Bigelow Ay’a Şişme Uzay İstasyonu Gönderecek
NASA Bigelow şirketinin uzay turizmi ve asteroit madenciliği için ürettiği şişme uzay istasyonunu 2023’te Ay’a gönderecek. B330 modülü ULA firmasının geliştirdiği yeni Vulcan roketiyle Ay yörüngesine ulaşacak. Peki insanlar Ay’da nasıl yaşayacak? Uzay istasyonlarında mı, yoksa yer altındaki lav tüplerinde mi?
İnsanoğlu Ay’a yerleşiyor
Bilim insanları Ay’a yerleşmenin iki yeni yolunu buldu: İnşaat işlerini kolaylaştırarak masrafları azaltan şişme uzay modülleri ve insanların yeraltında korunaklı yaşamasını sağlayan lav tüpleri.
Bigelow Aerospace ve United Launch Alliance (ULA) şirketleri bu konuda hızla harekete geçerek Bigelow B330 model şişme uzay modülünü 2023’te Ay’a göndereceklerini duyurdu. Uzayda yüzen dev bir balona benzeyen B330 modülü 6 astronot için mini uzay istasyonu olarak tasarlandı.
Uzay otelleri ile uzayda tatil yapmanın 10 yolu yazılarında anlattığım gibi; Bigelow Aerospace, şişme uzay modülleriyle Dünya ve Ay yörüngesinde butik uzay otelleri kurarak uzay turizmine hız kazandıracak. Peki bunu nasıl başaracak?
İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem
Şişme Ay istasyonu kurarak
Bigelow B330 alçak Ay yörüngesinde dönecek ve astronotların modülden bakınca Ay’daki dağları görmesine izin verecek kadar alçaktan uçacak. B330 astronotların Ay’a inmeden önce eğitim göreceği bir uzay istasyonu, teknoloji laboratuarı ve erzak deposu olarak kullanılacak.
Ancak, şişme uzay modülleri asteroit madenciliğinin de önünü açacak ve Amerika’nın Ay’a insan göndermesinin asıl sebebi bu. Biz de ULA ve SpaceX rekabetini daha iyi anlamak için Ay üsleri ile asteroit madenciliği ilişkisini inceleyerek uzaya yerleşmenin yol haritasını çizelim:
İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt
Amerika’nın Ay merakı
NASA, Mars’a insan göndermeden önce Ay yörüngesinde uzay istasyonu kurmayı planlıyor. Uzaya uydu fırlatmak konusunda Elon Musk’ın SpaceX şirketinin en büyük rakibi olan ULA firması da Bigelow işbirliğiyle sektörde öne geçmek istiyor.
Gerçi Mars’a gitmek için Ay’a uğramak şart değil. Ancak, NASA’nın Mars’a insan gönderecek parası yok ve 2018 bütçesini kısan Trump yönetimi de vergi mükelleflerine iş yapıyor görünmek için araya Ay seferlerini sıkıştırıyor.
NASA bu durumu “Mars’a gitmeden önce Ay’a gidip uzayda yaşamayı test etmemiz gerek” şeklinde açıklıyor.
Oysa bu testleri Dünya yörüngesinde yapmak mümkün ve bize roketle 2 gün uzaktaki Ay yörüngesinde üs kurmak sadece maliyetleri artıracaktır; ancak iktidarın planı başka: Trump, aslında Ay’dan ve asteroitlerden maden çıkarmak isteyen yatırımcılara yardım ediyor.
İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten Gerçek Video
Asteroit madenciliği küresel ekonomiyi değiştirecek
Bugün Mars’a insan göndermek şirketlere para kazandırmıyor. Ancak, temiz nükleer füzyon için Ay’dan Helyum 3 çıkarmak, ilk yatırım maliyeti yüksek olmakla birlikte çok kârlı bir iş (10 milyar dolar yatırıp senede 100 milyar dolar kazanmak mümkün).
Asteroit madenciliği de Aydos Tepesi büyüklüğündeki bir demir asteroiti Ay yörüngesine park edip işlediğiniz zaman, size on yılda 10 bin katrilyon dolarlık demir çıkarma imkanı sunuyor. Platin ve paladyum gibi değerli metaller içeren bir asteroitten ise tek seferde 1 trilyon dolar kazanabilirsiniz.
İlgili yazı: NASA Mars’a nükleer roket teknolojisiyle gidecek
Oysa önce para bulmalıyız
Bugün Ay’a yerleşmek veya Mars’la Dünya arasındaki bir asteroiti uzay gemisiyle Ay yörüngesine getirmek yaklaşık 10 milyar dolarlık bütçe gerektiriyor. Yeni kurulan şirketlerde bu para yok. Dünya’nın en büyük şirketleri ise uzaya gitmek yerine yeryüzündeki petrolü kontrol etmekle meşgul.
