Mars Gezegeninde Çok Sayıda Yeni Göl Bulundu

NASA Mars gezegeninde ve güney kutbunda çok sayıda yeraltı gölü buldu. Peki bu insanların Mars’a gidip yerleşmesine yardım edecek mi? Mars’ta bol miktarda göl bulunması bunları besleyen suyun nereden geldiği açısından çok şaşırtıcı; çünkü eskiden Mars yüzeyinde bol su aktığını gösteren kanıtlar olmasına karşın kızıl gezegende şimdi akarsu bulunma olasılığı çok düşük. Öncelikle Mars atmosferi çok ince olduğu için sıvı su oda sıcaklığında bile anında buharlaşacaktır.

Mars gezegeninde yaşam arayışı

Suyun buharlaşmadan var olmasının tek şartı buz halinde bulunmasıdır ki Mars’ın ortalama sıcaklığı -63 derece olduğu için kızıl gezegende su buzu bulmak kolaydır. Kuzey enlemlerinde, güneş almayan derin krater diplerinde ve elbette ki kutup takkelerinde karbondioksit buzuyla karışık su buzu olduğunu biliyoruz. Buna karşın yeraltında durum değişiyor:

Kızıl gezegendeki yeraltı galerilerinde Mars gölleri olabilir. Mars’ta ozon tabakası olmadığı için gezegen yüzeyine erişip su moleküllerini parçalayan morötesi ışınlardan korunan ve yüzeyden çok daha sıcak olan yeraltı galerileri Mars’ta sıvı suyun son sığınağını oluşturuyor. 2018’de bir yeraltı gölü bulduk ama geçen hafta bu büyük gölün daha küçük göletlerle çevrili olduğu ortaya çıktı.

NASA’nın ilk yeraltı gölünü keşfeden Mars Express sondasından gelen yeni verileri inceleyen bilim insanları civar göllerin varlığını da tespit etmiş oldular. Mars Express gezegen yüzeyine radyo dalgaları göndererek görevine devam ediyor. Uzaydaki bir radarla Mars’ın yeraltı göller yöresini nasıl keşfettiğimize gelince:

İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili

 

Mars gezegeninde yeraltı gölleri

Uydudan gönderilen radyo dalgalarının boyunu ayarlayarak Mars kabuğuna kısmen nüfuz ettikten sonra yörüngeye geri yansımasını sağlayabilirsiniz. Radyo dalgalarının yankılanması da yeraltındaki mağaralar, maden yatakları ve gölleri açığa çıkaracaktır. Radyo dalgaları su ve kayadan farklı şekillerde yansır. Bu da parlak bir aynada yansımanızı izlemekle aynısını mat metal tepsiyle yapmak arasındaki farka benzer. Nitekim Mars kabuğunu görüntüleme teknolojisini Dünya’da geliştirdik:

Petrol ve doğal gaz şirketlerinin yeraltı madenlerini keşfetmek için kullandığı teknolojiden yararlanan bilim insanları önce Grönland ile Antarktika buzullarının altında kalan gölleri incelediler. Sonra bu teknolojiyi Mars’a uyarladılar. İki yıl önce Mars’ta bulunan ilk göl 20’ye 30 km genişliğinde sığ bir su tabakasıydı fakat geçen ay bunun çevresinde başka göletler bulduk. Bu da insanların Mars’a yerleşmesi konusunda umut verdi:

Mars’ta büyük yerleşimleri desteklemenin tek yolu büyük miktarda su bulmaktır. Son araştırmaların gösterdiği gibi Mars gezegeninde su bulmakla ilgili bir sorunumuz yok. Asıl sorun yerleşimlerin açacağı artezyen kuyularından bol miktarda tatlı su çıkarmak. Sonuç olarak Mars gölleri aşırı tuzlu ve çamurlu oluyor. Neden derseniz: Bu göller Mars’ta nadir olmakla birlikte son olarak 1 milyon yıl önce gerçekleşen volkanik faaliyetlerle oluşmuş olabilir. Peki bu neden önemlidir?

