Güneş Sisteminde Hayata Uygun 8 Okyanus Dünyası Var

Güneş Sistemi’nde Dünya’dan daha çok su içeren 8 dünya yer alıyor. Bunlar Jüpiter, Satürn ve Neptün yörüngesinde dönen su ve buz dünyaları. Örneğin Triton, Dünya okyanuslarından 5 kat ve Europa da 2,17 kat su içeriyor. Peki sekiz okyanus dünyasında en azından bakteri düzeyinde hayat var mı?

Uzayda bol su var

Öncelikle uzaylılar suyumuzu çalmak için Dünya’yı işgal edecekler senaryosuna inanmayın: 1985 tarihli Ziyaretçiler dizisi ve 2004 tarihli Half Life 2 bilgisayar oyununda anlatılanların tersine, susuz kalan uzaylılar bize asla saldırmayacaklar; çünkü uzayda herkese yetecek kadar su var.

Örneğin, Asteroit Kuşağı’nda Vesta ve Ceres gibi bol su içeren cüce gezenler bulunuyor. İkincisi Kuiper Kuşağı’nda 4 trilyon kuyrukluyıldız ve Güneş Sistemi’ni dıştan saran Oort Bulutu’nda 1 trilyon buzlu asteroit yer alıyor.

İlgili yazı: Pencereye Takılan Saydam Güneş Panelleri

 

8 okyanus dünyasını unutmayalım

Jüpiter, Satürn ve Neptün çevresinde dönen 7 uydu (Europa, Enceladus, Mimas, Triton, Callisto, Ganymede ve Dione) cüce gezegen Plüton’la birlikte büyük miktarda su ve su buzu içeriyor. Elmas Gezegenler yazısında anlattığım gibi, hayat için gerekli elementleri içeren bütün yıldız sistemleri bol miktarda su içeriyor.

Ayrıca Samanyolu’nda dünya benzeri en az 40 milyar gezegen olmalı ve bunların yüzeyinde okyanuslar bulunmalı. Buna bir de tümüyle sularla kaplı olan su dünyalarını katarsak evrende suyun ne kadar bol olduğunu anlıyoruz. En azından insanlara ve dünya dışı uygarlıklara yetecek kadar su var.

Dahası astronomlar, Güneş’ten çok uzakta yer alan karanlık bir 9. gezegen olduğunu düşünüyor. Üstelik bu bir süper dünya ise Güneş Sistemi’nde Dünya’dan daha fazla su içeren ikinci kayalık gezegen olacak. Bu nedenle gelecekte daha fazla okyanus dünyası bulacağımızdan emin olabilirsiniz. Ancak, uzayda hayatın ne kadar yaygın olduğu ayrı bir mesele:

İlgili yazı: Gerçek Adem: İlk insan ne zaman yaşadı?

 

Dünya dışında hayat var mı?

Hayata elverişli gezegenler, uydular ve cüce gezegenlerin yüzeyinde sıvı su olması gerekiyor. Oysa az sonra sıralayacağımız 8 dünyanın yüzeyi tamamen buzlarla kaplı. Bu bir çelişki değil mi?

Aslında değil: Satürn, Jüpiter ve Neptün yörüngesindeki 7 uydu ile Plüton’un kalın buz tabakasının altında, volkanik etkinlikler sayesinde ısınan global buz altı okyanusları bulunuyor. İşte bu ılıman okyanuslarda bakteri düzeyinde hayat olabilir.

Öyleyse bu dünyalarda ne kadar su var? Dahası hayat varsa bunlara uzaylı mı diyeceğiz, yoksa Güneş Sistemi’nde oldukları için yerli canlılar sınıfına mı sokacağız? Peki bu canlılar Dünya’daki türlere benziyor olabilir mi, yoksa tümüyle farklı canlı türleri mi? İlk sorunun cevabını hemen görelim. Diğerleri de aklımızda bulunsun ve gelecek yazıların konusu olsun:

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt

 

Dünya’nın da yeraltı okyanusu var

Birkaç yıl öncesine kadar Europa’nın Dünya’dan 2,17 kat su içerdiğini söylemek kolaydı. Ancak, gezegenimizin de global bir yeraltı okyanusu olduğu ortaya çıktı. Yerkabuğundan 700 km derinde yer alan bu okyanusta en az yüzey okyanusları kadar su bulunuyor.

Kısacası Dünya 2 kat fazla su içeriyor olabilir. Yine de yeraltı okyanusumuzda tam olarak ne kadar su olduğunu bilmiyoruz ve yüzeydeki hayatın yeraltı suyuna erişmesi mümkün olmadığı için bu yazıda sadece Dünya’nın yüzey okyanuslarındaki suyu dikkate alıyoruz.

