Ay’ı Dünyalaştırma Projesi Neden Mars’tan Kolay?

Ay insan yaşamına Mars’tan uygun olabilir mi? Popüler bilim haberlerine bakarsanız insanların Mars’a yerleşmesi Ay’dan daha kolay. Hatta Mars’a gitmek varken Ay’la vakit kaybetmeyelim diyenler de var. Ben de insanlığın gezegenler arası bir ekonomi kurmak ve uzaya yayılmak için Mars’a gitmesi gerektiğine katılıyorum. Öte yandan ilk yerleşmemiz gereken gökcisminin Mars değil, Ay olduğunu düşünüyorum ve nedenlerini bu yazıda anlatacağım. Hem uzay madenciliği açısından hem ata tohumları saklamak için hem de nükleer savaş ve benzeri tehlikelere karşı yedek dünya olarak önce Ay’a yerleşmek akıllıca olur. Üstelik Ay’a gitmek Mars’a insan göndermeye de engel değil. Peki uydumuz Ay’ı dünyalaştırma projesi neden Mars’tan kolay?

Ay’ı dünyalaştırma projesinin analizi

İlk bakışta Mars, Dünyalaştırmaya Ay’dan daha elverişlidir. Mars’ın yerçekimi Dünya’nın yüzde 38’i iken Ay’ın yerçekimi Dünya’nın sadece altıda biridir… Bu yüzden Mars’ın su ve atmosfer tutma şansı daha yüksek olup yerçekimi de sağlıklı yaşama Ay’dan uygundur. Diğer yandan Mars’ı tümüyle Dünya’ya benzetmenin imkansız olduğunu yazmıştım. Geriye Mars ve Ay kraterlerinin üstünü örtüp bunları kentler ve kasabalara dönüştürmek kalıyor. İşte bu yüzden Ay insanların yerleşmesi açısından Mars’la rahatça rekabet edebilir. Biz de önce Mars’ın avantajlarıyla başlayalım.

Mars’ta hem katı hem sıvı olarak büyük miktarda su var. Ayrıca eskiden en az 1 milyar yıl boyunca yüzeyi kuzey okyanusu, göller ve denizlerle kaplıydı. Nefes alamayacağımız kadar ince ve zehirli olsa da kozmik ışınları az çok kesen bir atmosferi var. Oysa yüksek yerçekimi ve uzaklığı Mars’a yolculuğun maliyetini artırıyor. Ay’a göre diğer eksilerine gelince: Öncelikle Güneş’e uzak ve bu yüzden Ay ile Dünya’dan yüzde 56 daha az ışık alıyor. Güneş’in morötesi ışınlarını kesen ozon tabakası yok ve güçlü bir manyetik alan da üretmiyor.

Bu sebeple

Mars Dünya’dan 40 ila 50 kat daha fazla radyasyon alıyor. Ay’ın da ozon tabakası ve güçlü bir manyetik alanı yok ama Dünya’nın manyetik alanı uydumuzu kısmen koruyor. Bu yüzden uzayda çıplak bir kaya topu olmasına karşın Ay, Mars’tan daha az radyasyon alıyor. Mars’ın haftalar ve aylar süren kum fırtınaları en büyük tehlikelerden biri. Hava kilidinin arasından bile sızan süper ince ve yakıcı–aşındırıcı perklorat tuzuyla birleşince kum fırtınaları teknolojik aletleri hızla bozuyor. Güneş panellerini örtüp güneş enerjisi üretimini durduruyor. Dolayısıyla Mars atmosferi yarardan çok zarar veriyor. Çok ince olduğu için güçlü rüzgarlar hiçbir şeyi devirmiyor fakat her şeyi aşındırıyor.

İlgili yazı: Gerçek Adem: ilk insan ne zaman yaşadı?

 

Peki ya yeraltında yaşamak?

