Artık Ormanlar Küresel Isınmaya Yol açıyor
İklimbilimciler yağmur ormanlarının artık atmosfere Amerika’daki otomobil ve kamyonlardan daha fazla karbondioksit salarak küresel ısınmaya yol açtığını gösterdi. Evet, ormanlar oksijen kaynağı olarak Dünya’nın akciğerleri; ama aynı zamanda ağır sanayi gibi küresel ısınmaya yol açıyor. Peki neden? Ormanları bu hale ne getirdi?
Ağaçların kesilmesi
İlk bakışta bu yazının kaynağını kendini temize çıkarmak isteyen bir petrol şirketinin hazırladığını düşünebilirsiniz. Petrol şirketleri küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliğinin sebep olduğu sorunları yağmur ormanlarının sırtına yüklüyor diyebilirsiniz. Oysa ormanlar söz konusu olunca gerçek daha vahim:
Amazon ormanları kes ve yak tarımı yüzünden her yıl gittikçe küçülüyor. Ormanlar kereste üretimi için kesiliyor ve kesilen yerlerde yeni tarlalar açılırken Endonezya ormanları da hızla yok oluyor. Endonezya’da dünyanın en büyük palmiye yağı üreticileri ağaçları kesiyor ve yerine palmiye dikiyor.
Hatta palmiye yağı üreticilerinin Türkiye’deki zeytinyağı sektörüne karşı palmiye yağı satmak istedikleri söyleniyor. Ancak, en iyi politikalar gerçek ya da hayali komplo teorilerine değil, bilimsel gerçeklere dayanıyor. Biz de Amazon ve Endonezya ormanlarının küresel ısınmaya nasıl yol açtığını görelim.
İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt
Çürüyen ölü ağaçlar
Wood Hole Araştırma Merkezi’nden Alessandro Baccini ve meslektaşları yaptıkları araştırmada, eskiden ormanların küresel ısınmaya yol açan karbondioksit gazını büyük ölçüde emdiğini; ama artık emdiğinden daha fazla karbondioksiti atmosfere saldığını gösterdi.1
Öyle ki yağmur ormanları yılda 1,6 milyar ton karbondioksit emiyor ama yılda 3,16 milyar ton karbondioksit kusuyor! Bu oran insanların atmosfere yağdığı karbondioksitin yanında küçük kalıyor (2014’te 40 milyar ton).
Ancak, sera gazlarını azaltarak küresel ısınmayı yavaşlatmak için Paris İklim Anlaşması imzalamış olmamıza karşın, çevrecilerin gözbebeği olan ormanların küresel ısınmaya yol açması da büyük bir felaket. Sebebi ise yine insanlar:
Ağaçları kesiyoruz, bunlar orman tabanında çürüyor ve atmosfere karbondioksit salıyor (yılda net 1,56 milyar ton). Amerika’daki otomobil ve kamyonların 2015’te sadece 900 milyon karbondioksit saldığını düşünürsek küresel ısınma riskini daha iyi görebiliyoruz. Ancak durun, daha bitmedi:
İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem
Bir de metan gazı var
Önceki yazımda kaya gazı ve doğal gazın ana bileşeni olan, aynı zamanda bataklık gazı olarak da bilinen metanın karbondioksitten 25-33 kat daha etkili bir sera gazı olduğunu söylemiştim. Nitekim Delaware Üniversitesi de 30 Eylül 2017’de yayınlanan araştırmasında kesilen ağaç gövdelerinin yerde çürürken atmosfere az da olsa metan gazı saldığını ortaya çıkardı.2
Eskiden çürüyen ağaçların metan gazı salmak yerine bu güçlü sera gazını emdiğini sanıyorduk, ama artık öyle olmadığını gördük.
Nehir havzaları hidroloji ve biyokimyası alanında uzmanlaşan Profesör Shreeram Inamdar ve ekibi bunun için Maryland, Cecil beldesindeki Fair Hill Doğal Kaynaklar Yönetim Alanı’nda test yaptılar.
İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi
Metan avcıları
Özellikle de canlı ağaçları, toprağı ve kaba ahşap döküntüleri araştırdılar (CWD olarak kısaltılan ölü ağaç gövdesi, dal parçası vb.) metan-karbondioksit salımını ölçtüler. Bunun için de Hayalet Avcıları’nın sırtında taşıdığı proton tabancası çantalarına benzeyen garip bir alet kullandılar. Adı da bir garip zaten: Eksendışı Entegre Oyuk Çıktısı Tayölçeri (OA-ICOS).
Sonuç olarak Nisan-Aralık ayında yapılan ölçümlerde çürüyen ağaç gövdeleriyle metan gazı arasında kompleks bir ilişki ortaya çıktı. Ağaçlar yeni çürümeye başladığında metan gazı salıyor; ama çürüdükçe humuslu toprağa dönüştükleri için metan gazını emiyordu.
