Sosyal Medya Öldü mü? >> Hayır ama devir mobil pazarlama devri: WhatsApp ve “kişisel” mobil uygulamalar

Facebook’un 19 Şubat 2014’te popüler mesajlaşma uygulaması WhatsApp’i satın almasıyla birlikte genel sosyal medya devri de kapandı. Artık devir özel sosyal ağlar ve kişiselleştirilmiş mobil uygulamalar devri. 2015’te dijital pazarlama hızla mobil pazarlamaya kayıyor ve mobil pazarlama da özelleştirilmiş mobil uygulamalar üzerinden sunulacak.

Zamanında Twitter, Tumblr, Zynga, Foursquare gibi sosyal ağlara yatırım yaparak bugünkü sosyal medyanın kurulmasına yardımcı olan ünlü risk sermayedarı Fred Wilson (Union Square Ventures yönetici ortağı) bu konuda açık konuşuyor:

“İnternetin sosyal medya evresi sona erdi. Girişimciler ve geliştiriciler hâlâ sosyal uygulamalar geliştiriyor ve biz de bunları kullanmayı sürdürüyoruz ama fazla inovasyon yapılmıyor. Çünkü büyük platformlar olgunlaştı. Yerlerini sağlama aldılar.”

Peki Wilson’ın söylediği gibi sosyal medya öldü mü, yoksa sadece mobil pazarlama üzerinden dönüşüm mü geçiriyor? Bu önemli konuyu 2015’te sosyal medya pazarlaması ve mobil pazarlama açısından ele alalım.

 

 

Mesajlaşma geleneksel sosyal ağların yerini alıyor

Mesajlaşma uygulamalarının geleneksel sosyal ağların yerini aldığını Açık Sınıf’ta Aralık ayında verdiğim Akıllı Pazarlama Taktikleri eğitiminde vurgulamıştım:

Bugüne kadar Twitter gibi sosyal ağlar kendi mobil uygulamaları üzerinden sosyal medya pazarına (sosyal medya pazarlamasına) egemen olmaya çalıştılar. Ancak, tüketicilerin farklı ihtiyaçları doğrultusunda kişiye özel hizmetler istemesi ve internetin sosyal ağlar üzerinden gözetlediğine yönelik endişeler denklemi değiştirdi.

 

 

SMS bıktırıyor

Açıkçası mobil pazarlama bugüne kadar SMS pazarlaması ve mobil kampanya uygulamaları gibi hantal çözümlerle sınırlı kaldı. Çünkü gerçekten kişiye özel pazarlama yapılmıyordu. İnsanların yüzde 60’ı internete akıllı telefon ve tabletlerle girdiği için özünde mobil pazarlama yapılamıyordu.

Nitekim bugün birçok kullanıcı pazarlama amaçlı SMS’lerin çoğunu spam olarak değerlendiriyor. Uğur Özmen hocamızın (Uğur Abi) dediği gibi bunun en büyük sebebi sosyal CRM yoluyla müşterinin o andaki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kişiye özel ürün ve hizmetlerin sunulmaması.

 

 

Hani alakalı içerik?

Eh biz de o anki modumuza ve isteklerimize uygun olmayan bir SMS görünce bütün bu alakasız mesajları spam olarak algılıyoruz. Öte yandan kişiye özel kampanyalar geliştirmek yerine son derece merkeziyetçi davranan klasik zihniyetli şirketler de işimizi zorlaştırıyor.

Örneğin neden telefonumuza bir şirketin kampanya uygulamasını kuralım? Her Facebook güncellemesi daha fazla RAM yerken ve bu da cihazı yavaşlatırken neden her marka için ayrı bir uygulama yükleyelim? Ortak mobil platformlarda kişiselleştirilmiş kampanyalar yayınlamak daha iyi.

