Yapay Zeka Günü – 3 >> Robot avukat ve mali müşavir botu geliyor, yazılımlar kanun yazıyor
Robotlar avukat olabilir mi? Sorumuz bu. Cevabı ise ROSS uygulamasında. Bu süper zeki #avukat uygulaması ileride mahkemeye otomatik olarak başvurup boşanma ve icra davası açabilecek. Hatta hangi davayı açmak istediğinize bağlı olarak kendi kodunu yazacak. Sırada kanun yazmak var!
Bill Gates Yapay Zekadan Neden Korkuyor yazımda, iş adamlarının asıl çekincesi yapay zekanın şirket yönetimini insanların elinden alacak olması dedim.
Yapay zeka şirket idaresinde maliyetleri ve kırtasiyeyi azaltmak gibi optimizasyon süreçlerini bir adım ileri götürerek Bill Gates’e “Ben şirketi senden daha iyi yönetirim” diyebilir. Hatta hızını alamayıp bir CEO’ya “Yetim hakkı yemeyeceksin, vergi kaçırmayacaksın, rüşvet vermeyeceksin” de diyebilir.
İlgili yazı: Yapay Zeka Günü – 1 >> Robot bilim insanı atomları lazerle kontrol etti
Öyleyse para değil, kontrol sorunu
Sonuçta şirket sahiplerinin (ister gerçek kişiler ister yatırım fonları olsun) para kazanmak için şirketi ve pazarı kontrol etmesi lazım. Ancak, bunun için geliştirdikleri yazılımlar akıllanıp şirketin yönetimini ele geçirirse durum kötü (Özellikle de şirket kârını artırdıkları için firmanın yönetimini ele almalarına ses çıkaramıyorsak).
Abartılı mı buldunuz? Oysa robot avukat yazımız açısından bu konu önemli ve şimdiden gerçekleşmeye başladı. Örneğin, Hitachi geçen yıl bir fabrikasında üretimi artırmak için üretim müdürü yerine ERP yazılımı kullanmaya başladı; yani müdürlerin yerini yazılımların alacağı bir dönem geliyor (10 yıla kalmayabilir).
Öte yandan, Facebook da önümüzdeki 10 yıla yönelik yol haritasında botları geliştirip dijital asistanlara dönüştüreceğini ve bu “hormonlu botların” bizim adımıza ve bizim banka hesabımızı kullanarak online alışveriş yapacağını söyledi.
İlgili yazı: Yapay Zeka Günü – 2 >> Robot ressamlar geliyor ve video oyunu tasarlıyor
Sırada avukat ve müşavir botları var
Süper zeki avukat uygulaması olarak tanıtılan ROSS avukatların işini elinden alacakmış gibi görünüyor. En azından gelecekte:
Bugün avukatlar iki temel noktada çalışıyor. Dava açmak gibi işler için bizim anlamadığımız yasal başvuru süreçlerini yönetmek (yani formaliteleri yerine getirmek) ve elbette mahkemelerde hakkımızı aramak. ROSS1 şimdilik sadece yasal mevzuatı tarayarak avukatlara rapor ediyor ve bu sadece başlangıç.
Nasıl ki bugün Whatsapp’a rakip olan şifreli anlık mesajlaşma programı Telegram kendi online bot mağazasını açtı, yakında Firefox ve Chrome eklentileri de gelişecek. Örneğin tarayıcıya “yeni yasal mevzuat tarama ve kanunları halkın anlayacağı dille anlatma eklentisi” kuracağız, hatta mali müşavir ve hukuk müşaviri plug-inlerimiz olacak.
İlgili yazı: Bizi Dinlemeye Devam Edin >> Google Chrome bütün konuştuklarımızı dinliyor
Ezberci hukuk değişiyor
Bugün teknoloji her yerde. Öyle ki yasal mevzuatları bile teknik şartnamelere göre hazırlıyoruz. Örneğin, arkadaşım Onur’un Inbox e-posta ile pazarlama girişimi veri depolama yükünü azaltmak için özel bir yazılım kullanıyor.
Bu yazılım dolaylı olarak kişisel verilerin korunması kanunu ve şirketin hizmet sözleşmesiyle alakalı. Dijital asistanlar ve alışveriş botları ise (bir gün çiçek yerine otomobil satın almalarını isterseniz) otomobil piyasasını öğrenmek üzere derin öğrenme ve bilgisayar öğrenmesi kullanacak.
Kısacası kendi kodunu yazıp programına yeni özellikler kazandıracak. Bunun devamında ise hizmet sözleşmesi ve teknik şartname yazan yazılımlar gelecek. Ardından yönetmelik ve kanun teklifi yazan yazılımlar.