İşte Amerikan hükümetlerinin yeniden Ay’a gitmek istemesinin sebebi bu: İlk asteroitleri NASA keşfeder ve Ay yörüngesindeki ilk üssü NASA kurarsa devlet özel sektörün önünü açmış olacak. Yeni şirketler de hazıra konarak asteroit madenciliğine başlayacaklar.
Amerika zorda
Her halükarda Amerika’nın hem asteroitlere hem Ay’a gidecek parası yok. Bu yüzden Trump Ay yörüngesinde bir üs kurmayı tercih etti ve asteroitlere robot gemi gönderme işi özel şirketlere kaldı. Bunun için de önce ağır yük roketleri sektörünün gelişmesi ve fırlatma maliyetlerinin azalması gerekiyor. SpaceX ve ULA işte bu alanda rekabet etmeye hazırlanıyor!
İlgili yazı: Asteroitten Uzay Gemisi Olur mu?
Neden Ay’da üs kurmalıyız?
Geçen hafta 24TV’de anlattığım gibi asteroitlerden maden çıkarmak için önce Ay’da üs kurmalıyız. Sonuçta uzaydan getireceğimiz asteroitleri Ay yörüngesine park edeceğiz ve Ay yörüngesinde maden çıkaracağız.
Bunun için de Ay’da insanlı üs kurmamız gerekecek; çünkü robotlar henüz uzayda tek başına çalışacak kadar zeki değil. Konunun detaylarını Ay Üssü Alfa ne zaman ve metalik hidrojenle uçan araba çağı yazılarında anlattım; ama şunu belirtmekte fayda var:
Ay yörüngesinde ilk madencilik üssünü kurmak için Ay etrafında dönen bir uzay istasyonu inşa etmek yeterli. Bu yüzden Amerika Ay yörüngesine odaklanıyor ve Bigelow şirketi Ay yörüngesindeki istasyonu şişme B330 model uzay modülleriyle inşa etmeyi planlıyor.
Böylece hem maliyetleri azaltacak hem de kendine yeni bir gelir kapısı yaratacak. Ayrıca “Ay’a gitmeden doğrudan Mars’a gidelim, Ay masraf kapısı” diyen Mars Derneği başkanı Robert Zubrin’in itirazlarını da geçersiz kılacak.
İlgili yazı: Evren Bir Simülasyon mu?
Peki B330 modülü nasıl çalışıyor?
Bigelow şirketi şişme uzay modülü teknolojisini 10 yıldır geliştiriyor ve geçen yıl da Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) deneme amaçlı küçük bir şişme modül gönderdi.
BEAM adlı bu modül sadece 16 metreküp hacminde ve 1 yıldır ISS’te başarıyla test ediliyor. NASA, BEAM’in astronotlarda kanser yapabilecek olan kozmik ışınlara ve modülü delebilecek olan mikro meteorlara ne kadar dayanıklı olduğuna bakıyor.
Sonuçta şişme uzay modülleri kat kat kalın kumaştan yapılıyor ve havayla şişiriliyor. Bu yüzden hafif ve ucuzlar; ama aynı zamanda, metalden üretilen uzay istasyonları kadar sağlam olmaları gerekiyor.
BEAM şimdilik gayet güzel çalışıyor ve ISS’te depo olarak kullanılıyor. NASA, şişme modülün ne kadar dayanıklı olduğunu görmek için testlerini sürdürüyor. BEAM üç yıl daha uzayda kalacak ve bu sürede yıpranma derecesi ölçülecek.
İlgili yazı: Evren Boşluktan Nasıl Oluştu?
Gelelim Bigelow modülüne
B330 habitatı (yaşam alanı) hormonlu bir BEAM modülü sayılır. Öyle ki 330 metreküplük hacmiyle BEAM’den 20 kat büyük ve 6 astronotun hamaklarda yatarak yaşamasına izin verecek kadar geniş. En büyük esprisi ise B330’ları Lego parçaları gibi birbirine takabilecek olmanız.
Nitekim önümüzdeki 20 yılda bunlardan 10 tanesini birbirine kenetleyip 50-60 kişilik bir uzay istasyonu kurmak mümkün olacak. Hatta Mars’a insan götürecek olan uzay gemisini bile hafif ve ucuz olması için kısmen şişme uzay modülleriyle inşa edebileceğiz.
İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi
Ancak bize büyük roket lazım
B330 modülleri aynı boyuttaki bir metalik uzay istasyonu modülünden çok daha hafif; ama Elon Musk’ın SpaceX şirketinin geliştirdiği yeniden kullanılabilir Falcon 9 roketleriyle fırlatılamayacak kadar büyük.
SpaceX işte bu nedenle Falcon Heavy ağır yük roketini ve İstanbul’dan New York’a 50 dakikada uçacak olan Koca Roketi geliştirmek istiyor. Yoksa ağır yük pazarıyla birlikte asteroit madenciliği, Ay üssü ve Ay yörünge istasyonu lojistik pazarını ULA’e kaptıracak.
Ancak, Falcon Heavy üç Falcon 9’un birleşmesinden oluşan kompleks bir tasarım. ULA’in yeni geliştirdiği roket ise eski Atlas’ın güçlendirilmiş bir modeli ve bu yüzden Falcon Heavy’den önce, hem de çok daha ucuza kullanıma girebilir.
İlgili yazı: Bitcoin ve Altcoin ile nasıl yatırım yapılır?
Büyük yarış
ULA şişme uzay modülü için Vulcan adlı yeni ve daha büyük bir roket geliştiriyor. Vulcan resimdeki gibi daha güçlü motorlar kullanan yeni bir birinci kademe roket (booster) kullanılıyor. Roketin ikinci kademesi ise Atlas V’te kullanılan Centaur roketi. B330 modülünü yörüngeye Centaur taşıyacak.
Gelişmiş Derin Donduruculu İyileştirilmiş Kademe kelimelerinin kısaltması olan ACES ise B330’u Ay’a götürecek olan yeni servis modülü.
İlgili yazı: Dünyanın Derinliklerinde Yeraltı Okyanusu Bulundu
Toplamda 3 roket kullanılacak
ULA, B330’u Ay’a taşımak için Dünya yörüngesine üç roket fırlatacak: a) Birinci Vulcan B330 modülünü yörüngeye götürecek. b) İkinci Vulcan ACES servis modülünü fırlatacak; ama fırlatırken hafif olması için modülün yakıt depoları boş olacak.
c) Üçüncü Vulcan roketi ise ikinci bir ACES servis modülünü gönderecek. Bu modül Ay’a gidecek olan ACES modülüne yakıt ikmali yapacak. d) Yakıt doldurulan ACES şişme uzay modülüne kenetlenecek. Modülün güneş enerjisi panelleri açılacak ve ACES, B330’u Ay yörüngesine itecek.
ACES servis modülünün jeneratörleri B330’a enerji sağlayacak. Aynı zamanda yolculuk sırasında Dünya ile iletişim kuracak ve aşırı ısınma ile donmaya karşı şişme modülün havalandırma sistemini çalıştıracak.
Servis modülü Ay yörüngesinde B330’a bağlı kalacak ve astronotları bekleyecek. Tehlike anında (örneğin bir meteor modülü delerse) astronotların Dünya’ya geri dönmesi için kaçış kapsülü işlevi görecek.
İlgili yazı: Taht Oyunları Dünyası Gerçek Olabilir mi?
Neden 2023’ü bekliyoruz?
Uzay teknolojisi hızla gelişiyor ama roket sanayisi bunun gerisinde kalıyor: Vulcan roketi 2019’dan önce uçmayacak ve ACES servis modülü de en erken 2022’de hazır olacak. SpaceX’in uzaya uydu fırlatma maliyetlerini düşüren yeniden kullanılabilir roketleri bu yüzden önem taşıyor.
Elon Musk yeniden kullanılabilir roketlerle alçak yörüngeye uydu fırlatma pazarını tümüyle ele geçirmeyi planlıyor. Sonuçta uyduların büyük kısmı 160-2000 km yüksekte yer alan alçak yörüngede dönüyor.
Yüksek yörüngeye ve Ay’a uydu göndermek ise pahalı bir iş ve insanlı Ay seferleri yaygınlaşana kadar pek kârlı olmayacak. Bu yüzden Elon Musk ULA’in Ay seferlerinde öne geçmesine şimdilik pek aldırmıyor. Kendisi de Falcon Heavy roketiyle Ay’a turist gönderecek.
SpaceX’in Koca Roketi ise Vulcan’dan daha güçlü olacak ve hem asteroit madenciliği gemilerini hem de insanlı Mars gemilerini taşıma potansiyeline sahip olacak. Elon Musk boyuna göre basit olan bu roketle hem Dünya yörüngesine hem de uzay yolculuklarına hakim olarak ULA’i ekarte etmek istiyor.
İlgili yazı: Lockheed Martin Mars İstasyonu Kuracak
Kim kazanır?
