Uber Robot Taksi Hizmeti Başlatıyor
Paylaşım ekonomisinin en büyük temsilcilerinden Uber, Amerika’nın Pittsburgh şehrinde kendini süren arabalarla robot taksi hizmeti vermeye başlıyor. Volvo XC90 SUV modeliyle yapılacak test sürüşleri Uber yolcularına ücretsiz sunulacak. Peki robot taksi gelince paylaşım ekonomisi ne olacak?
Uber robot taksi
Uber gerçek taksi sürücüleriyle rekabet etmekten ve Fransa ile Almanya gibi ülkelerin Uber hizmetlerini taksi şoförlerini korumak için yasaklamasından bıktı. Bu sebeple aracını yolculara kiralayan gerçek sürücüler yerine robot taksilerle hizmet vermeye geçiyor.
Uber, Volvo XC90 SUV araçlarını kullanan robot taksi hizmetini Pittsburgh’de başlatacak. Bu hizmet şimdilik ücretsiz olarak sunulacak. Ancak, Pittsburgh yasalarına göre sürücü koltuğunda insan sürücü oturması gerekiyor.
Bu sürücü acil durumlarda kazayı önlemek için direksiyonu eline alacak. Sürücünün sağında ise robot taksinin yol performansını ölçen bir mühendis bulunacak.
Arka koltuktaki yolcu ise sürücü koltuğunun arkasında bulunan müşteri memnuniyeti uygulaması yüklü tabletteki anketi doldurarak robot taksi hizmetinden ne kadar memnun kaldığını bildirecek. Aynı zamanda tabletten pilot uygulama ve yol durumuyla ilgili bilgiler alacak.
İlgili yazı: Microsoft Linkedin’i 26,2 Milyar Dolara Satın Alacak Ama Neden?
Yüzlerce bilim insanı ve mühendis
2016 başında Uber’in Gelişmiş Teknolojiler Merkezi’nde yüzlerce mühendis, robot bilimci ve otomobil teknisyeni çalışıyordu.
Sonuçta sürücüsüz robot taksi geliştirmek kolay değil. Mevcut otomobil markalarıyla anlaşıp bunlara gerekli yol radarı, sensör ve bilgisayarları takmak; aynı zamanda insandan daha iyi araç kullanan yapay zeka yazılımları geliştirmek gerekiyor.
Uber geçen Mayıs ayında bir Ford Fusion satın alıp modifiye ederek ilk sürücüsüz araç testlerini yaptı ve bu ay sonunda test amacıyla rastgele seçilen Uber müşterilerine Pittsburgh’de robot taksi hizmeti vermeye başlıyor.
İlgili yazı: Pokemon Go ile Nasıl Para Kazanırsınız?
Ancak kendi aracını üretmiyor
Uber, Tesla gibi kendi aracını üretmeyeceğini açıkladı ki bu da oldukça mantıklı: Zor bir iş yapıp otomotiv sektörüne girerek çok para kazanmak mümkün. Ancak, çok daha az yatırım yaparak başka markaların ürettiği otomobilleri robot taksiye dönüştürmek daha kolay ve kârlı.
Tesla kurucusu Elon Musk bu tür bir lean startup (yalın girişimcilik) mantığını neden akıl etmedi derseniz onun bir altyapı girişimcisi olduğunu hatırlatalım. Elon Musk; Solar City, SpaceX, Powerwall gibi ürün ve şirketlerle geleceğin ekonomik altyapısını kuruyor.
Tesla elektrikli otomobiller bu ekosistemin bir parçası ve her ne kadar Tesla kâr amaçlı bir şirket olsa da Elon Musk elektrikli otomobil üreticisi Tesla’yı tümüyle bağımsız bir şirket olarak tasarlamadı (Elon Musk ve altyapı girişimciliğini Cumartesi İzmir, Urla’da düzenlenen HacknBreak açık inovasyon kampında anlatacağım).