Öyleyse ölçme-değerlendirme kriterlerimiz nedir?

Bilimsel araştırma yapmak için ölçme ve değerlendirme kriterlerimizi belirlemeliyiz. Şimdi bunları sıralayalım:

• Aşağıdaki tablolarda önce Dünya’nın hacmiyle 8 okyanus dünyasının hacmini karşılaştıracağız. Ardından bu dünyalardaki sıvı su ve su buzu hacmiyle yeryüzündeki sıvı su hacmini karşılaştıracağız.
• Dünya’da çok az katı su olduğu için su buzunu dikkate almayacağız (Antarktika, Alpler, Alaska, Grönland ve Himalaya buzulları vb.’ni saymayacağız).
• Yerkabuğunun hemen altında yer alan, artezyen kuyularıyla erişebileceğimiz ve bu yüzden de global yeraltı okyanuslarıyla karıştırmamız gereken tatlı suyu da dikkate almayacağız (yeraltı suyu bu karşılaştırmaya dahil olmayacak kadar sınırlıdır). Ancak, göl ve ırmaklardaki suyu hesaba katacağız.

Zetalitre nedir?

Bu tablolarda Zetalitre (ZL) ölçü birimini kullanıyoruz 1 zetalitre, 1 milyar trilyon litreye ya da 1 milyon trilyon tona karşılık geliyor. Zetalitre aynı zamanda 1 milyar kilometreküp demek. Bu bağlamda Dünya gezegeninin yüzey okyanuslarında toplam 1,335 ZL su bulunuyor (Atlantik Okyanusu, Büyük Okyanus, Hint Okyanusu, Güney Okyanusu, Kuzey Okyanusu ve denizler dahil).

İlgili yazı: Buruşuk Galaksi: Samanyolu 2 Kat Büyük Çıktı

 

1. Enceladus ve Dünya

Satürn’ün uydusu Enceladus yaklaşık 500 km çapında bir su ve buz dünyası. Aynı zamanda uzaya gayzerlerle su püskürten iki uydudan biri (diğeri Europa). Aslında Enceladus ve diğer uydular Güneş’e uzak oldukları için çok soğuklar.

Ancak, çevresinde döndükleri gezegenlerin (Satürn, Jüpiter, Neptün) gelgit etkisi bu uyduların kayalık çekirdeğini ısıtıyor. Bu yüzden uyduları saran kalın buz tabakasının altında sıvı su okyanusları oluşuyor. Bilim insanları en azından Europa ve Enceladus’un ılık okyanuslarında hayat olabileceğini düşünüyor.

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

 

2. Triton ve Dünya

Neptün’ün uydusu Triton yaklaşık 2700 km çapıyla Güneş Sistemi’nde bilinen en uzak buz uydusu (Aslında Plüton ve Kuiper Kuşağı’ndaki diğer cüce gezegenler çok daha uzaklar. Ancak, bunlar bir gezegenin çevresinde dönmedikleri için uydu sınıfına girmiyor).

Üstelik Triton yüzeyinde uzaya su püskürten buz volkanları da olabilir. Her durumda Triton, Dünya okyanuslarından 5 kat fazla su içeriyor.

İlgili yazı: Mobil İnternette Video İzleme Rehberi

 

3. Dione ve Dünya

Satürn’ün uydusu Dione 1122 km’lik çapıyla küçük ve mütevazı bir buz dünyası. Ancak, 2016 yılında yapılan analizler Dione’nin global bir buz altı okyanusa sahip olduğunu gösterdi. Böylece Dione uydusunu da hayata elverişli olabilecek gökcisimleri listesine ekledik.

İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili

 

4. Plüton ve Dünya

Plüton, Güneş Sistemi’nde sonda gönderdiğimiz en uzak dünya ve cüce gezegen sınıfına giriyor. 2015 yılında Plüton’a giden Yeni Ufuklar uzay aracı, cüce gezegenin buz altı okyanusu olduğunu keşfetti. Ancak, Plüton’un global okyanusu büyük miktarda amonyak içeriyor ve daha çok çamaşır suyuna benziyor. Yine de bu okyanus zehirli ortamlarda yaşayan ekstremofil bakterilerin yuvası olabilir.

İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi

 

5. Europa ve Dünya

Europa, Galileo’nun 1610’da keşfettiği dört büyük Jüpiter uydusu içinde en küçük olanı. Öte yandan, Enceladus’la birlikte hayata en çok elverişli olabilecek uydulardan biri. Bunun sebebi sadece global buz altı okyanusun sıcak olması değil. Aynı zamanda bu okyanusun Dünya denizleri gibi az tuzlu ve bol mineralli olması. Kısacası Europa suyu alkalin tabanlı hayat için çok uygun.