İlgili yazı: Gerçek Adem: ilk insan ne zaman yaşadı?

 

Mars gezegeninde yanardağlar

Jeotermal enerji yeraltı buzunu eritir, açığa çıkan su civardaki tuzlu kayaları eritir ve kaya tuzu suda çözülerek antifriz işlevi görür. Bu da yeraltı göllerinin -63 derece sıcaklıktaki Mars toprağında sıvı kalmasını sağlar. Peki bu iyi haber mi? Hem iyi hem de kötü haber:

İyi haber; çünkü dediğim gibi ne kadar su varsa o kadar iyi. Aynı zamanda kötü haber ve bunun da iki sebebi var: 1) Tuzlu suyu arıtmak için ek enerji harcayarak arıtma tesisi kurmak gerekiyor. Mars’a gidecek ilk insanların tuzlu suyu arıtması ise mümkün görünmüyor. Buna geçen hafta İlköğretimde Tasarımlı Düşünme eğitimi vermek için gittiğim Batman ve Mardin’den örnek verebilirim. Yöre insanının verdiği bilgilere göre Mezopotamya Ovasında yılda üç ürün almak mümkündür.

Oysa Suriye’nin Fırat ve Dicle ırmaklarıyla sulama yapmasına karşın bizde yeterli sulama yapılmıyor. Bu da köylünün 400 m derinliğinde artezyen kuyuları açmasını gerektiriyor. Bunun elektrik faturası da 250-500 bin TL’yi bularak çiftçiyi ekimden caydırıyor. Kısacası Mars gezegeninde tatlı su bulmak lojistik açıdan çok önemlidir ki bu da bizi ikinci noktaya getiriyor: 2) Yeraltı gölleri volkanlarla oluşuyorsa Mars toprağı normalde sadece buza izin verecek kadar soğuktur. Öyleyse buzu eritmek de ek enerji ister.

İlgili yazı: Gerçek Adem: ilk insan ne zaman yaşadı?

 

Buna rağmen

Mars’ta göl bulmak kızıl gezegenin umulduğu gibi eskiden yaşama elverişli olabileceği ihtimalini artırıyor. Her ne kadar Mars’ı Dünyalaştırmak pratik olmasa da geçmişte yaşama uygun olan bir gezegeni bugünkü sınırlı kaynaklarla oldukça alçakgönüllü bir şekilde olsa bile yeniden yaşama elverişli kılmak mümkün olabilir.

Mars’ın artık yaşanmaz bir yer haline gelmesinin nedeni ise güneş rüzgarıdır. Mars’ın manyetik alanı olmadığı için güneş rüzgarı 4 milyar yıl önce gezegen atmosferini parçaladı. Dolayısıyla Mars’ı anlamanın önemli bir yolu da güneş rüzgarını anlamaktan geçiyor ve astrofizikçiler geçen ay, güneş rüzgarını estiren taçkürenin neden Güneş yüzeyinden binlerce kat sıcak olduğunu buldular.

Astrofizikçiler 1940’lardan beri Güneş yüzeyinin yaklaşık 6000 derece sıcaklıkta olmasına karşın yıldızımızın en dış katmanı olup kütle atımlarıyla güçlü güneş rüzgarları estiren taçkürenin milyon derece sıcaklıkta olduğunu biliyor. Oysa bunun nedenini bilmiyor; yani yakın zamana dek taçkürenin neden Güneş yüzeyinden bu denli sıcak olduğunu bilmiyorduk ama artık uzun yılların teorisini kanıtlamayı başardık. Bunun sebebi NANO-GAZ JETLERİDİR. Peki nano-gaz jeti nedir?

