IBM Kuantum Bilgisayar Yaptı >> İnternette üniversitelerin kullanımına açtı

Google’ın satın aldığı D-Wave şirketi geçenlerde 1024 bitlik kuantum bilgisayar geliştirdiğini duyurdu ve bilimsel makaleyle ispat etti. Ancak, fizikçiler bunu incelerken IBM de nihayet akıllanıp arkadan yetişerek kendi 5 bitlik kuantum bilgisayarını yaptı ve internet üzerinden herkesin kullanımına açtı.

Kuantum bilgisayarlar insan beyninin tersine tek işlemciyle aynı anda binlerce işlem yapabildiği için “5 bit nerede, 1024 bit nerede?” diyebilirsiniz. Ancak, IBM’in kuantum bilgisayarı D-Wave sisteminden çok daha basit ve kullanışlı. Üstelik internetten özel yazılım indiren herkesin kullanımına açık.

 

Kuantum simülatör

Tek sıkıntı, kullanışlı bir arayüze sahip olmasına rağmen, bu yazılımı kullanmak için kuantum fiziği ve bilgisayar bilimleri okumuş olmanız gerektiği.

Sebebi ise belli: Kuantum simülatörleri fizikçiler ve bilgisayar yazılımcıları tarafından yıllardır kullanılıyor; ama bugüne dek kimse bunları internetten tüm araştırmacılar ve öğrencilerin kullanımına sunmamıştı. Dolayısıyla sistem henüz test aşamasında.

IBM’in kuantum bilgisayarı ise fizikte ve bilgi teknolojilerinde yepyeni bir kapı açıyor. Artık üniversite öğrencileri ve akademisyenler dünya çapında birlikte çalışarak kuantum bilgisayar geliştirebilecekler. IBM basitçe “Bir elin nesi var, iki elin sesi var. Herkes çalışsın ve çok daha hızlı kuantum bilgisayar geliştirelim” dedi.

İlgili yazı: Yapay Zeka Alanında Yılın Sorusu >> İnsanlar mı robot oluyor, robotlar mı insana dönüşüyor?

 

Reklam mı yapıyor?

IBM’i basit bir kuantum simülatör ile reklam yapmakla suçlayan eleştirmenler hem kuantum dünyasını hem de IBM’in şirket olarak hedeflerini pek anlamıyor. IBM her şeyden önce kuantum bilgisayar için büyük veri topluyor. Kuantum simülatörünü kullanan akademisyen ve öğrencilerin araştırma verilerini topluyor.

IBM’in büyük veri toplayarak insanoğlunun bildiği her şeyi ve daha fazlasını bilen süper bilgisayarlar ve bu bilgisayarların elçisi olan her derde deva dijital asistanlar geliştirmek istediğini unutmamak lazım. Böylece sağlık sektöründen pazarlamaya kadar her alanda herkes IBM’in veri bankalarını kullanacak.

İlgili yazı: 50 Milyonun Kimlik Bilgileri Neden Çalındı? >> Blockchain dijital kimlik olsa çalamazlardı

 

Kurnaz IBM

Ayrıca tek çekirdekle aynı anda binlerce işlem yapan bir kuantum bilgisayar insan beyninden tümüyle farklı çalıştığından bizim için galakside bulabileceğimiz uzaylılardan daha uzaylı olacak. İnsan beynine tümüyle yabancı bir mantıkla çalışarak aklımıza gelmeyen keşifler yapacak.

Kısacası gerçekten güçlü ve kullanışlı bir kuantum bilgisayar geliştiren ilk şirket, sahip olduğu süper işlem gücüyle internetteki tüm şifreleri kırarak dünyanın istihbarat kralı olacak. Bu da hem Amerika’ya hem de IBM’e büyük güç sağlayacak.