 

 

Mesajlaşma programları geri döndü

Facebook işte bunu gördü ve tüketicinin WhatsApp ile Telegram gibi özel sosyal ağlar kullanmaya başladığını anladı. Evet, bunlara mesajlaşma programı diyoruz, ama aslında bunlar sosyal medyanın öncüleri olan Mirc ve ICQ’da olduğu gibi özel sosyal ağlar. Dolayısıyla bugün de kullanılan Mirc ve ICQ muhteşem bir dönüş yaparsa sakın şaşırmayın, mobil pazarlamacılar da şaşırmasın.

Facebook genel sosyal ağların özel sosyal medya üzerindeki zaferidir. Facebook kurulduğu zaman millete, “Siz aranızda ne konuşuyorsunuz bakayım? Şöyle ortaya konuşun da biz de duyalım, hem sizi gözetleyelim ve kullanım alışkanlıklarınızı öğrenip bedava pazar araştırması yapalım hem de reklam gösterip para kazanalım” dedi.

 

 

Snowden’in NSA ifşaatlarından sonra Facebook kullanıcılarda gözetlenme kaygısının arttığını gördü. Ayrıca şirketleri sosyal reklam ve medya satın almaya yönlendirmek için ücretsiz organik gösterimlerin ayarını kıstı. İnsanlar da “Bu iş genel sosyal ağlarda olmuyor, iyisi mi biz aramızda konuşmaya devam edelim” diyerek WhatsApp’e yöneldiler.

Bu arada yeni akıma WhatsApp’ten eski olan Google Talk’un (şimdiki Google Hangouts) öncülük ettiğini hatırlayalım. Mobil pazarlamada Hangouts gibi uygulamalar kullanmanızı öneririm.

 

 

2015’te mobil pazarlama

İşin ilginci, Facebook WhatsApp’i satın alınca, kullanıcılar bu kez de hiç değilse iki kişi arasında şifreli iletişim kuran Telegram uygulamasına yöneldiler. Öyleyse mobil pazarlamada mesajlaşma uygulamalarının yükselişte olduğunu söyleyebiliriz ve bunlar için gizlilik kaygıları gündemde.

Gizlilik sorununun kısa vadede çözülemeyeceği belli olduğuna göre biz de 2015’in mobil pazarlama taktiklerine değinelim. Şirketler sosyal medyada mobil mesajlaşma uygulamalarından yararlanarak sosyal medya pazarlamasına nasıl devam edebilir?

Bu soruyu cevaplamak için 2014’e bakmamız gerekiyor. Aslında buna Temmuz 2014’te bakmanız gerekiyordu ama çoğunuz tatildeydiniz. Yine de 2015 yeni başladı ve geç kalmış sayılmazsınız.

 

 

1) İnternetin genel sosyal medya evresi sona erdi. Wilson’ın dediği gibi ta 2011’de böyle olacağı belliydi, ama mobil sosyal medya o zaman insanlara ve şirketlere o kadar ilginç geliyordu ki gerçeği ancak şimdi fark ettik.

Açıkçası genel sosyal medyayı bitirenler de yine genel sosyal medyanın kurucusu olan olgun platformlar; yani Facebook, Twitter ve benzeri. Özellikle Facebook’un Instagram, Pinterest ve WhatsApp’i satın alarak tekelleşmesi şirketlerin sosyal medyada özgürce pazarlama yapmasını çok zorlaştırdı.

Sosyal ağlarda reklam maliyetleri gittikçe artıyor ve bu da sosyal medya pazarlamasını zorlaşıyor ama kaygılanmayın, bunun bir çözümü var ve aşağıda değineceğiz.

