Apple Sırı Yaratıcılarından Dijital Asistan Viv >> E-ticarette “bot”la alışveriş başlıyor

Facebook Messenger’ın dijital asistanı “M” şimdiden sizin adınıza online alışveriş yapıyor. Siri’yi geliştiren ekipse yeni dijital asistan Viv ile Google ve Siri’nin becerilerini birleştirdi. Viv hem yönetici asistanı, hem arama motoru hem de günlük işlerinize koşturan bir dijital ofis boy. Dünyanın en gelişmiş botu olan Viv Disrupt NYC etkinliğinde tanıtıldı. Peki nasıl çalışıyor? Birlikte görelim.

Global beyin

Apple’ın ünlü dijital asistanı Siri’yi geliştiren Dag Kittlaus ve Adam Cheyer, bundan 4 yıl önce yeni dijital asistan Viv üzerinde çalışmaya başladılar. Distrupt NYC’de dünyanın en gelişmiş botu olarak lanse edilen Viv, Siri’nin eksiklerini gideren süper marifetli bir global beyin olarak tasarlandı.

Bugün Siri kurnaz sorulara esprili cevaplar verebiliyor. Ancak, internetten sizin adınıza her ülkede alışveriş yapamıyor. Yönetici asistanı gibi iş hayatınızı veya özel hayatınızı organize edemiyor. Ayrıca merak ettiğiniz konu ve kişiyi internette sizin için araştıramıyor.

2014’te yazdığım gibi Viv bütün bunları ve daha fazlasını yaparak global beyin olma iddiasında. Ben de 2 yıl önce düzenlenen bir Emarsys Academy buluşmasında e-ticaret girişimcilerini botla online alışveriş devri başlayacağı konusunda uyarmıştım. Dijital asistan Viv hepimiz için becerikli bir teknoloji oyuncağı, ama geliştiricilerin asıl amacı e-ticaretle para kazanmak. Öyleyse soralım:

 

E-ticaret nereye gidiyor?

Öncelikle mobil ticarete gidiyor. 2018 yılında online alışverişin yüzde 25-30’unun botlarla yapılacağını öngörüyorum. Bu oran daha yüksek çıkabilir ama azalmayacak.

Bugün Amerika’da yaşıyorsanız Whatsapp’ta ulaştığınız müşteri temsilcilerine “Yarın kız arkadaşımın doğum günü. İş yeri adresi şu. Sabah masasını çiçeklerle donat” diye sipariş verebiliyorsunuz. Facebook dijital asistan M ise bunu otomatik yapıyor; yani Whatsapp’a yazmak yerine M’e sipariş veriyorsunuz. O da sizin adınıza online alışveriş yapıyor.

Facebook 10 yıla yönelik yol haritasında botlarla alışveriş devri başlatacağını açıkladı. Whatsapp alternatifi Telegram’ın ise şimdiden bot mağazası var; çünkü müşteri internette alışveriş yaparak vakit kaybetmek istemiyor. İstediği ürün nerede ucuzsa ve kampanyalı satılıyorsa botlar oradan online sipariş versin diyor.

İlgili yazı: Sosyal Medya Öldü mü? >> Hayır ama devir Whatsapp ile mobil pazarlama devri

 

Viv’in marifetleri

“Hey Viv, bugün etkinlikte tanıştığım girişimcinin arka planını kontrol eder misin? Bu arada evde etmek bitmiş, alır mısın? Akşam amcama gidiyorum, adresini ve hangi yolu kullanarak gideceğimi biliyorsun. Yolumun üstündeki marketten saat 19.20’de amcamda olacak şekilde sevdiğim marka lazanyadan alır mısın?”

Viv dijital asistan Siri, Cortana ve Google Now’dan farklı olarak bütün bunları yapacak. Bir zamanlar Google’ın “Bilgi Kasası” projesiyle hayalini kurduğu gibi, internette her işinizi gören bir global beyine dönüşecek.

İlgili yazı: Babür Özden Başardı >> Nesnelerin İnterneti Arama Motoru MAANA 40 Milyon$ Aldı

 

Dünyanın en zeki botu

Örneğin, e-ticarette o lazanyayı indirimli satan dükkandan veya bir alana ikincisi yüzde 20 indirimli diye kampanya düzenleyen marketten satın alacak ve kuryenin lazanyayı amcanızın evine bırakmasını sağlayacak.