İlgili yazı: Sanal Gerçeklik Sosyal Ağı vTime
Yarı otonom
Finlandiya’nın Helsinki şehrinde tümüyle kendi başına giden sürücüsüz minibüsler toplu taşıma hizmeti vermeye başladı. Ancak, yüzde 100 otonom olmayan bu araçların iki avantajı var: Birincisi şehirde belli bir rotanın dışına çıkmıyorlar. Bu yüzden dağa çıkan off-road araba gibi şoföre ihtiyaçları yok.
İkincisi de Amerikan eyaletlerinin tersine, Finlandiya yasalarında otomobil koltuğunda sürücü oturması şart değil! Uber ise Pittsburgh’de istediği yere gitmek isteyen yolculara robot taksi hizmeti verecek; ama şimdilik Tesla modelleri dahil, hiçbir otomobil trafiğe tek başına çıkacak kadar gelişmiş değil.
Yapay zeka gelişene kadar bütün araçlarda acil veya beklenmedik durumlar için insan sürücü bulunacak. Bu yüzden robot taksilerin ilk örnekleri tam bağımsız değil, yarı bağımsız çalışacak.
İlgili yazı: Google Oculus Rift Taktı >> Android N Sanal Gerçeklik Platformu Oluyor
Kaza riski
Tesla’nın 10 yıllık yeni yol haritasında anlattığım gibi, Elon Musk ekibinin geliştirdiği robot otomobil yazılımı henüz kusursuz değil. Önce yolları ve insan trafiğini öğrenmesi lazım. Örneğin otopilotla giden Tesla arabalardan biri geçen Temmuz ayında ölümlü kaza yaptı.
2011 yılında kendi çalışanlarını evine bırakan robot servis araçlarını Nevada’da kullanıma sokan ve bu nedenle robot taksi sektörünün öncüsü olan Google’ın durumu da pek iyi değil. Bir kere Volkswagen’in ünlü Vosvosunu anımsatan, ama ondan çok daha dar olan son derece çirkin bir model tasarladılar.
İkincisi güvenlik nedeniyle otopilotla sadece saatte 40 km hızla giden bu aracın test sürüşü evresini bir türlü bitiremediler. Kısacası Google her zamanki gibi sektöre öncülük etti; ama yine her zamanki gibi öncülük ettiği sektörde varlık gösteremeyerek ana işi olan “arama tabanlı ücretsiz içerik reklam ağı” sektörüne geri döndü.
İlgili yazı: Avegant Glyph >> Görme bozukluğu düzelten sanal gerçeklik kulaklığı & mobil sinema sistemi
1 milyon sürücüsünün yerini alacak
Oysa Uber farklı. Pittsburgh’deki test sürüşünün ardından, Uber başta Volvo olmak üzere anlaşacağı bütün markaların araçlarını robot taksiye dönüştürüp ticari hizmet vermeye başlayacak. Böylece sürücüsüz arabaları ticari hayatta kullanıma sokan ilk şirket olacak.
Her şey yolunda giderse bu işin sonunda Uber dünya çapındaki 1 milyondan fazla sürücüsünü robot taksiler ile değiştirmiş olacak; ama diğer ülkelerin yasaları farklı olduğu için Uber’in bütün ülkelerdeki sürücülerini robotlarla değiştirmesi yıllar alacak.
İlgili yazı: Google, Facebook, SpaceX ve OneWeb uzaydan internet yayını yapacak
100 araçlık Volvo filosu
Volvo yılsonuna kadar Uber’e 100 adet XC90 SUV teslim edecek. Hatta Uber robot taksi tedarikçisi olarak 2021 yılına kadar 300 milyon dolarlık araç satmak üzere anlaşma imzaladı.
Bu da Uber’in otomobil üreticilerine için yeni bir sektör yaratacağı anlamına geliyor. Hollanda’da 2025’ten sonra sadece elektrikli araç satılacağını ve Avrupa Birliği’nin de 2035’ten itibaren akaryakıt kullanan motorlu kara taşıtlarını yasaklayacağını düşünürsek bu ilginç bir gelişme.
İlgili yazı: Kulaklıkla Müzik Dinlemeyi Unutun >> Bu kafa bandı doğrudan beyninizi titretiyor
Paylaşım ekonomisi nereye gidiyor?
