234 Yıldızdan Uzaylı Sinyali Aldık mı?

Ya radyo teleskoplarla gözlemlediğimiz 234 yıldızda bir gariplik var ya da geçen yıl uzaylılar toplu halde bize merhaba dedi. Cem Yılmaz’ın geç gelir demesine karşın Evren’den lazer ışınlı mesaj geldi. En azından basın olayı böyle aktarıyor. Peki gerçekten uzaylı sinyali aldık mı? Astrofizik açısından görelim.

Önce olayı anlatalım

Kanada Laval Üniversitesi’nden E.F. Borra ve E. Trottier, Dünya’dan görülebilen 234 yıldızdan garip ışık sinyalleri aldıklarını söylediler ve bunun için bilimsel makale yazdılar.

İlgili makale arXiv.org web sitesinde, “Güneş türündeki yıldızların küçük bir kısmında yer alan tayf modülasyonlarındaki garip periyodik değişikliklerin keşfi” adıyla yayınlandı.¹ Ancak, bilim insanları tarafından henüz test edilmedi.

Bununla birlikte, uzaylılara bile haber atlatma cesaretini gösteren acar basınımız, web sitelerinin tıklanma oranını artırmak üzere “234 yıldızdan uzaylı sinyali geldi” şeklinde başlıklar attı.

İlgili yazı: Dokuzuncu Gezegen Güneşi 6 Derece Çarpıttı

 

Sloan Dijital Gök Taraması

Bilim insanları, Evren’in derinliklerini ve yüz milyonlarca ışık yılı uzaktaki galaksileri görmek için ilk kez 2000’lerin başında Sloan Dijital Gök Taraması’nı yaptılar.

ABD New Mexico’daki Apache Point Gözlemevi’nin 2,5 metrelik optik yer teleskopuyla yapılan tarama, gökyüzünü kızılötesi ve görünür ışık gibi farklı dalga boylarında araştırdı. Sloan taraması her yıl daha gelişmiş teleskoplarla tekrarlanıyor.

Her seferinde uzayda daha uzak gökcisimlerini gören Sloan, Evren’deki en büyük yapılar olan Laniakea üst süper galaksi kümesi gibi 600 milyon ışık yılı genişliğindeki oluşumları da gözlemlediğimiz ilk araştırmalardan biri olarak tanınıyor.

Astronom E.F. Borra ve E. Trottier de Sloan’ın 2014 yılından bu yana güncellenen en yeni görsellerine baktıklar ve Güneş benzeri 234 yıldızdan garip ışık sinyalleri aldıklarını öne sürdüler (yıldız ışığındaki titremeleri ve tayf çizgilerindeki değişiklikleri uzaylı sinyali olarak yorumladılar).

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Router Modem

 

Uzaylı sinyali nereden çıktı?

Astronomların incelediği yıldızlar F2-K1 aralığına karşılık geliyor. Bunlar kırmızı veya sarı cüceler; yani yaydıkları ısı, ışık ve radyasyon açısından hayata elverişli olan uzun ömürlü yıldızlar (Örneğin, Güneş G-V tipi bir yıldız ve sarı cüce olarak adlandırılıyor).

Bu yıldızların yaşama uygun olabileceği ihtimalinden yola çıkan astronomlar, ışık sinyallerini doğal yoldan açıklayamadıkları sonucuna vardılar ve söz konusu sinyalleri bize uzaktan merhaba demek isteyen uzaylıların yolladığını düşündüler. Peki doğru mu?

İlgili yazı: Klima Özellikli Antirefle Güneş Paneli

 

Kesin bilmiyoruz

Öncelikle bu sinyallerin (yazarlara göre düşük ihtimalli olmakla birlikte) son derece doğal sebepleri olabilir. Bu üç doğal sebebi sıralarsak:

1) Aygıtlardan ve veri kalitesi düşüklüğünden kaynaklanan etkiler (teleskopun yol açtığı parazit ve galaktik sinyal gürültüsü). 2) Atmosfer veya yıldızlar arası gaz ve toz moleküllerinin kendi çevresinde dönmesinden kaynaklanan geçişler (tozun gölge yapması, havanın yıldız ışığını titretmesi). 3) Tayf çizgilerindeki Fourier dönüşümleri (ışık frekans genliğindeki düzensizlikler).