Bunun için Viv veritabanına kayıtlı olan ve aynı zamanda online satış da yapan bütün lokal marketleri ve bakkalları tarayacak. Elbette bu sırada “Amcana gelmeden çocuğu okuldan almayı unutma, bugün eşin misafirlikte” gibi bir hatırlatma da yapacak.

İşte bu yüzden Viv, Google arama motoru ve Siri’yi birleştiriyor dedim. Aslında sevgili Natali’nin Vitringez’ini gelişmiş botlarla birleştirsek ortaya bir tür Viv çıkardı.;)

İlgili yazı: Dokunmatik Ekran Yerine Dokunmatik Deri >> Küçük ekran derdini çözen e-deri SkintTrack

 

Nasıl çalışıyor?

Viv, akıllı telefonda doğal dil sorgularını yanıtlayabilen; yani telefona bir soru sorduğunuzda cevabını veren ve bir şey satın almak istediğinizde online sipariş geçen nadir botlardan biri. Aynı zamanda dünyanın yapay zeka destekli en gelişmiş dijital asistanı.

Viv geliştiricilerinin amacı Siri’nin daha gelişmiş bir sürümünü tasarlamaktı. Nitekim Viv, Siri gibi sadece web aramasıyla sınırlı değil. Aynı zamanda web sitesi olan mahalle bakkalıyla bile doğrudan bağlantı kurabiliyor, sizin giriş bilgilerinizi kullanarak online mağazadan alışveriş edebiliyor.

Viv’in farkı da burada. Üçüncü taraf satıcılara bağlanabiliyor. Sizin adınıza alışveriş yapmaya ek olarak randevu da ayarlıyor, restoranda yer ayırtıyor. Araba kiralıyor. Dolayısıyla bugün e-ticaret sitesi açan girişimciler, ürünlerini pazar yerinde satan üreticiler ve kendi sitesinden satış yapan markalar kendini dijital asistanlara, “bot ekonomisine” hazırlamak zorunda.

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

 

Bot ekonomisi nedir?

Mobil uygulama geliştiricilerinin yıllardır bildiği şeydir. App Store veya Google Play’de yer alan uygulamanızın üst sıralarda yer almasını istiyorsanız büyük çaba harcamanız gerekiyor. Neredeyse web sitenizin arama sonuçlarında üst sıralarda yer alması için SEO yapar gibi çalışacaksınız.

2016-2018 arasında ise botla alışveriş yaygınlaşacak. O zaman e-ticaret siteleri rekabet etmek için kendilerini Facebook Messenger, Telegram ile Viv gibi uygulamaların veritabanına kaydetmek ve bu asistanlar alışveriş yaparken ilk sırada gözükmek için SEO yapmak zorunda kalacaklar!

Bunu rekabetçi fiyatlar, kampanyalar, çapraz ve üst satışlarla yapmaları yetmeyecek. Viv gibi dijital asistanları geliştiren şirketlerin “reklam kalite puanına” uymaları da gerekecek. Kısacası yeniden hedefleme reklamları, Adwords, alışveriş reklamları, mobil reklamlar, display reklamlar artık botlara entegre edilecek.

İlgili yazı: Mobil Uygulamaların Sonu Geliyor >> 2020’de Telefonları Dijital Asistanlar Yönetecek

 

Yapay zeka elektrik ve su gibi oluyor

Açıkçası görünmez bir hizmet oluyor. Nasıl ki lambayı yakarken elektrik şebekesinin farkında olmuyorsunuz, nasıl ki elektrik o 5000 TL’lik telefonunuzu çalıştırdığı halde sizin tarafınızdan bir teknoloji ürünü olarak algılanmıyor; gelecekte yapay zeka da öyle olacak.

12 Mayısta Kadir Has Üniversitesi’nde Dijital Dönüşüm Derneği tarafından düzenlenen Endüstri 4.0 forumunda 4D printer ekonomisini anlatırken bunu vurguladım: Dünyada süper zeka Skynet tarzı dağıtık bir internet ağında, “ağ tabanlı zeka” ile çalışan akıllı web arama motorlarıyla ortaya çıkacak.

Bilgisayar uzmanlarının diliyle anlatacak olursak botlar networked intelligence dediğimiz şeyin “node”larıdır.