Otomobil sahiplerinin kendi araçlarını kullanarak Uber uygulaması ile yolculara taksi hizmeti vermeye başlaması hepimizi heyecanlandırmıştı. Oysa şimdi Uber Amerika’da robot taksi hizmetine geçiyor.
Peki bu durum paylaşım ekonomisinin yok olacağı ve klasik merkezi şirket ekonomisinin devam edeceği anlamına mı geliyor? Sorunun cevabı Uber’le Tesla arasındaki rekabette yatıyor. Nitekim Elon Musk, 2018’den itibaren Tesla sahiplerinin araçlarını robot taksi olarak kiralamaya dayanan bir paylaşım ekonomisi modeli planladığını açıkladı.
Buna göre aracınızı kullanmadığınız zaman uygun bir yere park edeceksiniz. Ardından yolcular aracınızı robot taksi olarak çağıracak. Müşterinin ödediği parayı Tesla ile aranızda bölüşeceksiniz. Bu da Tesla satın almak için verdiğiniz paranın bir kısmını geri almanız anlamına geliyor. Aynı zamanda Tesla’ya teknik servis gelirlerini artıran ek bir gelir kapısı sunuyor.
İlgili yazı: Ahtapot DNA’sı Uzaylı mı?
Nasıl çalışıyor?
Kara şimşek benzeri sürücüsüz robot arabaların nasıl çalıştığını son Tesla yazımda grafiklerle anlattım. Ancak, burada temel bilgi verecek olursak Uber şirketinin Volvo araçlara kameralar, mesafe sensörleri, lazer radarı, yol radarı ve akıllı telefonlardaki gibi GPS sistemleri taktığını söyleyebiliriz.
Bütün bu sistemler taşıtların öndeki araçla arasındaki mesafeyi ölçmesini, gerekirse aniden fren yapmasını ve elbette navigasyon özelliği ile trafikte yolunu bulmasını sağlıyor.
İlgili yazı: Fotoğrafı Tabloya Çeviren Uygulama Prisma
Uber ve Otto Google’a fake attı
Öncelikle sürücüsüz otomobil için yapay zeka yazılımı şart ve piyasadaki en iyi yazılımlardan birini de bugüne dek Google’ın desteklediği Otto şirketi kendi otonom TIR’ları için geliştirmişti
Sebebine gelince: 2025’ten itibaren karayollarında şehirlerarası yük taşımacılığı robot TIR’larla yapılacak. Lojistik şirketleri maliyetleri düşürmek ve yakıt tasarrufu sağlamak için sürücülerden vazgeçiyor. Mercedes dahil birçok firma AB için şimdiden otonom TIR geliştiriyor ve Otto şirketi de bunu Amerika’da yapıyor.
İlgili yazı: Çin’den Kuantum İnternet Uydusu
Neden Google’a darbe?
Google kendi sürücüsüz arabalarını geliştirmek için Otto kurucularıyla çalışıyordu; ama Uber, Otto’yu şu andaki ticari değerinin yüzde 1’ni ödeyerek satın almaya karar verdi. Kesin bir açıklama yok; ancak Uber’in değerinden yola çıkan uzmanlar, şirketin Otto’ya en az 680 milyon dolar ödediğini söylüyor.
Kısacası Otto ekibi Ocak ayında Google’a sürücüsüz robot taksi geliştirme işini bırakıp Uber’a transfer oldu. Bu transfer Google’ın sürücüsüz araba işinde geri kalacağı anlamına geliyor. Sonuçta bu işe bakan kadrolardan biri şirketten ayrıldı.
İlgili yazı: HAARP Depreme Yol Açar mı?
Peki neden? Google az para mı ödedi?