Google’ın geliştirdiği yeni yapay zekanın dünyanın en zor strateji oyunu olan Go’nun dünya şampiyonunu bile yendiğini hatırlayın. IBM’in süper bilgisayarı Watson’ın tüm interneti tarayarak Riziko bilgi yarışmasında insanları yendiğini ve Facebook algoritmalarının da fotoğrafınıza bakarak o gün depresyonda olup olmadığınızı anladığını da dikkate alın.

Süper güçler “Kim dünyayı daha iyi gözetleyecek ve en çok bilgiye sahip olarak gezegeni yönetecek” tarzında bir yarışa girmişken, olaya IBM basit bir kuantum simülatörüyle reklam yapıyor diye bakmak, Tazedirekt sitesi SEO’su kötü olduğu için kapandı demek gibi bir şey.

İlgili yazı: Çeviri Büroları ve Çevirmenin Geleceği >> Yapay zeka video oyunu çevirisi yapar mı?

 

Nasıl çalışıyor?

Bu konuyu Kuantum Bilgisayar Klasik Bilgisayara Karşı yazımda anlatmıştım. Önümüzdeki hafta da yazının güncellenmiş ve genişletilmiş sürümünü paylaşacağım. Ancak bu yazıda IBM’in kuantum bilgisayarının nasıl çalıştığını anlatabilirim.

IBM’in kuantum bilgisayarı klasik enformasyon birimi olan 1 ve 0’lı bitler yerine qubitlerle, yani kuantum bitlerle çalışıyor. Qubitler aynı anda 1 ve 0 değerlerini alabiliyor. Böylece Qubitlerle işlem yapan bir işlemci aynı anda birçok matematik işlemini tamamlayabiliyor. IBM’in simülatörü bu sayede daha fazla bilgi işliyor ve depoluyor.

Bir qubit aynı anda 2 değer alırken, iki qubit 4 değer ve beş qubit de 25 farklı değer kombinasyonu alabiliyor. Şimdi IBM bu teknolojik yeniliği üniversitelerin kullanımına açıyor. D-Wave’in Vezüv 2 kuantum bilgisayarının 1024 qubitle çalıştığını düşünürseniz olayın önemi anlaşılıyor.

Gerçi fizikçiler Vezüv 2’nin gerçek bir kuantum bilgisayar olduğundan emin değiller ve bu konuya önümüzdeki hafta geri geleceğim. Ancak asıl noktayı gözden kaçırmamalıyız: IBM kendi sistemini tüm dünyada teste açtığı için gerçekten kuantum bilgisayar olarak çalıştığını D-Wave’den önce kanıtlarsa piyasayı ele geçirebilir.

İlgili yazı: Sonsuz Hafıza >> Yeni 5D optik diskte 360 terabayt veriyi 14 milyar yıl sakla

 

Fizikçiler bayıldı

RWTH Aachen Üniversitesi Kuantum Enformasyon Enstitüsü’nde çalışmalarını sürdüren David DiVincenzo, “Bence IBM ekibinin dışındaki birileri bu mini kuantum bilgisayarın nasıl çalıştığına bakarak geliştiricilerin hiç aklına gelmeyen yeni şeyler öğrenecek” diyor.

Sistemin akademik camiaya açılması, IBM’in kendi kuantum bilgisayarının gerçekten kuantum bilgisayar olarak çalıştığını kanıtlamasını da kolaylaştıracak. Bu sadece IBM değil, D-Wave için de iyi bir şey. Fizikçiler kuantum bilgisayarların çalıştığına ne kadar hızlı ikna olursa o kadar iyi.

İlgili yazı: Süper Zeka ve Tekillik >> Bilimkurguda En Şeytani 20 Yapay Zeka

 

IBM’in planları

IBM gelecekte 50 ve 100 qubitlik kuantum bilgisayarlar geliştirmeyi planlıyor. Yalnız bunun için süper hassas qubitleri bozmadan işlemeleri gerek. Sonuçta kuantum bilgisayarın işlem sonuçlarını öğrenebilmek için qubitleri ölçmek zorundayız.

