Baidu Yapay Zeka Kendi Başına Öğreniyor
Çinli yapay zeka Baidu dünyanın tümüyle kendi başına öğrenen ilk yazılımı oldu ve bu da robotların insandan zeki olacağı tekillik gününün yaklaştığını gösteriyor. Bugüne dek yapay zeka bir şeyi ancak biri gösterince öğrenebiliyordu. Oysa bebekler bardağı tutmayı anneleri göstermese de kendi başına öğrenebiliyor. Baidu işte bunu başardı.
Baidu tekilliği haklı çıkarıyor
Günümüzde akıllı telefonlar, yazılımlar, bilgisayarlar ve robotların bizlere daha iyi hizmet etmesi için insan gibi düşünebilmesi gerekiyor. Böylece gerçekten bize hayat arkadaşı olan hasta bakıcılar, çocuk bakıcıları, yaşlılara bakan robotlar, akıllı yazılımlar ve hatta partnerler (?) geliştirebiliriz.
Ancak, yapay zekanın bütün bunları yapabilmesi için hayatta karşılaştığı şeyleri deneme yanılma yoluyla tecrübe etmesi gerekiyor; yani ne yapacağını kendi başına öğrenebilmeli. Buna derin öğrenme algoritmaları kullanan makine öğrenimi diyoruz.
Oysa Google’ın satın aldığı DeepMind şirketi ile Alpha Go gibi derin öğrenme yazılımları, dünya satranç ve Go şampiyonlarını yenebilmesine rağmen, bir şeyi ancak birebir gösterdiğiniz zaman öğrenebiliyor. Bu da derin öğrenme ve makine öğrenimi sayılır; ama yeteri kadar derin değil.
Gerçekte bizim en az ortaokul öğrencileri kadar zeki olan yazılımlara ihtiyacımız var: Örneğin elbette İtalyan Lisesi’nde İtalyanca dilbilgisi öğrendim ve öğretmenlerimle İtalyanca konuştum. Ancak, kimse bana Roma’da gezerken birebir yol tarifi sormayı öğretmedi. Bunu kendi başıma öğrendim.
İlgili yazı: Elon Musk Neuralink ile İnsan Beyni ve Bilgisayarları Birleştirecek
Baidu bunu yapmayı öğreniyor
İngilizceyi emektar İtalyan öğretmenlerimden öğrendim. Her ne kadar bu süreç dil öğrenmeyi zorlaştırıyor gibi görünse de aslında telaffuzu anlamayı oldukça kolaylaştırıyor. Bu biraz da “Hintlilerin İngilizcesini anlayan işi çözer” demeye benziyor ve tam da bu açıdan konumuzla doğrudan alakalı:
Baidu, İngilizce konuşmanın temellerini bir sanal öğretmen yazılımından öğrendi. Ardından öğrendiklerini resimdeki gibi İngilizce soruları cevaplamakta kullandı; ama sanal öğretmen aslında Baidu’ya nasıl konuşacağını öğretmedi.
Öğretmenin aktardığı dilbilgisi kuralları ve sözcük dağarcığından yola çıkan Baidu bu soruları dünyayı kendi başına öğrenerek cevapladı! Söz konusu başarısını da test amaçlı bir video oyunundan yüksek notlarla geçerek kanıtladı.
İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem
İyi de Baidu nedir?
Çinlilerin geliştirdiği Baidu yapay zeka yazılımı, aslında Google’a karşı kullanılan bir web arama motoru. Bu yüzden de ücretsiz içerik reklam ağlarının (sosyal ağ taklidi yapan Facebook ve arama motoru taklidi yapan Google vb.) kullanıcıya alakalı reklamlar göstermesi için tüm interneti gözetlemesine izin veren ABD’nin en büyük rakiplerinden biri.
Tabii ki Çin de bu konuda masum değil: Çin hem interneti gözetliyor hem de en ağır şekilde sansürlüyor ve tam da bu yüzden Batıyla arasında kıran kırana bir rekabet sürüyor:
Son olarak Çin teknik olarak gözetlenmesi imkansız olan ilk kuantum internet uydusunu başarıyla uzaya fırlattı ve bunun NSA’in interneti gözetlemesini zorlaştırmasının ardından karşı atağa geçen Amerikan şirketleri de Profesör Andrew Ng’i Baidu’dan ayrılmaya ikna etti.
İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt
Lojistik savaşları
Andrew Ng, Baidu’nun bilimsel araştırma direktörü olarak çalışıyordu ve kendi kendine öğrenen yapay zeka yazılımları geliştirmekten sorumluydu.
Coursera online öğrenim şirketinin kurucu ortağı olan Ng artık robot arabalar, insan-bilgisayar arayüzleri ve sağlık sektöründe çalışmak istediğini söyledi; ama İngiltere doğumlu ünlü yapay zeka profesörünün bunu başka bir ülkede yapacağı anlaşılıyor.
Nitekim Baidu’nun hisseleri Ng’nin ayrılmasının ardından hızla değer kaybetti; ancak, Baidu’nun kendi başına öğrenen ilk yapay zeka yazılımı unvanını kazanmasının ardından durum tersine döndü ve Çin hızla ayağa kalktı.
İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi
Yapay zeka ve istihbarat
Bahçeşehir Üniversitesi’nde verdiğim e-işletmeler İngilizce yüksek lisans dersinde anlattığım gibi, yakın gelecekte sokaktaki simitçiden IBM’e kadar tüm şirketler ve girişimciler büyük veri ile para kazanacak. Bunun için de internetin şimdilik gözetlenmesi gerekiyor (detaylarını Popular Science Türkiye’nin Nisan sayısındaki Sahiplik Çağı Sona Eriyor yazımda bulabilirsiniz).
Öncelikle devletler interneti gözetleyerek istihbarat topluyor. Şirketler de iş geliştirme yapıyor, web geçmişimizi satarak para kazanıyor ve rakiplerini ekarte ediyor. Her ne kadar büyük veri iş modellerini Bilgi Eğitim’de açılan dijital dönüşüm eğitiminde anlatacak olsam da şunu belirtmekte fayda var:
Google ve Facebook, Batı dünyasının internette büyük veri toplamak, analiz etmek ve bu şekilde anlamlandırdığı bilgileri (insight-içgörü) faydalı iş kararlarına dönüştürmek için kullandığı en büyük iki şirkettir. Öyle ki Belçika hükümeti bile Facebook’un interneti NSA’den iyi gözetlediğini söylüyor.
Dolayısıyla biz sadece tekillikten değil, aynı zamanda çok kutuplu dünyadaki yeni Doğu-Batı güç rekabetinden söz ediyor ve Çin hükümetinin Google’ı neden sansürlediğini daha iyi anlıyoruz. Ancak Baidu’yla ilgili anlatacaklarımız bitmedi.
İlgili yazı: Kuantum Bilinç: İnsan Beyni Kuantum Bilgisayar mı?
Netflix yapay zekası
Netflix algoritmalarının hangi filmleri izlemeyi sevdiğinizi eşinizden daha iyi bildiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak Baidu, derin öğrenme konusunda Netflix algoritmalarını açık farkla geride bıraktı ve yapay zekanın bu yeni becerisine İngilizce zero shot learning diyoruz.
Bu bir görevi kimseden yardım almadan tamamlamak anlamına geliyor. Örneğin bisiklete binmeyi babam öğretti; ama derin suda yüzmeyi boğulma tehlikesi geçirince can havliyle kendim öğrendim ki bu son derece sıradan ve insani bir şey. Biz insanlar birçok şeyi kendi başımıza öğreniyoruz.
İlgili yazı: Mobil İnternette Video İzleme Rehberi
Bilgisayar oynayın
Bazen şişe açacağını bulamazsınız ve sodanın kapağını açmak için deneme yanılma yöntemiyle bir çözüm geliştirirsiniz; fakat bunu tecrübe etmenin iyi yollarından biri bilgisayar oynamaktır. Her oyunun kendi mekaniği var ve deneme yanılma yoluyla bunu öğrenmek de işin en eğlenceli kısmı.
Oyun severlerin başına sık gelir: 6 ay oynamadığınız bir oyunu tekrar açarsınız. İlk başta refleksleriniz biraz paslıdır; ama maksimum 1 saat içinde eski taktikleri hatırlayıp açılırsınız. Baidu algoritması da bunu yaparak DeepMind, Facebook ve IBM’den bir adım öne geçti. Nasıl derseniz:
İlgili yazı: Çin’den Kuantum İnternet Uydusu
Doğal dil sayesinde
Yapay zekanın bir şeyi kendi başına öğrenmesinde doğal dil kullanıyoruz. Doğal dil; yazılım kodu ile yaptığı şey arasında bir ara katman, yani çevirmen olmaması demek.