Bu açıdan Ay ve Mars’ta eski volkanik faaliyetlerden kalma lav tüpleri var. Bunlar radyasyona ve mikrometeor yağmuruna karşı yeraltında yaşama imkan veriyor. Gerçi Mars’taki lav tünellerini daha iyi biliyoruz. Ay’daki tüneller ise şimdilik mantıklı tahmin. Ay’da atmosfer olmadığı için kum fırtınası riski de yok ama meteor yağmuru ciddi bir risk oluşturuyor. Ayrıca Mars atmosferi oksijen üreten MOXIE ve ısınma amaçlı doğal gaz üretimi için yeterli karbondioksit içeriyor. Kısacası Mars’ta içme suyu, oksijen ve kesintisiz güç kaynağı olarak hidrojen yakıt hücreleri için suyu parçalayıp hidrojen üretmek daha kolay olacak. Karbonla hidrojeni birleştirip SpaceX Yıldız Gemisi için metan roket yakıtı da üreteceğiz.

Kraterlerin yararları

Ay’ın hep gölgede kalan kutup kraterlerinde dünyalaştırma için su buzu da var ve Ay kayalarını parçalayıp oksijen üretmek mümkün. Yine de bunları Mars’tan çıkarmak daha ekonomik fakat yalnızca görünüşte öyle… Sonuçta Ay burnumuzun dibinde. Ay’la ticaret yapmak ve uydumuzu lojistik olarak desteklemek daha kolay olacak. Bunlara yazının sonunda geri geleceğim. Öyle ki Mars’ı dünyalaştırma projesi açısından bu engelleri yeterli bütçeyle ve çok çalışarak aşabiliriz. Buna karşın Mars’ın insan yaşamını zorlaştırmakla birlikte az bilinen bazı dezavantajları var.

• Mars toprağı Dünya’dan çok farklı. Büyük miktarda demir pası, alüminyum oksit, kalsiyum oksit ve sülfür okside ek olarak sülfür dioksit içeriyor. Mars toprağı dünyalaştırma açısından tarıma hiç uygun değil. Islah etmesi zor.
• Mars atmosferi sürtünmeye bağlı ısınma yüzünden roketlerin inmesini zorlaştıracak kadar kalın. Roketlerin az yakıtla ve sürtünmeyle hız kesmesini önlemeyecek kadarsa ince. İşe yaramaz bir atmosfer.
• Mars’ın uzak olduğunu anımsamakta fayda var: İnsanlı yolculukları Mars’ın bize yaklaştığı zamanlarda yapacağız. Bu da ancak iki yılda bir mümkün olacak.
• Uzaklık yüzünden Mars’la gerçek zamanlı iletişim kurmak imkansız. Uzaklığına göre karşılıklı iletişim 15 ila 40 dakika sürecek. Ay’la ise 1,25 saniyelik gecikme süresiyle iletişim kuracağız. Öyle ki Ay’daki arkadaşlarınızla Fortnite veya Pup G mobile oynamanız mümkündür.

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt

 

Ay’ı Dünyalaştırma için sıcaklık ayarı

Ay’ın bir yüzü hep Dünya’ya bakıyor. Dünya yerçekimi kilidi attığı için Ay’da gece ve gündüzler 15 gün sürüyor. Gündüz yüzey sıcaklığı 123 dereceye çıkıyor ve geceleri –173 dereceye düşüyor. Mars’ta ise bir gün yaklaşık 24 saat sürüyor. Mars’ın ortalama sıcaklığı –63 derece. Yaz ayları ekvatorda sıcaklık 20 dereceye çıkıyor ama hava çok ince olduğu bunu anlamıyorsunuz. Geceleri ise sıcaklık –98 dereceye düşüyor. Gerçi her iki gökcisminde de kapalı mekanlarda yaşayacağımız için sıcaklıkla doğal gün döngüsünün bir önemi yok.

Oysa Ay’ın bir yüzü 15 gün kesintisiz olarak Dünya kadar yoğun ışık alıyor. Paslanan piller yazımda belirttiğim gibi güneş enerjisinde uzun süreli depolama sorununu çözersek rahat ederiz. O zaman Ay gecelerini, gündüzleri üretip depoladığımız enerjiyle ısıtarak aydınlatabiliriz. Arıza gibi acil durumları saymazsak Ay’da nükleer enerji ve hidrojen yakıt hücrelerine bile gerek yoktur. Gerçi uzayda nükleer enerji de güvenli ve temiz olacak. NASA Mars için çok güvenli mini nükleer reaktörler üretti. Kilopower reaktörleri ihtiyaca göre gruplayıp Ay’da kullanmak da mümkün.