Oysa Heisenberg’in belirsizlik ilkesi yüzünden ölçülen quibitler kuantum özelliklerini kaybederek normal bitlere dönüşüyor. Bu nedenle kuantum bilgisayarın biz içine bakmazken gerçekten kuantum bilgisayar olarak çalıştığından emin olmak da zor ki hızlı bilgisayar geliştirmenin önündeki asıl engel bu.

Bununla birlikte IBM’den Jerry Chow, “Kuantum fiziğine giriş dersi alan herkes bizim kuantum bilgisayarımızı internette sunduğumuz özel yazılımla kontrol edebilir” diyor.

En güzel haber ise IBM’in kuantum bilgisayarının bir matematik işlemini her seferinde doğru çözmesi: Klasik bilgisayar için bu sıradan bir şey, ama rastlantısal özellikler içeren kuantum bilgisayar için tam bir başarı ve IBM’in sistemi çok iyi tasarladığını gösteriyor.

İlgili yazı: Makinedeki Hortlak >> Ex Machina ve robotlar insana aşık olur mu?

 

Ne işe yarıyor?

Bu yazıda daha önce değinmediğim kritik faydalarını anlatmak istiyorum. Örneğin, kuantum bilgisayar insan DNA’sında tek bir geni değiştirdiğimiz zaman o kişide 50 yıl sonra ne ihtimalle bağırsak kanseri görüleceğini tahmin edebilecek. Bu sentetik biyoloji ve kök hücre tedavisinde devrim demek.

Tek gerçek kahin

Kuantum bilgisayar borsaların önümüzdeki 5 yılda hangi ay ne kadar yükseleceğini ve düşeceğini öngörebilir. Bununla ilgili bütün olasılıkları hesaplayabilir. Hatta önümüzdeki seçimlerde Almanya, Türkiye ve İtalya’da kimin başbakan olabileceğini bile tahmin edebilir.

Kısacası Asimov’un Vakıf romanlarındaki gibi bir tür psikotarih bilimi geliştirerek bu yolla insan toplumlarının gelecekteki davranışlarını hesaplamakta kullanılabilir. Bugün bunlar imkansız, çünkü geleceği öngörmek çok karmaşık işlemler yapmayı ve tesadüflerin de hesaba katılmasını gerektiriyor. Bu da bilgisayarların gücünü aşıyor.

Öte yandan, kuantum bilgisayarlar kısmen rastlantıyla çalıştığı için “en süper zeka” olarak önümüzdeki 30 yılda bu işin üstesinden gelebilir.

İlgili yazı: Yapay Seks >> Rönesans Heykellerinden RealDoll’a Seks Robotlarının Geçmişi ve Geleceği

 

En süper zekanın yapabilecekleri

Sırada insan vücudu ve kimya fabrikalarındaki moleküllerin tek tek işleyişini hesaplamak; böylece yeni canlı türleri yaratmak, genetik müdahale ile süper insan oluşturmak, çevre kirliliğine dayanıklı canlılar türetmek, insan beynini geliştirmek ve fizikte çözülemeyen problemleri çözmek var.

Bugün insan beyni gibi düşünen klasik bilgisayarlar dünyayı kendi kendine öğrenerek ve makine öğrenmesiyle veri toplayarak bizden çok daha bilgili oldular. Bu bilgisayarlardan kat kat üstün bir kuantum bilgisayar ise üstün özellikleri açısından insan türünün ilk gerçek yapay tanrısı olabilir.

Ancak siz buna süper zeka da diyebilirsiniz. Bu yazıda ekleyebileceğim son şey kuantum süper zekanın klasik bilgisayarların dönüşeceği süper zekadan daha zeki olacağıdır. Belki de şimdi Bill Gates’in yapay zekadan neden korktuğunu daha iyi anlıyorsunuz. 😉

Popular Science Türkiye’de kuantum bilgisayar anlattım