İlgili yazı: Akıllı Telefona Superman Görüşü >> Duvarın arkasını gören kamera

 

Markalar dijital dönüşümü nasıl anlamalı?

Bot ekonomisi ilginç bir şey; çünkü aynı zamanda Viv ve Siri gibi bir dijital asistanın Google arama motorunu kullanmadan da internette kendi başına arama yapmasını sağlayacak. O zaman Google’a ne olacak? Kendini botlara entegre etmezse Yahoo’nun başına gelen Google’ın başına gelecek.

Yahoo neden ekonomik sıkıntıya düştü ve ana iş kolunu satışa çıkardı? Google ile rekabet edemediği için mi? İnovasyon yapamadığı için mi? Hayır. Aslında bot ekonomisine hazırlık yapmadığı için. Google bugün bir dev. O yüzden önce Yahoo gitti ama dikkat etmezse sırada Google var.

İlgili yazı: Sansüre Karşı TOR ve Orbot Rehberi >> Twıtter ve Facebook engellenirse nasıl girersin?

 

Yapay zekanın tekniği

Buraya kadar bot ekonomisi, dijital asistanlar ve e-ticaretin hemen şimdisini anlattık. Şimdi Viv’in yazılım olarak nasıl çalıştığına ve iş modeli olarak nasıl çalıştığına bakalım.

Bugün dünyada iki tür yapay zeka (YZ) var. Geniş yatay YZ (güçlü YZ) ve uzmanlaşmış dikey YZ (zayıf YZ). Örneğin Viv’e destek veren bazı yatırımcıların desteklediği x.ai gibi bir servis dikey YZ’dir ve dikey e-ticaret gibi çalışır (sadece taze meyve-sebze ve organik ürünler satan Tazemasa veya yalnızca kendi sitesinden satış yapan bir üretici gibi).

İlgili yazı: Gerçek Fütürizm – 2 >> 9 maddede teknolojik tekillik hayatımızı nasıl değiştirecek?

 

E-ticarette dijital dönüşüme hazır değiliz

Bir de e-ticarette çok geniş bir pazar yeri olarak çalışan siteler var: Amazon gibi. İşte Alexa, Siri, Cortana ve Viv bu şekilde çalışan geniş kapsamlı birer yapay zeka olma yolunda ilerliyor. Ancak bir fark var: Dijital asistanlar klasik online pazar yerleri ile çalışmıyor.

Kullanıcının ihtiyacına göre dinamik olarak lokal mağaza ve web sitesi listesini tarayan bu botlar anlık ve geçici pazar yerleri kuruyor; yani online alışverişte tam istediğiniz ürünü satın almak için siz müşteriye özel pazar kuruyor!

Ancak Türkiye’deki pazar yerlerinde büyük veri olmasına rağmen bu veriyi yukarıda dediğim şekilde e-ticarette kullanmak için gerekli altyapıya sahip değiller. Tıpkı eski Yeşilçam gibi davranıyorlar. Kazandıkları parayı pazarı büyütmek yerine başka sektörlere harcıyorlar.

Oysa girişimcilere 3 yıldır söylüyorum: Neden yeniden hedefleme reklamlarında kullanılan algoritmaları botlarla kişiselleştirilmiş pazarlama yapmak için e-ticarete entegre etmiyorsunuz? Neden bizde Viv Ar-Ge’si yapılmadı? Oysa Viv tüm pazar yerleri ve tekil e-ticaret siteleriyle çalışacak.

İlgili yazı: Raspberry Pi İle Gerçek İnternet Hızını Ölçün >> Servis sağlayıcıya hızımı artır deyin

 

Bot ekonomisi pazar yerini vuracak

Sonuçta pazar yerleri pazarı kontrol etmeye yönelik. Pazar yerlerinden satış yapmak isteyen markalar da bu avantajdan; yani geniş hedef kitleye erişim ve kontrollü pazar şartlarından yararlanmak için o siteleri kullanıyor.

Oysa botla alışveriş geldiğinde öyle olmayacak. Viv gibi botlar çok kanallı pazarlama dünyasında müşterinin üşendiği bir şeyi yapacak. O ürünü satan bütün siteleri tarayıp içlerinde en avantajlı fiyat sunandan alışveriş edecek. Kısacası pazar yerleri de bot dünyasında bireysel e-ticaret siteleri gibi rekabet etmek zorunda kalacak.