Üstelik Ay’ın gölgedeki kutup kraterleri için bu da sorun değil. Evet, su bulmak için kraterlerin içine gireceğiz ama kenarları güneş alıyor. Krater kenarlarına güneş tarlaları kurarak elektrik üreteceğiz. Bu bağlamda Ay’da radyasyon konusuna geri dönmek lazım… Dünya’nın koruyucu manyetik alanının Ay’a kadar uzanmasına ek olarak uydumuz 15 gün süren gündüzleri pozitif elektrikle yükleniyor. Kozmik ışınlar da en çok hızlı pozitif protonlardan oluşuyor. Elektromanyetik kuvvette eş yükler birbirini ittiği için Ay özellikle gündüzleri kozmik ışınlardan iyi korunuyor. Geceleri ayrı ama Mars’ta bu bile yok.

İlgili yazı: Paslanan Piller ile Ucuz Güneş Enerjisi Nasıl Gelecek?

 

Ay’ı Dünyalaştırma ve tarım

İlk bakışta şaşırtıcı ama gayet mantıklı şekilde Ay toprağı tarıma Mars toprağından daha uygundur. Sonuçta Ay daha çok Dünya’dan kopan parçalarla oluştu. Her ne kadar Ay’da yaşam olmadığından humuslu toprak yerine meteor darbeleriyle ezilmiş kaya tozu regolit de olsa regolit Dünya kayalarına benziyor. Bu yüzden nitrat, gübre ve benzeri ekleyerek Ay toprağını ziraat için ıslah etmek Mars’tan çok daha kolay olacaktır. Evet, Ay yüzeyini göller, ormanlar ve denizlerle kaplayamayız. Buna karşın kraterlerin üstünü örtersek, içine hava doldurursak ve krater tabanındaki toprağı bakterilerle zenginleştirirsek iş çözülür.

Nitekim araştırmacılar 2008’de Dünya toprağını Ay toprağına benzeterek saksılara koydular. Böylece içinde bitki yetiştirdiler. Çinliler ise dünyalaştırma konusunda daha ileri gittiler. Resmen Ay’a gittiler! 2019’da Chang’e-4 sondası Ay’ın hep uzaya bakan uzak yüzüne indi. İnerken de 2,6 kilogramlık bini bir biyosfer götürdü. Bunun içinde tohumlar, yumurtalar ve uyku halindeki birhücreli organizmalar vardı. 14 günlük bir ay gününde tohumdan pamuk bitkisi yeşerdi. Güneş Sistemi tarihinde ilk kez Ay’da tohum yeşerdi. İki yaprak çıktı ve bitki sıcaklığın –190 dereceye düştüğü Ay gecesinde öldü. Her şeye karşın Ay’ın en büyük avantajı burnumuzun dibinde ve 2-3 günlük mesafede olmasıdır.

Bunun sonucunda

…Ay madenciliğine izin vermesidir. Mars, Dünya ile ticaret yapıp ekonomik değer oluşturamayacak kadar uzak. Mars kolonileri kendi yağında kavrulacak. Ay madenlerini ise bırakın roketi, Dünya yörüngesine elektromanyetik mancınıkla fırlatabileceğiz. Sistemi çalıştıran elektriği de güneş enerjisinden üreteceğiz. Siz de temiz nükleer füzyon enerjisi için Çin’in Ay’dan nasıl helyum 3 çıkaracağına ve Ay kraterlerinde nasıl yeni şehirler kuracağımıza şimdi bakabilirsiniz. Mars gezegenini dünyalaştırmak ekonomik mi ve uzayda hayatı Ganymede uydusunda mı arayalım diye sorabilirsiniz. Ay mancınıkları derken süperiletken grafen elektronikte 5 devrim yapacağını ve yaşama uygun öte gezegenler nasıl arayacağımızı? hemen inceleyebilirsiniz. Bilimle ve sağlıcakla kalın.

Venüs’te hayat ve okyanuslar oldu mu?

¹Accessible Carbon on the Moon
²Astronomic Bioethics: Terraforming X Planetary protection
³Terraforming of Terrestrial Earth-Sized Planetary Bodies
⁴Mineral Processing and Metal Extraction on the Lunar Surface – Challenges and Opportunities
⁵Water on The Moon, II. Origins & Resources
⁶Earth’s magnetic field could help protect astronauts working on the moon
⁷Radiation mitigation at the Moon by the terrestrial magnetosphere