Burada altyapı girişimciliğinin mantığını anlamak şart: Sağlıklı bir rekabet ortamı olmadan girişimcilik olmaz. Kısacası tekelleşmeyle girişimcilik olmaz. Otto kurucu ortaklarından Anthony Levandowski de neden Uber’a geçtiklerini şöyle açıklıyor:
“Öncelikle hemen kullanıma girecek bir şey yapmak istiyoruz.” Belli ki Levandowski, Google’da her şeyin Google Glass gibi 4 yıl konuşulup bir türlü piyasaya çıkmamasından sıkılmış ve laf değil, iş üretmek istiyor. Ancak, Uber CEO’su Travis Kalanick daha net konuşuyor:
“Mountain View’daki arkadaşlarımızın paylaşım ekonomisine dayalı araç kiralama sistemine geçmeyi planladığını anladığımız anda alternatif bir markayla kendi sürücüsüz otomobilimizi geliştirmemiz gerektiğini düşündük. Yoksa [Google] tekel olacaktı ve bu da işleri öldürecekti.”
İlgili yazı: Ücretsiz Özgür İnternet Meshnet
Paylaşım ekonomisi sadece taksi kiralama değil
Google ölümsüzlük peşinde yazısında anlattığım gibi Larry Page ve Sergey Brin kendilerine rakip olacak şirketlere de yatırım yapıyor.
Nitekim Uber’in yatırımcılarından biri de Google Ventures ve bu da bizi yine altyapı girişimciliği ile paylaşım ekonomisine getiriyor; çünkü birbirine rakip olan Google ve Uber’ın altyapı kurarak pazarı büyütmek için işbirliği yaptığını görüyoruz.
Elbette GV örneğinin Apple ile Microsoft’un 80’lerden itibaren pazarı paylaşmasından çok daha farklı bir süreç olduğuna dikkat etmemiz gerek; ama konunun dağılmaması için bunu Microsoft Linked’in neden satın aldı yazısında analiz ettim.
İlgili yazı: Mars Ay Kadar Büyük Olmayacak
Uber ve Otto’dan girişimcilik dersi
Google’ın otonom araç tasarım ekibindeki ilk mühendislerden biri olan Otto’nun kurucu ortağı Levandowski, Otto’yu Lior Ron’la birlikte kurdu. Ron, Google Haritalar bölümünde 5 yıl çalışmıştı ve sürücüsüz araçlar için şart olan navigasyon alanında uzmandı.
Otto ekibinin diğer ağır toplarına gelince: Claire Delaunay, Google robotbilim departmanının başı ve Don Burnette de tecrübeli bir Google mühendisi. Hatta bu aralar Google’dan kaçan kaçana diyebiliriz; çünkü Urmson da bu ay Google’dan ayrılacağını açıkladı.
İlgili yazı: Klima Özellikli Antirefle Güneş Paneli
Uber neden Otto’yu satın aldı?
Volvo ve Uber arasında münhasırlık anlaşması yok. Uber, Mercedes yöneticileriyle anlaşırsa onların araçlarını da robot taksiye dönüştürebilir. Otto şirketiyle de Temmuz başında anlaştı ve 91 kişilik firmayı satın almaya karar verdi.
Sonuçta Otto girişimi Google, Apple ve Tesla’dan gelen yazılım mühendislerinden oluşan deneyimli bir kadroya sahip. Ayrıca Otto, TIR şoförü kabinde uyurken aracın yolda kendi kendine gitmesini sağlayan bir araç kiti geliştirdi ve bunu San Francisco otoyollarında test ediyor.
Uber, Otto’nun robot TIR’larını da kendi sistemine entegre edecek ve hem isteyen şirketlere kiralık robot TIR kargo hizmeti sunacak hem de Yemeksepeti’ne benzer Uber Eats hizmetinde olduğu gibi evlere yemek teslimatı yapacak.
E-ticarette rekabetin fiyatlardan çok müşterinin günlük planına uygun esnek teslimat seçenekleri üzerinden yürüdüğünü düşünürsek robot kamyon ve kamyonetlerin önemini anlıyoruz.
İlgili yazı: Mars’a Giden Ölümsüz Plazma Roketleri
Kara şimşek araç kiti
Uber, Google ve Tesla gibi kendi otomobillerini üretmediği ve başka markalarla da çalışmayı planladığı için iyi bir entegrasyon sistemi geliştirmek zorunda. Bunun yolu da güzel bir otonom araç kiti geliştirmekten geçiyor. Öyle ki bunu hangi araca takarsanız o araç kara şimşek olacak.