İlgili yazı: Facebook’tan Yeni Dijital Asistan M
IBM burada
Yeni kuantum bilgisayar yazımda IBM’in Riziko şampiyonu Watson süper bilgisayarı ve derin öğrenme yoluyla dinamik büyük veri analizi alanlarında bu tür akıllı yazılımlara odaklandığını ve Google ile Facebook başarıdan başarıya koşarken IBM’in de teknolojiden asla geri kalmayacağını söylemiştim.
Nitekim IBM robot avukat veya bot avukat üretmiyor, ama bunları kontrol eden yapay zeka uygulamaları IBM’in geliştirdiği Watson süper bilgisayarında çalışıyor.
IBM her işi görmeye müsait temel bir akıllı yazılım üretir ve bu yazılımı özelleştirmek üzere mali müşavir botu geliştiricilerine lisanslarsa dünyanın ilk global beynini oluşturarak reklamcılıkla sınırlı kalan Google ve Facebook’u aşabilir.
Keza yazılım geliştirmek yerine insan kadar zeki ya da insandan zeki süper zeka yazılımlarını çalıştıran işlemciler üretebilir ve bunları akıllı takı / akıllı telefon üreticilerine satabilir. Kısacası yazılım geliştiriciler standart girişimci olarak gazete ilanlarında yer alırken IBM, Elon Musk gibi bir altyapı girişimcisi olarak tekillik öncesinde ekonominin temeline oturabilir.
İlgili yazı: Girişimciye hemen para kazandıran 15 dijital pazarlama teknolojisi
Avukat yazılımı ROSS ne yapıyor?
Şimdilik ROSS’un mahkemelere dava açma entegrasyonu yok; çünkü bunun için mobil uygulamaların mahkeme bilgisayarlarına bağlanması, mahkemelere otomatik dava açma yazılımı kurulması, bot kimlik doğrulama sistemi geliştirilmesi ve insan denetim süreçlerinin belirlenmesi lazım. Kısacası buna izin veren kanunlar, teknik şartname ve yönetmelikler gerekiyor.
Ancak ROSS şunu yapıyor: Yeni yönetmelikleri, kanunları, tüzükleri tarıyor ve bunları avukatlara rapor ediyor. Böylece avukatlar da kanundaki son değişikliklerden otomatik olarak haberdar oluyor. Flipboard online haber toplama uygulamasının hukuk versiyonunu düşünün. ROSS bunun gelişmiş bir versiyonu.
Robot avukatın açılımları
Kuzey Carolina Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Dana Remus ve MIT Teknoloji Enstitüsü’nden Frank Levy, robot avukatların yasal boyutlarını ve hukuki açılımlarını şimdiden incelemeye başladı. Özellikle de hukuk müşavirliği yapan dijital asistanları inceliyorlar.
Şimdilik avukatların işsiz kalması gibi bir durum yok. Bunun için önce süper zekayı geliştirmek lazım. Buna en az 15 yıl var. Ancak hukuku insan yerine bilgisayar ve robotlara bırakmak da güvenli değil. Sonuçta bize insan gibi düşünebilen ve etik değerleri olan yazılımlar lazım. Adalet duygusu olmayan otomatik yazılımlar bir insanı hapse atmak veya haciz memuru göndermek gibi işlemleri yapamazlar.
Öte yandan, insanlar geleceğin akıllı robotlarına yeni bir insan türü gözüyle bakıp onlara insan hakları ve vatandaşlık hakları tanımaya hazır mı? Peki ya 3 yıl önce bot müşavir gelecek desek kim inanırdı? Bu konuları düşünmekte geç bile kalmış olabiliriz.
İlgili yazı: 2016’da Dijital Pazarlama ve İş Dünyasını Değiştirecek 25 Devrimsel Teknoloji
Avukat işsizlik analizi
Avukatların çıkarını yine en iyi avukatlar korur. Bu noktada Levy ve Remus mobil uygulama otomasyonu yüzünden işsiz kalma riskini araştırdılar. Önce bir danışmanlık firmasının yardımıyla avukatların ücretli mesai saatlerine baktılar. Ardından yapay zekanın yakın gelecekte hangi alanlarda avukatların yerini alacağını incelediler.
Sonuçta mevzuat incelemenin yapay zekanın eline geçeceği ortaya çıktı. Ancak yasal müzakereler, sözleşme ve yönetmelik yazmak gibi hassas konularda robotların insanların yerini alması şimdilik mümkün değil. Her durumda önümüzdeki 5 yılda avukatların işinin yüzde 13’ünü botların yapacağı ortaya çıktı.
İlgili yazı: İnternet Özel Hayatı Nasıl Yok Etti? >> 50 Resimle Gizliliğin Doğumu ve Ölümü
Yandaş yargıyı önler mi?
