hem Elon Musk yapay zekanın insanlara faydasız olacağını söylemiyor, sadece yapay zeka geliştirirken açık kaynak kod kullanıp dikkatli olalım diyor.

İlgili yazı: 18 Ayda Nasıl 24 Kilo Verdim?

 

Süper zekanın gelişi

Facebook AI Research, DeepMind ve Maluuba şirketleri bugün çok aptal yapay zekalar geliştiriyor. Ancak, Facebook yeniden hedefleme reklamları tabanlı bir omnichannel ücretsiz içerik ağı olarak bütün dünyayı herkesten daha iyi gözetliyor. Aslında gözetlediği verileri anlamlandırmak bakımından NSA’den daha becerikli. Sizi bilmem ama bu kontrolsüz büyüme ve tekelleşme beni rahatsız ediyor.

Elon Musk’a göre yapay zekayı salt kâr ölçeklenebilirliğine dayalı olan kapalı kaynak kod tabanlı bir tekelleşme amacıyla kullanırsak yapay zekanın gelecekte insanlığı yok etmesine yol açabiliriz; çünkü kontrollü yapay zeka, aynı zamanda ırkçı ve aptal yapay zeka olacaktır. Microsoft’un Tay Twitter botu fiyaskosunda olduğu gibi.

Brooks da haklı

Stephen Hawking ve Martin Rees gibi yapay zekanın insanlık için varoluş riski taşıdığını söyleyenler var: “Ancak, bu insanlar yapay zeka üzerinde çalışmıyorlar. Bizlerse yapay zeka üstünde çalışıyoruz ve gerçekten zeki bir ürün geliştirmenin ne kadar zor olduğunu biliyoruz.”

İlgili yazı: Hayatın anlamı nedir? Evrenin hayata anlam verebileceğimiz bir çağında yaşamak mı?

 

Sahi yapay zeka nedir?

Burada bir terim karmaşası da yaşanıyor olabilir. Yapay zeka insan zekasıyla aynı şey değil muhtemelen. Örneğin insan zekası Merriam Webster sözlüğünde “yeni durumları öğrenme veya anlama ya da zor durumlarla başa çıkma” yetisi olarak tanımlanıyor.

Kolektif insan zekasını kullanarak iş sorunları çözmeyi amaçlayan Starmind kurucusu Pascal Kaufmann da insan beyniyle bilgisayarların farklı çalıştığını ve ikisini birbirine karıştırmamak gerektiğini söylüyor.

İlgili yazı: Yapay Zeka Bilimsel Düşüncenin Yerini Alacak mı?

 

Aşkın algoritması olur mu?

“İnsan beynini bilgisayara benzetmek tehlikelidir. Üstelik yapay zekanın geliştirilmesini önler. Ayrıca insan zekasına teknolojik açıdan bakarsak zekamızın ne olduğunu hiç anlayamayız. Örneğin insanlar algoritmalarla aşık olmazlar. İnsan beynini algoritmalarla tanımlayamazsınız.”

Aslında bunlar bilgisayarların doğayı yorumlaması için bizim uydurduğumuz arayüzler. Bu yüzden matematik ve fiziğin bile gerçekliğe tam olarak karşılık geldiğini söylemek yanıltıcı olabilir (sahi evren bir simülasyon mu?). Sadece bilim insanları fizik teorilerini kanıtladıkça doğa hakkında daha gerçekçi bir fikrimiz oluyor diyelim.

İlgili yazı: Bilimsel okuryazarlık düzeyinizi ölçmenin iki yolu

 

Algoritmaları yanıltmak hâlâ çok kolay

Örneğin, Cornell ve Wyoming Üniversiteleri algoritmaları yanıltmanın çok kolay olduğunu buldu.¹ İnsanlara göre karmaşık karalamalardan ibaret olan çizimleri algoritmalar okul minibüsüne benzetebiliyor.

Kısacası yapay zeka saçma ve anlamsızı anlamıyor. Bir şeyin bir bağlamda çok anlamlı olması, onun aynı zamanda absürt komedi veya vodvil olmasını önlemiyor! İnsanlar aklı ve mantığı kavradıkları için saçmayı ve mizahı da anlayabiliyor. İnsanlar salt algoritmalı düşünmüyor derken kast ettiğimiz bu (siz yine de aklın yolundan şaşmamak için algoritmalı düşünün 🙂 ).

Ancak, insanların yalnızca yüzde 1’i oranında kaza yapan bir sürücüsüz araba veya yaşlı hastalara bakarken yanlışlıkla onlara zarar vermeyen bir robot geliştirmek istiyorsak bize önünde sonunda insan gibi düşünen yapay zeka lazım olacak.

İlgili yazı: Interstellar Filmi Ne Kadar Gerçekçi?

 

En büyük varoluş riski

O yüzden yapay zeka insan zekasını ne zaman aşacak sorusu hem yüklü bir soru hem de çok önemli: Yapay zekanın bir gün insan zekasına dönüşeceğini varsayıyoruz veya makinelerden insan zekası çıkartacağımızı umuyoruz; ama kökeni ne olursa olsun süper zeka insan için riskli olabilir.

Nereden mi biliyoruz? İnsan zekasının ne kadar kötü olabileceğini biliyoruz da ondan. İnsan zekası Hitlerler ve Gandiler çıkarmış. Peki süper zekadan neler çıkacak? En iyisi robotlaşmanın getireceği işsizliğe karşı önce tedbir, sonra tevekkül diyelim.

Nick Bostrom TED: Bilgisayarlar bizden zeki olursa ne olacak?

¹“Smart” Software Can BeTricked