Ne de olsa humuslu toprakta metanojen bakteriler yaşıyor ve bunlar da metan çıkarıyor. Hatta bir ağacın en hızlı çürüyen parçalarının ilk başta büyük miktarda metan saldığı, ama hızla toprağa dönüşerek metan salımını kestiği görüldü.
İlgili yazı: Evren Bir Simülasyon mu? >> Elon Musk, Matrix dünyasında yaşıyoruz dedi
Neye göre metan salıyor?
Bir kere her ağaç çürürken farklı ölçülerde metan salıyor. Bunun nedeni her ağacın ahşabının farklı olması ve tabii hızla çürüyen parçalarının da (dallar vb.) farklı kimyaya sahip olması. Örneğin, lale bitkisi çürürken daha çok karbondioksit ve metan salıyor.
Kayın ağacı ise çürürken en az karbondioksit ve en çok metan salan ağaç olarak biliyor. Ancak, bu oran hava sıcaklığı ve neme göre değişiyor. Yine de bir ağaç gövdesi çürürken, orman tabanındaki bakterilerin ve toprağın emebileceği metan gazının ortalama yüzde 4’nü üretiyor.
İlgili yazı: Fotonik Bilgisayar ve Işığı Maddeye Çeviren Adam
Ormanlar ve sıcaklık etkisi
Bilim insanları çürüyen ağaçların metan emme ve metan salma oranlarının sıcaklığa bağlı olup 17 derecede değişmeye başladığını biliyor. Buna karşın bir ağacın çürürken ne hızla metan saldığını ve toprağa dönüşürken ne hızla metan emdiğini henüz tespit edemediler.
Bu yüzden sıcaklık ile metan emisyonları arasında net bir bağ kuramadılar. Şimdi bunu araştırıyorlar. Sonuç olarak küresel ısınma nedeniyle hava sıcaklıkları her yıl artıyor. Bazı bölgeler sıcak dalgalarıyla çölleşirken, donmuş tundra toprağı da eriyor ve içinde sakladığı metanı atmosfere kusuyor.
Kısacası hava sıcaklığı ile çürüyen bitkilerin saldığı karbondioksit ve metan gazı arasındaki bağıntıyı bulmak, küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliğini önlemek için büyük önem taşıyor. Irma kasırgası gibi afetleri önleyerek hava durumunu kontrol etmek için sera gazlarını yakından takip etmek gerekiyor. Aksi takdirde eskiden orman olan Sahra Çölü’nün akıbeti bizi bekliyor.
Ormanları kestiğimiz halde bütün ağaçları sanayide kullanmadığımız için ormanların artık atmosfere emdiğinden daha fazla karbondioksit ile metan saldığını biliyoruz. Bu sera gazları da küresel ısınmayı hızlandırıyor. Hele metan az miktarda bile olsa küresel ısınmayı tetikliyor.
İlgili yazı: Renk Körlüğünü Düzelten Gözlük EnChroma
Bu sorunu nasıl çözeriz?
Bilim insanları bunun için üç çözüm üzerinde duruyor ve içlerinden en bariz olanı ağaçları fütursuzca kesmekten vazgeçmek. İkinci çözüm ölü ağaç gövdesi fazlalığını önlemek için daha çok ağacı geri dönüşüme sokmak. Ancak her ağaç gövdesi kereste ve kağıt sanayisine uygun değil. Üçüncü çözüm ise iklim kontrollü sera kentler inşa etmek ama bu günümüzün tekelci ekonomi politikalarına ters.
Anlaşılan insan uygarlığının yol açtığı küresel ısınma, iklim değişikliği, çevre kirliliği ve toplu soy tükeniş riski çözebileceğimizden daha fazla soruna neden oluyor. Bunu önlemenin en iyi yolu insandan daha hızlı düşünen yapay zekadan yardım almak. Ancak o da robotlaşma yoluyla işsizliğe yol açabilir.
Yapay zekanın gerçek faydaları ve riskleri için robotlaşma yazımı okuyabilir ve TEB Kobi TV’de yayınlanan aşağıdaki söyleşimi izleyebilirsiniz. Küresel ısınmanın en büyük ikinci sebebinin hayvancılığa dayalı metan salımı olduğunu düşündüğümüzde bunu görebiliyoruz.
Bu noktada sentetik et ile açlık sorunu, küresel ısınma, 4D biyoprinterlar, klonlama, ormanlar ve hayvancılık sektörü arasındaki ilişkiyi incelememiz gerekiyor. Yoksa Güneş ısındığı için Dünya’da hayat zaten 1 milyar yılda yok olacak. Ancak, bizim yüzümüzden 30 yılda kıyılar sular altında kalabilir. Yine de endişelenmeyin, bütün bunları bilimsel politikalarla çözebiliriz. Yeter ki isteyelim. Hepinize iyi haftalar dilerim.
Küresel ısınmaya karşı sentetik et
1Tropical forests are a net carbon source
2Carbon Dioxide and Methane Fluxes From Tree Stems