 

 

Facebook kullanmak bedava değil

2) 2015’te mesajlaşma programları kişisel sosyal ağlar olarak kendini gösterecek. Doğrusu bu da bir ara çözüm ama aynı zamanda işin gerçeği:

2015 – 2018 arasında sosyal medya pazarlaması mobil pazarlama formatında WhatsApp, SnapChat ve akıllanırsa Telegram gibi sosyal ağlar üzerinden yürüyecek. WhatsApp kullanıcı sayısı Ekim 2014 itibariyle 600 milyon ve kullanıcıların yüzde 70’i her gün WhatsApp’e giriyor. Günlük aktif kullanıcı sayısı 320 milyon ki şimdiden günlük aktif kullanıcı sayısı 284 milyon olan Twittter’ı aştı. WhatsApp’e günde 1 milyon kişi kaydoluyor.

Sonra eşler arası, şifreli ve gerçekten özel olan P2P ağlar gelecek. Bunlar da kendini şifreli dijital parayla finanse edecek fakat biz önümüzdeki maça bakalım.

 

 

3) Sosyal ağlar satın alma ekonomisinin karşısında kiralama ekonomisini yaygınlaştırdı. Örneğin bulut bilişim hizmetleri derken birçok ürünü satın almak yerine kiralıyoruz. Bu yöntem kısa vadede maliyetleri düşürüyor ama uzun vadede harcamaları arttırıyor. Ancak aynı zamanda şirketleri bakım, onarım, Ar-Ge ve geliştirme maliyetlerinden kurtarıyor. Özünde hem IT hizmetlerinde hem de sosyal medya pazarlamasında işimizi kolaylaştırıyor.

Yalnız sosyal medya öyle beklendiği gibi ücretsiz paylaşım ekonomisi getirmedi. Çünkü Facebook, Twitter, Swarm, Tinder, Snapchat, WhatsApp gibi sosyal ağların asıl amacı para kazanmak. İnsanlar bu işlere büyük paralar yatırıyor, yatırımcı para harcıyor ve küçük adam da kendi mobil uygulamasıyla vurgun yapıp zengin olmak istiyor. Sosyal ağlar hayır kuruluşu değil.

 

 

Uber ve BiTaksi

4) Sosyal ağlar ve mobil pazarlama sadece gerçek zamanlı (güzel Türkçemiz ile anlık) kiralamayı yaygınlaştırdı o kadar. Örnek istiyorsanız Türkiye’ye gelen Uber ve Airbnb’ye bakın, fakat burada genç girişimciler ile startup’lara 2015 için bir ipucu verelim:

Gençler, 2015’te illa orijinal fikir geliştireceğim ve dünyayı yerinden oynatacağım diye düşünmeyin. Başarabilirseniz harika ama internet çağı buluş çağı değil, öncelikle erişim çağıdır. İnternette en başarılı olan şirketlerin arasında Uber ve Airbnb var. Peki bunlar uzay teknolojisi mi satıyor? Uber 100 yıllık taksicilik ve 60 yıllık oto kiralama sektörüne el attı. Airbnb ise 400 yıllık emlak ve 100 yıllık seyahat sektöründe başarılı oldu.

Öyleyse iki ders: Şirketler, mevcut ürünlerini mobil pazarlama ile tanıtsınlar. Girişimciler de önce “Geleneksel sektörleri internet üzerinden tüketiciye etkili bir şekilde nasıl pazarlarım?” sorusuna odaklansınlar. Bu noktada “Cebindeki Taksi” sloganıyla yola çıkan Bitaksi iyi bir örnek.

 

 

Sermaye internete indi

Eskiden kışın kurtlar şehre indi derdik. Nitekim devlet felsefesinin kurucu babalarından Thomas Hobbes da “İnsan insanın kurdudur” demişti. Bu bağlamda sermaye de internete indi. Adına kitle kaynak fon, Kickstarter vb. diyoruz ama aslında girişimciler milyarlarca kişiyi gerçek zamanlı olarak birbirine bağlayacak olan yeni sosyal ağlar kurmak için internetten para topluyor. Olan bu.