Üstelik 1997 yılında Europa’nın yanından geçen Galileo sondası, uydudan uzaya su püskürten buz volkanları görüntüledi. Gerçi bunu daha yeni fark ettik. Birkaç ay önce eski fotoğrafları analiz ettiğimiz zaman gözden kaçan gayzerleri tespit ettik.

İlgili yazı: Kontrollü Güç >> Telefon pil ömrünü uzatmak için en çarpıcı 5 yöntem

 

6. Callisto ve Earth

Güneş Sistemi’nin ikinci büyük uydusu olan Callisto’nun da buz altı okyanusu bulunuyor. Ancak, sahip olduğu buz tabakasının kalınlığı 200 km’yi aşıyor. Bu yüzden Callisto’nun buz altı okyanusunu uzaydan incelemek oldukça zor olacak. Neden derseniz:

Bilim insanları su dünyalarındaki buz altı okyanuslarını, bu uyduların yaydığı yerçekimi alanının şiddetindeki değişiklikleri ölçerek tespit ediyor. Kısacası kaya tabakasından daha hafif olan su katmanları, uyduların yerçekimi haritasında kendini ele veriyor.

Her durumda Callisto’nun kalın kabuğu, buzun altındaki okyanusta hayat aramayı zorlaştıracak. Sonuç olarak 200 km kalınlığındaki buzu delip alttaki okyanusta hayat arayacak bir robot matkap göndermemiz şimdilik imkansız. Bunu 30 yıl sonra yapmak bile çok zor.

Ancak, 30 yıl içinde Enceladus ile Europa buzlarını delerek bu uydularda hayat arayacak olan robot denizaltılar göndermeyi planlıyoruz. Karanlık sularda balık gibi yüzen bu denizaltılar nükleer motorla çalışacak.

İlgili yazı: Ölüm Yıldızı Uydusu Mimas

 

7. Titan ve Dünya

Titan, Güneş Sistemi’nde kalın bir atmosferi olan ve Dünya gibi hava olayları görülen tek uydu (yağmur, rüzgar vb.). -180 dereceden daha soğuk Titan’ın sıvı metan göllerinin altında kalın bir su buzu tabakası bulunuyor. Bunun altında ise global yeraltı okyanusu var.

NASA araştırmacıları Titan’ın süper soğuk sıvı göllerinde hayat aramak için nükleer motorlu bir denizaltı göndermeyi planlıyor.

İlgili yazı: Europa ve Enceladus Okyanusları Hayata Elverişli

 

8. Ganymede ve Dünya

Ganymede hem Jüpiter’in hem de Güneş Sistemi’nin en büyük uydusu ve Dünya okyanuslarından 18 kat fazla su içeriyor. Üstelik sandviç gibi çok katmanlı olan Ganymede uydusunda iki ayrı global yeraltı okyanusu bulunuyor.

İlgili yazı: NASA Açıkladı: Europa Uydusunda Hayat Var mı?

 

Mimas ve Ceres

Bunun dışında Satürn’ün uydusu Mimas ile Asteroit Kuşağı’nın en büyük üyesi olan cüce gezegen Ceres var ve bunların iç kesimlerinde buz altı okyanuslar olabilir.

Belki de Expanse bilimkurgu dizisinde olduğu gibi, insanlar Güneş Sistemi’ne yayılırken Ceres’i bir uzay istasyonu ve su kaynağı olarak kullanacaklar. En azından Vesta ile Ceres’ten Mars’a su getirecek ve Mars’ı dünyalaştırmaya çalışacaklar.

Her durumda insanların Jüpiter ve ötesine yayılması, Güneş Sistemi’ndeki 8 bakir okyanus dünyasının kirlenmesine yol açabilir. Bu dünyalarda hayat varsa insanların Dünya’dan getirdiği bakteriler yüzünden dünya dışı canlı türlerinin soyu tükenebilir.

Peki Jüpiter’in uydusu Europa’nın buz altı okyanusları ile gayzerli uydu Enceladus’un yeraltı denizlerinde gerçekten hayat olabilir mi? NASA’nın bu konudaki son araştırma sonuçlarını hemen okuyabilirsiniz. İyi Pazarlar ve iyi dinlenceler.

Enceladus’ta hayat olasılığı

¹Seismic wave propagation in icy ocean worlds (direct pdf)
²Implications of tides for life on exoplanets (direct pdf)