Bunu zaman gösterecek. Ancak, SpaceX’in yeniden kullanılabilen roketlerle uzay uçuşlarını yarı yarıya ucuzlatacak tek şirket olduğunu söyleyebiliriz. Bu noktada dikkat etmemiz gereken asıl nokta ise SpaceX’in asteroit madenciliği yapmayacağı:
SpaceX uzay turistlerini Dünya yörüngesine ve Ay’daki Bigelow şişme uzay otellerine taşıyacak. Ayrıca asteroit gemilerini uzaya fırlatacak ve Koca Roket ile uluslararası yolcuları İstanbul’dan New York’a 50 dakikada uçuracak.
Elon Musk’ın asıl planı ise Mars’a yerleşmek ve Mars’ta ilk şehirleri kurmak. İşte o zaman insanlık tarihinin Dünya kuran ilk iş adamı olarak farklı bir güce kavuşacak; ama bunu yapabilmesi için Ay ve Mars’ta üs kurmayı öğrenmemiz gerekiyor. Lav tüpleri de Ay’da üs kurmanın en kolay yolu:
İlgili yazı: 18 Ayda Nasıl 24 Kilo Verdim?
Lav tüpleri nedir?
Ay’a gitmek ile Ay’da yaşamak ayrı şeyler ve lav tüpleri tam burada devreye giriyor: Eskiden Ay volkanik olarak oldukça aktifti ve Ay yüzeyine yakın kayaların arasından lav ırmakları akıyordu.
Zamanla lav akıntısı kesildi ve kayalarda açılan tünellerin duvarları soğuyup katılaşınca lav tüpleri oluştu. NASA Ay üslerini lav tüplerinin içinde kurmak istiyor; ama uydumuzda sadece bir lav tüpü biliyoruz.
İlgili yazı: Renk Körlüğünü Düzelten Gözlük EnChroma
Marius Tepeleri Deliği
Bilim insanları Dünya’da olduğu gibi Ay yüzeyinde de lav tüpleri olduğunu tahmin ediyordu; ama lav tüplerinin varlığını kanıtlamak zaman aldı: 2009 yılında Marius Tepelerinde resimde görülen deliği saptadık. 2014’te ise bu deliğin yeraltındaki büyük bir mağaraya açıldığını tespit ettik.
Gezegen bilimciler bunun bir lav tüpünün ağzı olduğundan şüphelendiler; ama ne kadar derinde ve ne kadar uzun olduğunu bilmiyorlardı. 2016’da ise Japon uzay dairesi JAXA’nın Ay’a gönderdiği Kaguya uydusu bunun lav tüpü olduğunu kanıtladı.
İlgili yazı: Jeff Bezos ve Richard Branson Uzayda Kapışıyor
Nasıl anladılar?
Bunun için Ay kabuğuna nüfuz eden güçlü radyo dalgaları gönderdiler ve yeraltındaki mağaranın haritasını çıkardılar (Benzer bir teknolojiyi Atatürk Havalimanı’ndaki terahertz vücut tarayıcılar ve anne karnındaki bebekleri görüntüleyen ultrason cihazlarında kullanıyoruz. Gerçi ultrason ses dalgalarıyla çalışıyor).
Her durumda lav tüplerinin yerin 75 metre altında ve yaklaşık 75 metre uzunluğunda olduğunu gördük.
NASA’nın Ay’da üs kurmak için neden lav tüplerini kullanacağına gelince: Ay’da atmosfer ve koruyucu ozon tabakası yok. Bu yüzden mikro meteor çarpışmalarından ve Güneş’in zararlı morötesi ışınlarıyla kozmik radyasyondan korunmanın en iyi yolu yeraltında yaşamak.
İlgili yazı: Sesten 10 Kat Hızlı Uzay Uçağı Spartan
Ayrıca sıcak oluyor
Metro tünellerinden bildiğiniz gibi toprağın altı sıcak oluyor. Ay yüzeyi de güneşin vurduğu yerlerde fırın gibi sıcak olmasına rağmen, güneş almayan yerlerde dondurucu soğuk oluyor. Lav tüpleri insanları aşırı sıcak farklarından koruyor. Yeraltı aşırı sıcak olmadığı için soğutma masrafı da azalıyor.
Mars’ta şart
National Geographic’te yayınlanan Mars 2016 belgeselinde astronotlar kızıl gezegende yaşamak için lav tüplerinin içine giriyordu. Dahası, Bigelow şirketinin B330 şişme uzay modüllerine benzeyen bir çadırı, lav tüplerinin içinde meteorit çarpma korkusu olmadan güvenle şişiriyorlardı.