Wilson bile 2014’te Kickstarter vb. üzerinden ne kadar para toplandığını bilmiyor ama 10 milyar dolar toplamışlarsa şaşırmayacağız. Sonuçta bunun içinde öz kaynaklar, borçlar, yaratıcı projeler, hayır işleri, sosyal sorumluluk, emlak, enerji ve girişimciler için ayrı bir yazıda mutlaka ele alacağım etki yatırımı (impact investment) var.

Peki bu 2015’te mobil pazarlama açısından ne anlama geliyor? Açıkçası girişimciler, KOBİ’ler ve kurumsal firmalar mobil pazarlamaya el atmalı. Bu işte büyük paralar dönüyor, satışlar artıyor.

 

 

Android’e rakip var mı?

5) Mobil işletim sistemi dünyasında devrimsel bir yenilik şimdilik zor. Android ve iOS (Apple ve Google) mobil internette ikili tekel oluşturmuşken, mobil dünyada Ubuntu ve FirefoxOS gibi alternatif işletim sistemlerine müsaade etmez.

Yine de Android ekosisteminin artık ikiye ayrıldığına dikkatinizi çekmek istiyorum: Google Android ile Google tasarımı olmayan Android diye iki kategori ortaya çıktı. Türkçesi şöyle: Nexus > Galaxy 5 > ?

 

 

Buradaki soru işareti önemli. Çünkü bu çeşitlenme, yani Android’in özelleştirilmesi belki de FirefoxOS gibi yeni oyunculara yer açabilir… Veya Google dışı Android sürümleri yaygınlaşabilir.

Örneğin dünyanın 3. büyük akıllı telefon üreticisi Xiaomi 2015’te yükselen değer. Hele Apple sever bürokrasi izin verir ve Xiaomi ABD’ye gelirse mobil pazarlama “piyasası” epey hareketlenecek. Akıllı telefonda son teknolojiye odaklanan Xiaomi, Samsung’dan daha başarılı olabilir mi? Göreceğiz.

 

 

Youtube canavarı

6) Dikkat! Mobil pazarlama kurumsal şirketlerden çıkıp KOBİ’lere, girişimcilere ve bireysel startup’lara kayıyor. Kayıyor da nasıl kayıyor? Youtube canavarı sayesinde! 🙂

Youtube hep canavardı. Ülkemizde Mart 2007’de yasaklanan Youtube daha o zamandan göz korkutuyordu ama şimdi büyük para kazandırıyor. Gençler Youtube’a çıkıp video blog yapıyor ve sponsor bulup geçinmeye başlıyor. Örnek mi? Hank Green ve SciShow.

Ancak Youtube’u sadece web uygulaması sanıyorsanız 2015’i ıskalarsanız. Youtube öncelikle bir mobil pazarlama uygulaması. İnsanlar Youtube’u daha çok tabletler ve akıllı telefonlarla kullanıyor. Öyle ki 2015 mobil pazarlamada video blog yılı olacak.

 

 

Youtube ilk çıktığında 16 yaş altı kuşağın gözdesiydi ama bu kuşak şimdi 26 yaşında ve para kazanmaya başladı! Üstelik Youtube hâlâ ergenlerin gözdesi. Ben de verdiğim eğitimlerde viral video örneği soran katılımcılara hemen Youtube videoları gösteriyorum; fakat bugün yeni bir kavramı dile getirmek istiyorum: Viral video blogu. Açılımını yaparsak “viral videolarla kaynayan bir Youtube blogu”. Youtube’da bu tür çok sayıda blog var.

Mobil pazarlamayı sadece akıllı kampanyalar açısından görmeyin, aynı zamanda bir erişim ve satış kanalı olarak görün. Böyle yaparsanız 2015’te mobil pazarlama satışlarınızı arttırabilirsiniz.

 

 

Başım bulutlarda

Bulut bilişim geldi ve bizi .mp3, .doc, .docx gibi uzantılardan kurtardı. Örneğin Microsoft 2007 yılında yeni Ofis sürümlerini satmak için .doc uzantısını .docx olarak değiştirmişti ama ne oldu? Bugün bulutta depolama hizmeti sunan Google Drive, online ofis özelliği ile hemen her uzantıyı açıyor ve dosyaları farklı formatlara dönüştürüyor. Biz de bu sayede dosya hamallığından kurtulmuş oluyoruz.