Tabii astronomlara göre bunlar uzaylı sinyali de olabilir; çünkü Borra 2012 yılında yaptığı araştırmada, uzaylıların radyo sinyalleri yerine ışık sinyalleri göndermesinin daha mantıklı olduğunu söylemişti (Radyo sinyallerinin yapay olup olmadığını anlamak zor. Öte yandan, yıldızın önüne perde çekmek gibi gölge oyunlarının yapay olduğunu anlamak daha kolay).

İlgili yazı: Güneş Yüzeyini Kaplayan Dev Kara Delik

 

Neden doğal sebeplere inanmıyorlar?

Teleskoplar ve uzay boşluğundan kaynaklanan sinyal gürültüsünün periyodik olması çok zor. Adı üstünde, parazit! Parazitler rastlantısal değişiklikler gösteriyor. Uzaylılar ise sinyal gönderecekse bu sinyaller S.O.S. çağrısı gibi periyodik olmalı.

Uzaylı sinyalini çürütmek

Uzaylılardan sinyal almak koyu bir Uzay Yolu meraklısı olarak beni çok heyecanlandırırdı. Ancak, bilimsel düşünce deney ve gözlemlere dayalıdır. Dolayısıyla bu tür sıra dışı iddiaların sıra dışı kanıtlarla kesin olarak kanıtlanması gerekiyor.

Işık sinyallerinin uzaylı sinyali olduğunu söylemek için çok erken. Öncelikle elimizde bunların uzaylı sinyali olduğunu gösteren kesin kanıtlar yok. Bilimde bir gözlem veya deneyin doğruluk değeri taşıması için ölçümlerdeki hata payının çok düşük olması gerekiyor.

Bu nedenle Sigma 4,5 ve üstü doğruluk seviyesindeki sinyaller kesin kanıt olarak kabul ediliyor. Bilim insanlarının E.F. Borra ve E. Trottier’in gözlemlerine biçtiği kesinlik payı ise sadece 1! Ayrıca bu sinyaller bizzat iki astronomun 2012’de öne sürdüğü uzaylı sinyali iddiasını kanıtlamaya yönelik görünüyor.

Her ne kadar astronomların iyi niyetinden şüphe duymasak da Sigma 1 gibi muallak bir sinyali yorumlarken taraflı davranarak kendilerini haklı çıkarmaya çalışıyor olabilirler. Fizikçilerin kendine güvenmesi elbette iyi bir şey; ama iyimserlik bilimsel kanıtların yerine geçemez.

İlgili yazı: Başka Gezegenlerin Gözüyle Güneş

 

Ya lazer sinyalleri ise?

İki bilim insanı bu periyodik ışık sinyallerinin güçlü lazer toplarıyla uzaya bilerek gönderildiğini düşünüyor. Uzaylı hikayesi de buradan çıkıyor.

Ancak kendilerinin de belirttiği gibi, “Düşük olasılıkla da olsa bu sinyaller galaksimizi saran gaz ve toz aylasının içinde yer alan yıldızların küçük bir kısmında görülen kimyasal anormalliklerden kaynaklanıyor olabilir.”

İlgili yazı: Güneş Enerjili Otoyollar >> Fransa temiz enerji için yollara güneş paneli döşeyecek

 

Bu ne demek?

Normalde yıldız ışığının tayfına gökkuşağı gibi bakar ve tayf çizgilerini inceleyerek yıldızın hangi elementten ne miktarda içerdiğini anlarız. Sonuçta hidrojen, argon gibi elementler ışığın farklı dalga boylarını emiyor (soğuruyor) ve farklı dalga boylarını yansıtıyor. Bunlar tayfta siyah çizgiler olarak gözüküyor.

Bu durumda ışık titremesi dediğimiz şey de bu yıldızların kimyasal bileşimlerinin farklı olmasından kaynaklanıyor olabilir. Kısacası ışık tayfındaki çizgiler lazer ışınları yerine doğal sebeplerden kaynaklanıyor olabilir. E.F. Borra ve E. Trottier sonuçları kesinleştirmek için Lick Gözlemevi’ndeki Otomatik Gezegen Bulma teleskopunu kullanacaklar.

İlgili yazı: Almanya’dan Nükleer Füzyon Atağı >> Merkel düğmeye bastı, yeryüzünde güneş yaktı

 

Rio ölçeği

Bilimsel varsayımları kanıtlamaya yönelik delillerin ne kadar kesin olduğunu ölçmek için Rio Ölçeğini de kullanıyoruz. Bilim insanları uzaylı sinyali kesinlik ölçüsünü 1 olarak veriyorlar. Bu da uzaylı sinyali iddiasının ciddiye alınmayacak kadar zayıf olması demek.