Otto bu bağlamda kendi lazer radarını geliştirdi ve böylece sürücüsüz araçlarda rekabet gücünü artırdı: Nitekim Elon Musk, Tesla araçlar trafikte kendi kendine gitmeyi öğrenene kadar 10 yıl geçecek demişti. Uber ise çok daha avantajlı, çünkü dünya çapındaki 1 milyondan fazla kayıtlı Uber sürücüsü günde 160 milyon km yol yapıyor. Kısacası Uber kendi robot taksi yazılımını Tesla’dan daha önce geliştirebilir.
Kalanick’in ölümle sonuçlanan son Tesla kazasına gönderme yaptığı gibi: “Bugüne dek kimse kendi başına güvenli araba kullanan bir sürücü yazılımı geliştirmedi. Biz buna odaklanıyoruz.”
Google ve Uber’ın sürücüsüz arabalarının her yıl bir-iki küçük tampon kazası yaşadığını hatırlarsak bu konunun ne kadar kritik olduğu ortaya çıkıyor. Sonuçta robot taksi işi müşteri güvenine bağlı ve müşteri de insan hayatını koruyan markalarla çalışacaktır.
İlgili yazı: Gerçek Fütürizm >> Şirketleri Dönüştürecek 25 Devrimsel Teknoloji
Uber yol haritası
Her şey planlandığı gibi giderse Otto’nun satın alma işlemleri ay sonunda tamamlanmış olacak. Ardından Otto kurucu ortağı Levandowski, bir yandan Otto’nun robot TIR’larına bakarken, diğer yandan da Uber’in sürücüsüz araç işinin başına geçecek.
Ancak bu daha başlangıç: Uber 2016 sonunda iki yeni Ar-Ge merkezi açmayı planlıyor. Bunlardan biri Otto’nun San Francisco’daki dev garajında açılacak. Diğer ofisin de Palo Alto’da açılması planlanıyor. Bunun oldukça cesur bir plan olduğunu kabul eden Kalanick, Otto ve Uber’ı ayrı yumurta ikizleri gibi gördüğünü söylüyor.
İlgili yazı: Facebook ile Gelecek 10 Yılın Yol Haritası ve “bot ekonomisi”
Nasıl tanıştılar?
Kalanick ve Levandowski 2012’de düzenlenen bir TED konferansında tanıştı. O zaman Levandowski, Google’ın sürücüsüz arabalarının ilk versiyonunu tanıtıyordu ve Kalanick hemen o gün 20 Google prototipi satın almak istediğini söyledi.
Ancak, TED park sahasındaki kapalı bir parkurda test sürüşü yapan bu prototipler trafiğe çıkmaya hazır değildi. Eski günleri hatırlayan Levandowski, “Aracın önüne çıksanız durmayı beceremediği için siz ezer geçerdi” diyor.
Uber – Otto işbirliği gizlice o yıllarda başladı ve şimdi Uber’ın Otto’yu satın almasıyla yeni bir aşamaya girdi. Bu durumda önümüzdeki 5 yılda paylaşım ekonomisi ya Tesla tarzı kiralık hususi robot otomobillerle ya da Uber tarzı kiralık kamyonlar ve taksilerle yürüyecek gibi görünüyor.
İlgili yazı: Apple Siri Yaratıcılarından Yeni Kişisel Dijital Asistan Viv
Paylaşım ekonomisinin geleceği
Ancak sırada ne var derseniz sürücüsüz kiralık robot taşıtların dron bazlı lojistik ekonomisiyle birleştirileceğini söyleyebilirim. Nitekim Amerika’da yaşıyorsanız Uber taksileri kablosuz internet bağlantılı Amazon Echo sesli arama cihazıyla çağırabilirsiniz.
Amazon Echo, Apple Siri’ye benzeyen ama aynı zamanda sesli web aramasıyla online sipariş hizmeti de sunan Alexa kişisel dijital asistanını kullanıyor ve bildiğiniz gibi, Echo’nun geliştiricisi Amazon da iki yıldır e-ticarette dronla kargo teslimatına hazırlanıyor. Doğrusu 2017’de bizi heyecan verici gelişmeler bekliyor.