Ancak, bunun için Ay’daki lav tüplerini robot jiplerle (rover) keşfetmemiz gerekiyor. Bu da zaman alacak; çünkü Ay’da hava olmadığından dronla hızlı keşif yapamayacağız. Öte yandan, lav tüplerinin sert bazalttan oluşmasına da güvenemeyiz. Sonuçta Ay’da deprem oluyor ve kolay yıkılacak bir lav tüpünde üs kurarak astronotların hayatını tehlikeye atamayız.
Ay’da kıtalar kaymadığı halde neden deprem oluyor derseniz bunun nedeni göktaşları: Ay yüzeyine çarpan bir meteorit depreme yol açarak lav tüplerinin çökmesine sebep olabilir. Bu yüzden yüzeyin en az 75 metre altında yer alan derin lav tüplerine yerleşmek daha güvenli görünüyor.
İlgili yazı: İlgili yazı: Elon Musk Roketle New York’a Nasıl Uçacak?
Öyleyse Ay’a ne zaman gideceğiz?
Teknoloji hazır; ama roket geliştirme sürecinin de tamamlanması lazım. Dolayısıyla 2025’ten önce Ay yüzeyine insan göndermek pek mümkün görünmüyor. Ancak, ULA roket şirketi 2023’ten itibaren alçak Ay yörüngesine Bigelow B330 şişme uzay modüllerini gönderebilir.
Uzay istasyonu kurmadan Ay yörüngesine turist göndermek ise SpaceX’in Dragon 2 kapsülü ve yeni geliştirilecek olan Falcon Heavy roketi sayesinde en erken 2020’de mümkün olabilir.
İlgili yazı: Enceladus Uydusunda Neden Sıcak Su Var?
Peki lav tüpü mü, şişme istasyon mu?
Her ikisi de. Amerikalılar şimdilik yörüngede takılmayı tercih etseler de Avrupa Uzay Ajansı (ESA) 2025’ten sonra Ay’a astronot göndermek istiyor. Bunlar yere yarı gömülü olan iglo benzeri kubbelerin içinde yaşayacak.
Kubbeler 3D printerla basılacak ve göktaşlarıyla radyasyondan korunmak için üzerine toprak örtülecek. Aslında Ay yüzeyine geçici olarak sadece 6 astronot göndereceksek (ki ilk zamanlarda böyle yapacağız) lav tüpleri yerine, yer üstüne 3D baskı gömme evler inşa etmek çok daha ekonomik olacak.
Lav tüpleri ise gelecekteki Ay kasabalarını inşa etmekte kullanılacak. Bu açıdan Bigelow B330 şişme uzay modüllerini daha gerçekçi buluyorum. Sonuçta bunları Ay yüzeyinde şişirmek ve sonra da korumak için üstüne toprak örtmek mümkün. Nitekim Bigelow bu pazarı da hedefliyor.
Sonuçta asteroit madenciliği için Ay üssü kurmak isteyen şirketler düşük maliyetli şişme uzay modüllerini tercih edecektir. Bu açıdan Bigelow Aerospace’in Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) 3D printerla basılan Ay üsleriyle rekabet edeceğini veya ESA’yla çalışacağını söyleyebiliriz.
İlgili yazı: Ay’a Gitmedik Komplo Teorilerini Çürüten 10 Kanıt
Astronotları Ay’a kim taşıyacak?
NASA astronotları yeni geliştirdiği SLS roketiyle 2019’dan sonra Ay yörüngesine taşıyacak. Bunun için Orion mürettebat aracını ve belki de SpaceX Dragon 2 insanlı uzay kapsüllerini kullanacak. Ancak, Ay yüzeyinde kurulacak üsler için yeni iniş araçları inşa etmemiz gerekecek.
Peki insanlar Mars’a ne zaman yerleşecekler? Bunun için Mars’a her seferinde 20-100 yerleşimci taşıyacak olan hızlı ve büyük uzay roketleri geliştirmemiz gerekiyor. Hatta NASA’nın Mars ve Jüpiter’e nükleer roketle gitmesi söz konusu olabilir.
Tabii asıl marifet önümüzdeki 50 yıl içinde komşu yıldızları ziyaret etmek. Starshot lazer yelkeni ile bize en yakın yıldız olan Proxima Centauri’ye 20 yıl içinde uzay sondası gönderebiliriz. Ancak, insanların en yakın yıldıza nasıl gideceğini merak ediyorsanız 5 adımda başka yıldızlara nasıl gideriz? ve Uzay Yolcuları filmi ne kadar gerçekçi? yazılarını okuyabilirsiniz. Pastırma yazının keyfini çıkarın.