Son kararın?

Buraya kadar 234 yıldızdan gelen sinyallerin muhtemelen uzaylılara ait olmadığını astrofizik açısından gösterdik. Şimdi bunların uzaylı sinyali olamayacağını istatistiksel olarak gösterelim.

Evren’de insan uygarlığı kadar veya insan uygarlığından daha gelişmiş uzaylı medeniyetleri var mı sorusunun cevabını merak ediyorsanız bunun kesin yanıtı yok. Ancak, mantık yürütebilir ve olasılıkları değerlendirebiliriz. Bunu da herkes nerede yazısında anlattım. Aşağıda yapacağım açıklama bu 4 bölümlük yazı dizisine dayanıyor.

İlgili yazı: Dünya’yı Kurtaran Gezegen >> Jüpiter’e giden Juno en uzaktaki güneş enerjili araç oldu

 

Neden uzaylı sinyali olamaz?

Bu 234 yıldız birbirinden yüzlerce ve binlerce ışık yılı uzakta yer alıyor. Büyük kısmı da bize o kadar uzak. Ancak, ne hikmetse uzaylılar hep aynı sinyali gönderiyor ve aynı şekilde gönderiyor! Birbirinden bu kadar uzak yıldızların aynı sinyali göndermesi iki şekilde mümkün olabilir:

1) Bütün uzaylılar tesadüfen aynı lazer ışını teknolojisini kullanıyor. Bunun ne kadar düşük bir ihtimal olduğunu düşünün: Farklı gezegenlerde birbiriyle temas kurmadan gelişen uygarlıkların aynı anda aynı teknolojiyi geliştirme olasılığı çok ama çok düşüktür.

İlgili yazı: Akıllı Dövme >> Güneşte kalınca renk değiştirip uyaran elektronik UV çıkartmalar

 

İstatistiksel açıdan yetersiz

Bunu bir örnekle açıklayalım. Diyelim ki bugün İstanbul’da yağmur olasılığı yüzde 60 olsun. Ben Kadıköy’de oturuyorum. Peki bugün Kadıköy’de yağmur yağma olasılığı yüzde kaç? Yetmedi, tam ben saat 8.30’da işe giderken geçeceğim yolda yağmura yakalanma şansım ne?

Şimdi 1 numaralı ihtimali tekrar düşünün. İşte bu yüzden dikkate alınmayacak kadar düşük bir olasılık. Ancak, uzaylı sinyali olmasını kolaylaştırmanın bir yolu var: 2) 234 yıldızı aynı uzaylılar kolonileştirmiş ve Uzay Yolu’ndaki Klingon İmparatorluğu gibi yıldızlar arası medeniyet kurmuş olabilirler. Ancak, o zaman şunu sormak gerekiyor:

İlgili yazı: Elon Musk Mars’ta Sera Kent Kuracak

 

Pratik akıl

Madem uzaylılar binlerce ışık yılı uzaktaki yıldızlara gitmenin bir yolunu bulmuşlar, öyleyse bize neden sinyal gönderiyorlar? Işıktan hızlı yolculuk eden uzay gemilerine binip İstanbul’u ziyaret etseler ve Taksim meydanına inip Merhaba Dünyalı deseler ya? Amaç merhaba demekse hodri meydan!

Tekrarlamakta fayda var: Sıra dışı iddialar sıra dışı kanıtlar gerektirir. 234 yıldızdan uzaylı sinyali aldığımızı kanıtlamanın en iyi yolu, o sinyalleri deşifre edip hakikaten merhaba dünyalı dediklerini göstermek veya uzaylıların Taksim meydanına inişini TV’den canlı yayında vermektir.

Kısacası yakında 234 yıldızdan gelen sinyalleri doğal yollarla açıklamanın bir yolunu bulacağız ve şimdilik elimizde söz konusu verilerin uzaylı sinyali olduğunu gösteren hiçbir kanıt yok.

Ancak, bilgisayarlarımızda uzaylılara ait olabilecek çok daha kesin bir kanıt bulunuyor. Bunun için sizi Uzayda Uzaylıların Göstergesi Dyson Küresi mi Var? yazısına alalım. Sonuçta Dyson küresi ihtimali her geçen gün daha da artıyor. 🙂

Ya güneş sistemindeki yabancı dünyalarda hayat var mı?

¹https://arxiv.org/abs/1610.03031