Yabancı sermayenin Türkiye’nin kaynaklarını kullanarak Türkiye’deki girişimcilerle rekabet etmek ve onların sırtından para kazanmak için yeni planı budur. Sonuçta bu bir rekabet dünyası. Viv ve Facebook bunu yapacak, çünkü kârlı bir iş. Facebook bugün Türkiye’de herkesin rakibi. Viv de. Öyleyse önce Markafoni, Trendyol, Yemeksepeti gibi pazar yerleri harekete geçmeliydi.

İlgili yazı: 50 Milyonun Kimlik Bilgileri Neden Çalındı? >> Blockchain dijital kimlik olsa çalamazlardı

 

Yurt dışında rekabetin durumu

Amazon ve Facebook, Siri’nin sadece web’i tarayarak Google tarzı basit aramalar yapan basit bir bot olduğunu biliyor. Bu yüzden de hizmetlerine Tazemasa gibi üçüncü taraf hizmet sağlayıcıları eklemek için çalışıyorlar.

Siri ve Google Now ise kapalı kutu. Dağıtık internet bot ekonomisini anlamamış görünüyorlar. Örneğin Apple üçüncü taraflara yaklaşmak yerine mevcut üçüncü taraf anlaşmalarını iptal ediyor. Oysa Google ve Apple gibi teknoloji şirketleri Evren’deki her şeyi kontrol eden, her soruya cevap veren ve her şeyi üreten bir yapay zeka tanrısı değil. Gelecekte de olmayacak.

Nasıl ki ben kendi ekmeğimi pişirmiyorum, marketten alıyorum botlar da başkalarıyla çalışmak zorunda. Botları Google’ın merkezi “bilgi kasası” mantığıyla anlayamayız, botlar anlık ve geçici olarak birbirine bağlanan dağıtık ekonominin kurucusu.

Ancak yiğidi vur, hakkını yeme demişler. En azından Google fiziksel web ve platformdan bağımsız Eddystone beaconlar ile “isteğe bağlı reklamlar” dönemini başlatarak bunu biraz olsun anlamış görünüyor (gelecek yazılarda anlatacağım).

İlgili yazı: Google Oculus Rıft Taktı >> Androıd N Sanal Gerçeklik Platformu Oluyor

 

Microsoft ne yapıyor?

Microsoft akıllı bot kapsamına giren dijital asistanlara büyük yatırım yapıyor. Hatta son geliştirici konferansında yeni geliştirdiği bir bot yazma motorunu tanıttı. Ben de bu yüzden 4D printer konusuna son zamanlarda yükleniyorum.

4D printerler kendini kopyalayabilen baskı malzemeleri. Akıllı botlar alışveriş ve pazarlama ihtiyacına göre kendi kodunu yazarak virüs gibi çoğalan yazılım kodları. Nitekim CEO Satya Nadelle, Microsoft Skype botlarına istinaden “biz bir konuşma platformu kuruyoruz” dedi.

Bu gidişle devlete sırtını dayamış yavaş atın tekmesi pek olur misali atılım yapacak. Bu yüzden Microsoft’u yakından takip etmenizi öneririm. IBM’le benzer kulvarlarda yürüyerek ilginç şeyler yapıyorlar.

İlgili yazı: İnsanlar mı robot oluyor, robotlar mı insana dönüşüyor?

 

Gölgenin dediği gibi “enteresan”

Viv bu eğilimin öncüsü ve lideri. Nitekim Siri ve Viv 2000’lerin başında dağıtık TOR ağını destekleyen DARPA tarafından yatırım yapılan bir yapay zeka projesinden türedi.

Viv yatırımcısı Pritzker Group Venture Capital ortaklarından Adam Koopersmith, “Viv belirli bir mobil cihaza bağlı olmayacak şekilde tasarlandı. Tüm mobil cihazlardaki tüm hizmetlere açık bir platformu düşünün. Viv yaygın bilişim mantığıyla her yerde hazır ve nazır olarak çalışacak” diyor.