Bir başka deyişle yapay zeka insanların getiremediği adaleti getirecek mi? Yapay zeka, formaliteleri avukatların elinden alacak. Ancak bu durum avukatların bazı rutin davaları çözmek için yeni yönetmelikler düşünmesini önleyebilir, yani hukuk Ar-Ge’si yapmaları için avukatların hevesini kırabilir.
Öte yandan yazılımlar son 50 yılın hukuki teamüllerini tarayabilir. Örneğin, hakimlerin takdir hakkını kullanma tarzındaki değişikliklerin Google Analytics benzeri grafiklerini çıkarabilir. Bunları toplumda kadına baskının azalması gibi trendlerle eşleştirebilir.
Hatta aynı konuda farklı karar veren hakimleri karşılaştırabilir. Bunların içinde yandaş veya tutucu hakimler olup olmadığına bakabilir. Savcıların davranış analizine bakarak iktidar baskısıyla siyasi ve yanlı kararlar alan yargı mensuplarının yolsuzluk geçmişini ve nüfuzlu kişilerle olan ilişkiler ağını ortaya çıkarabilir (ya da onlara baskı yapan kişileri bulabilir) Bunlar işin bir boyutu.
İlgili yazı: Hyundai Giyilebilir Robot Üretti >> Dış iskelet ile süper işçi çağı başlıyor
Diğer boyutu ise ekonomik
Robot avukatlar yıllar içinde mahkemede dava açma ücretlerinin nasıl arttığı ve azaldığına bakabilir, taksirle yaralama gibi suçlarda ödenen tazminat miktarının değişimini de araştırabilir. Hatta bir davayı kazanma şansını önceden hesaplayabilir!
Elbette işin otomatiğe bağlanması takdir hakkının kullanılmasını da otomatik olarak yozlaştırabilir. Üstelik bunun için robot hakime gerek yok.
Avukatlar akıllı telefondaki hukuk botuna bakıp da bir davayı almanın az para getireceğini görür veya davayı kazanma şansının düşük olduğunu fark ederse o davayı reddedebilir. Bu da düşük profilli davalarda vatandaşın devletin atayacağı avukatlarla sınırlı kalmasına yol açabilir.
İlgili yazı: Teknolojide Son Moda Giyilebilir Dronlar >> Nixie dronu koluna saat gibi tak, kuş gibi uçur
Kendine avukat tutamayana hukuk botu
Robot avukatların tek işi gerçek avukatlara para ve zaman kazandırmak değil. Hukuk botları avukat tutacak parası olmayan vatandaşın otomatik olarak dava açmasını veya hukuki konularda avukata başvurmadan önce temel bilgi almasını sağlayabilir.
Gerçi Türkiye’de Farsça ve Arapça hukuki terimleri anlayamıyoruz ama olsun. Tekillikle birlikte bizim gibi geri bırakılmış bir ülkede bile günlük dilde hukuk yaygınlaşabilir. O zaman vatandaşlar da yasal konularda daha bilinçli olurlar.
İlgili yazı: Çeviri Büroları ve Çevirmenin Geleceği >> Yapay zeka video oyunu çevirisi yapar mı?
Online uzlaşma platformları
Artık Türkiye’de kanunlar değişiyor. Dava açmak yerine Amerika’da olduğu gibi masa başında uzlaşmak mümkün oluyor. Yurt dışında ise bu konu e-ticarete döküldü: eBay ve PayPal kullanıcılarının para gönderme ve ürün teslimat anlaşmazlıkları için online uzlaşma platformları var.
Peki ya kötü yapay zeka? Kötü yapay zekayı hep robotlar insanları yok edecek senaryosuyla görmeyin. Ya hırsızlar da yasal boşlukları görmek için kendi hilebaz avukat botlarını kullanırsa veya hukuk botlarını hacklerse?
Gerçi algı yönetimi, beyin yıkama,yalan söyleme, yandaş medya kökenli taraflı haberler de insan hackleme olmuyor mu? Bu durumda robotların mutlaka durumu daha beter yapacağını düşünmeye de gerek yok; ama durumu iyileştirebileceklerine dair umut var.
Doğrusu bizi heyecanlı dönemler bekliyor ama belki de filozoflar haklıdır. Belki de hileyi hurdayı önlemenin en iyi yolu açık olmak ve kalbinden geçeni söylemektir. İşte Yapay Zeka Günü dizimizin son bölümünde bunu anlatacağım: Kalbinizden geçen düşünceleri dillendiren telepatik takıları ve sonuçlarını.
IBM Watson: İnsan gibi düşünen, insan diliyle konuşan süper bilgisayar
1Can Robots Be Lawyers? Computers, Lawyers, and the Practice of Law – Dana Remus, University of North Carolina School of Law and Frank S. Levy, Massachusetts Institute of Technology (MIT) – Department of Urban Studies & Planning. December 30, 2015 doi.org/bb28