Hatta Windows bilgisayarına hiç Office kurmadan çalışanlar var ki bu da Microsoft’u Office 365’i çıkarmaya itti. Peki bu rakip sadece Drive mı? Dropbox, Soundcloud, Spotify, Netflix, Hbogo, Youtube, Wattpad, Kindle ve daha niceleri var. Peki bunun mobil pazarlamada esprisi ne? Elbette Karayipler’deki tatil videonuzu, şaka şaka Cunda’daki tatilinizi Youtube vb. üzerinden hemen paylaşma imkanı!

Burada mobil pazarlamacılar için fırsat var: Dronlar (bu bağlamda Amerikalıların okyanus tatillerini şimdiden videoya alan uçan kameralar) yepyeni bir mobil pazarlama kanalı olarak ortaya çıkıyor.

 

 

Ağ tarafsızlığının sonu

İnternetin ağır ağabeyleri baktılar ki insanlar site engellemeye, URL engellemeye ses çıkarıyor ve bizim ülkemizde bile kamuoyu baskısı internet sansürünü kısmen engelliyor, başka bir kurnazlık yaptılar. Ağ tarafsızlığını delmek.

Örneğin Verizon internet erişim şirketi Amerika’da kendi telekom şebekesini kullanan insanların hangi web sitesi ve hangi habere erişim sağlayacağına kendi karar vermek istiyor. Para vermeyen siteye ziyaretçi erişimini sınırlandırıyor ve insanların internetini kısıyor. “Beğenmediğim veya çıkarıma ters düşen blogu kendi ağımda engellemek isterim” diyor ve bunu kısmen yapmaya başladı.

 

 

Facebook ve Google ise daha akıllı: Her ikisinin de özel haber yayınlama algoritmaları var. Bu algoritmaları kim nasıl yazıyor bilmiyoruz ama siz ister yandaş medya, ister tarafsız medya, isterse alternatif medya olun hangi haberinizin yayınlanacağına Google ve Facebook karar veriyor.

Nitekim Facebook’ta organik erişiminiz üç-beş kişi ile sınırlı. Paralı içerikte ise onların kalite standartlarına uymak zorundasınız. 2015’in aşılması zor internet sansürü arama motoru ve genel sosyal ağlar üzerinden gelecek.

 

 

Mobil pazarlama ve programlı satın alma

Şirket olarak daha çok para kazanmak için sosyal medya pazarlaması yapmak zorundasınız, ama kampanyalarınızı kimin tıkladığını görseniz de bunları kimin göreceğine siz karar veremiyorsunuz. Her şeye Facebook algoritmaları karar veriyor. Bunu aşmanın yolu ise henüz yabancı olduğumuz “programlı satın alma” yöntemi.

Buna ateşe körükle gitmek de diyebiliriz. Kampanyalarınızın kalitesine Facebook algoritmaları mı karar veriyor? Öyleyse mobil pazarlamada kendi sosyal reklam satın alma algoritmalarınızı kullanın! Kişiye özel, kişinin o anki bağlamına ve ihtiyaçlarına özel lokasyon bazlı reklam ve kampanya gösterimi yapın. Programlı satın alma bunu kapsıyor ve bu yıl sosyal reklamlar ile kendini gösterecek.

Evet, 2015’te sosyal medya ve mobil pazarlama oyun sahasının kurallarını özetledik. Açık Sınıf’ta 10 Ocak’ta düzenlenecek olan mobil pazarlama eğitiminde ise bu oyunu nasıl oynayacağınız hakkında birçok yararlı bilgi edinebilirsiniz. Blogdaki sosyal medya yazılarımız güncel paylaşımlarla devam edecek. 🙂