 

Sana bir cihaz lazım

“Böylece mobil cihazınızla nasıl etkileşim kurduğunuza bakarak kullanım tercihleriniz ve geçmişinizi öğrenecek. Buna internet bağlantılı otomobiliniz ve akıllı evinizdeki bütün akıllı takılar dahil.” Böylece müşteri davranışını yeniden hedefleme reklamlarından bile daha iyi izleyecek.

Sevgili Halit şimdiden Viv tarzı dijital asistanlar için kullanılabilecek Pao adında bir akıllı takı geliştiriyor. EticaretMag’de yaptığım söyleşiyi girişimci gözüyle okumanızı tavsiye ederim, çünkü Viv yazılımsa Pao bedeni olabilir.

İlgili yazı: İnternet Özel Hayatı Nasıl Yok Etti? >> 50 Resimle Gizliliğin Doğumu ve Ölümü

 

E-ticarette entegrasyonla rekabet edin

Koopersmith’ten devam edecek olursak: “İnsanlar en güçlü telefonu bile yavaşlatan, depolama alanını dolduran ve her biri kendi başına çalışan yüzlerce farklı uygulama kullanmaktan vazgeçecekler. Bu hizmetler günlük yaşama entegre edilecek. Viv buna imkan veren platform olacak.”

Benim gibi sadece Uber, Vodafone, Yemeksepeti ve BiTaksi ticari uygulamalarını kullanan minimalist bir müşteri bile Viv yüklese bunlardan vazgeçebilir. O yüzden girişimcilerimizin ya Türkiye’ye gelecek Viv türevlerine entegre olarak veya daha iyisi kendi Vivlerini yazarak e-ticarette inovasyon yapması gerekiyor.

İlgili yazı: 4.5G İle Vatandaşa 1 Nisan Şakası >> Maksimum hız hayal çünkü fiber yetersiz

 

Kiminle rekabet ediyor?

Viv geliştiricileri Microsoft Skype botları, Facebook M, Siri, Telegram botları, Cortana ve Google Now ile rekabet edecek. Ancak işin B2B tarafında en büyük potansiyel rakibi Babür Özden’in endüstriyel akıllı arama motoru MAANA ve yılların duayeni IBM olabilir. Tabii bu pazarı görebilirlerse.

DenizBank dikkat

Viv bugün kız arkadaşınıza çiçek gönderecek kapasiteye sahip. Ancak bu aynı zamanda “Ahmet paraya sıkışmış, ona da 200 TL gönder” demek. Denizbank, Microsoft, Cisco ve Samsung’un katıldığı DijitalKamp 2’de yaptığım 2016 Dijital Bankacılık Trendleri sunumunda buna dikkat çekmiştim.

Bugün Türkiye’de Param, Paratika, iPara gibi elektronik para yayıncıları var. Onların yerinde olsam e-para için bot da yazardım. Bunu bir de vatandaşın kimlik ve banka bilgilerinin çalınmasını önleyen blockchain zincirleme kimlik doğrulamasına eklediniz mi tamam (İlk cümle 2018 ve ikinci cümle 2025 yol haritanız olmalı).

İlgili yazı: Şimdi Sanal Gerçeklik Sosyal Ağları Moda >> vTime Google Cardboard’a geldi

 

Vıv nasıl para kazanacak?

Bu bölümü “Akıllı bot yazdım, pazar yerimi geliştirdim veya pazar yerine rakip olmak istiyorum; peki nasıl para kazanacağım” gözüyle okuyabilirsiniz:

Viv sonuçta dev müşteri kitlesine sahip bir Facebook ve Google değil. Ancak tarafsız bir platform. Legal olduğun sürece Mevlana gibi “kim olursan gel” diyen bir platform. Pazar yerine de, markaya da küçük işletmeciye de açık.

Ayrıca dinamik program türetme özelliği sayesinde en alışılmadık siparişlerinizi bile anlıyor. Viv mutfak alışverişine alıştığı halde, o gün uçak yakıtıyla ilgili bir arama yapmasını isterseniz hemen kendine yeni bir kod yazıp bunu başarıyor.

Üstelik bunu dinamik UI-UX ile birleştirip e-ticaret sitesinin temasını Viv ekranına göre özelleştirebiliyor. Hem de satış şansını ve dönüşümü artıracak bir arayüzü hemen o an oluşturarak. Sizi bilmem ama bence şimdi e-ticaret atılmanın tam zamanı.