Taçküre kaynatan nanojetler

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt

 

1 milyon derecelik taçküre gizemi

Taçkürenin yüzeyden sıcak olması termodinamikte kafa karıştırıcı bir şeydir. Kendi ısısını üretmeyen madde ısı kaynağına ne kadar uzaksa o kadar soğuk olur. Öyleyse taçküre neden 1 milyon derece? Bilim insanları yıllardır manyetik alan çizgilerinden kuşkulanıyordu. Güneş dev bir dinamo gibi olup güçlü manyetik alanlar üretir. Yıldızı oluşturan plazma halindeki gaz akımları da bu çizgileri takip eder.

Videodaki gibi Güneş’in manyetik alan çizgileri Arap saçına benzer ve büyük miktarda gaz kütlesinin kütle atımları ya da güneş dilleri şeklinde uzaya savrulmasına neden olur. Genellikle manyetik alan çizgileri Güneş yüzeyine doğru bükülür ve bu da gazın geri dönmesini sağlar. Oysa bazen manyetik çizgiler düğümlenerek kopar ve bu da gazın güneş rüzgarı halinde uzaya savrulmasına yol açar.

Geçen yıl bilim insanları Güneş’te yağmur yağdığını fark etiller. Sıcak gaz manyetik alan çizgileriyle göklere yükseliyor, sonra soğuyarak yoğunlaşıyor ve hem manyetik çizgileri izleyerek hem de kendi ağırlığıyla çökerek yüzeye damlacıklar halinde geri batıyordu. Resmen Güneş’te yağmur yağıyordu!

Bu bağlamda astrofizikçiler manyetik alan çizgilerinin düğüm noktalarında plazma akışının aşırı sıkışarak ısındığını ve bunun da nano-gaz jetleri oluşturduğunu tahmin ettiler. Bunlar Dünya için büyük ama adından anlaşıldığı gibi Güneş için küçük gaz düğümleriydi. Düğümler aniden kopunca bulunduğu taçküreyi daha fazla ısıtıyordu. Taçkürenin 1 milyon derece sıcaklıkta olmasının nedeni bu jetlerdi ki NASA’nın IRIS Güneş gözlem uydusunun son kamera görüntüleri teorinin doğru olduğunu gösterdi:

İlgili yazı: Evrenin En Büyük Yıldızı UY Scuti mi?

 

Güneşe açılan kapı

Yermerkezli yörüngesinde Dünya’dan yaklaşık 7 milyon km uzakta dönen ve kamerasını Güneş’e eşzamanlamış olan IRIS uydusu 2014’ten beri yıldızımızı inceliyor. Özellikle de Güneş’e geri düşen gaz akışındaki nano-gaz jeti parlamalarını araştırıyor. Bilim insanları bu yaz sonunda IRIS’in 6 yılda topladığı verileri analiz etmeyi bitirdi ve gaz jetlerini gördüklerini duyurdu. Böylece Güneş’in yün yumağı gibi dolanık manyetik alan çizgilerinin nasıl birbirine bağlanıp koptuğu da anlaşılmış oldu.

Peki güçlü güneş fırtınaları Dünya atmosferini yakıp bilgisayarların kısa devre yapması ve iletişimin kesilmesine yol açabilir mi? Onu da şimdi okuyabilir, insanların Mars’ta nasıl yaşayacağına bakabilir ve Güneş’in nasıl ısı ve ışık saçtığını hemen okuyabilirsiniz.

Taçküreyi incelemek için Güneş’in burnunun dibine gelen Parker sondasını araştırabilir ve Salda Gölünün korunması gereken bir doğa harikası olarak Mars’a neden benzediğini inceleyebilirsiniz. Hava durumuna göre Perşembe İstanbul’a yağmur geliyor ve havalar soğuyor. Covid-19 salgınına karşı mevsim geçişlerinde dikkatli olmanız dileğiyle sağlıcakla ve bilimle kalın. 😊

Mars gezegeninde göller yöresi

¹Multiple subglacial water bodies below the south pole of Mars unveiled by new MARSIS data
²Reconnection nanojets in the solar corona