Örneğin Baxter robotları fabrikaya koyduğunuz zaman ürün paketlemeleri için ayrı bir yazılım geliştirmiyorsunuz. Bunun yerine robotlar insan işçilere bakarak paketleme yapmayı kendi başına öğreniyor. Baidu bu açıdan Facebook Jarvis, M asistan, Google asistan ve Siri’den önde gidiyor.
İlgili yazı: Renk Körlüğünü Düzelten Gözlük
Nasıl çalışıyor?
Çinlilerin yapay zeka testinde bir sanal öğretmen Baidu’ya İngilizce dersi verdi. Sonra da öğrencisinin öğrettiği şeylere göre bir görevi nasıl yaptığına bakarak doğru yaptın veya yanlış yaptın gibi geribildirimler sundu. Ancak testin nasıl yapılacağını göstermedi. Bunu Baidu kendi öğrendi.
Sanal öğretmen Baidu’yu test etmek için beklenmedik sorular da sordu ve yapay zeka buna rağmen testi geçerek süper zekanın pek yakında geleceğini bize gösterdi. Böylece Elon Musk’ın güvenli süper zeka geliştirmek için Open AI projesini desteklemekte ne kadar haklı olduğunu da kanıtladı.
İlgili yazı: Kuantum internet Gizlilik ve Şifrenizi Koruyacak
Tekillik ne zaman?
Tekillik günü 35 yıldır konuşuluyor ama henüz gelmedi ve bundan yola çıkan bazıları, tekilliğin asla gelmeyeceğini söylüyor. Ancak, IBM’den Reha Yurdakul hocamız çok daha iyimser bir tahminde bulunarak buna 10 yıl kaldı diyor. Aslında bu tahmin Kurzweil’ın 2029 tarihine dayanıyor.
Ben de “Tekilliğin 35 yıl önce gelmesi imkansızdı; çünkü interneti ve kendi başına öğrenen yapay zekayı daha yeni geliştirdik” diyorum. 75 doğumlu şanslı kuşak olarak yapay zekanın bugüne nasıl geldiğini birebir gördüm ve artık insan gibi düşünen robotların sadece bir kuşak içinde geleceğini söyleyebilirim.
İlgili yazı: Laptop Boyunda Optik Kuantum Bilgisayar
Kurzweil neden haklı?
Kendisi 1985 yılında teknoloji alanına yatırım yaparak para kazanmak istedi. Bunun için de yapay zeka ve akıllı telefon gibi elektronik cihazlarda kullanılan yedek parçalar ve yarı mamullerin maliyetinin azalma hızını teknolojik ürünlerin ticarileşme hızıyla ilişkilendiren bir algoritma yazdı. Amacı rakiplerinden önde olmaktı.
Kurzweil buna Artan Geri Dönüşler Kanunu dedi; ama siz bunun eksik bir versiyonunu Moore yasası olarak biliyorsunuz (bilgisayar işlemci gücünün her 18 ayda iki katına çıkması). Kurzweil bugüne dek kaydedilen tüm bilgi teknolojileri gelişmelerini (akıllı telefon vb.) yüzde 86 oranında doğru bildi.
Üstelik Kurzweil algoritması yapay zekanın insandan zeki olacağı günü 2029 olarak gösteriyor (Her ile Ex Machina filmlerini izleyin ve yeni gösterime giren Kabuktaki Hayalet’i de sakın kaçırmayın 😉 ). Ancak, ben bu tarihi insan beynini bilgisayara yüklemeyi başaracağımız gün olarak veriyorum. Bu yüzden bence tekillik 2045’te gelecek; ama Baidu yazılımına bakarsak Kurzweil da haklı çıkabilir!
Peki tekillik gelince insandan zeki robotlarla nasıl yaşayacağız? Robotlar insanları işsiz bırakacak veya bizi yok edecek mi? En önemlisi de bizzat insanlar kök hücre tedavisi ile organik süper zekaya dönüşünce insan türü ortadan kalkacak mı? Bunun olası cevaplarını aşkın insan süper insana karşı yazısında bulabilirsiniz. Şimdiden iyi hafta sonları. 🙂
