Vitamin Haplarına Yüklenmeyin >> Aşırı D vitamini takviyesi kalbe zararlı ve kanser yapıyor
Her şeyin fazlası zarar ve buna D vitamini de dahil. King’s College London genetik epidemiyoloji profesörü Tim Spector, gereksiz yere vitamin hapı almanın ve vitamin takviyeli gevrekler gibi yapay besinler tüketmenin sağlığa zararlı olduğunu söylüyor.1 Kanser ve kalp krizi riski var.
Günlük hayatta D vitaminine bayılıyoruz. Doktorlar, hastalar ve basın-yayın organları D vitamini takviyesini yıllardır öve öve bitiremiyor. D vitamini takviyesinin hastalarda vitamin eksikliğine bağlı rahatsızlıkları gidermenin yanı sıra bunama ve kanseri önlemeye yönelik sözde yararları saymakla bitmiyor.
30 yıllık masal
Profesör Spector da yakın zamana kadar kemik erimesi ve diğer kemik rahatsızlıkları görülen hastalara D vitamini takviyesi önerdiğini kabul ediyor.
Nitekim vitamin takviyesi sektörü dev bir iş kolu ve bu sektör vitamin hapları veya konsantre diyet takviye haplarıyla sınırlı değil. Kahvaltıda sütle veya balla tükettiğimiz gevrek ürünleri gibi birçok hazır gıda da vitamini takviyesi içeriyor.
Kemik kırılmasını önlemiyor
D vitaminin kemik kırılmasını önlediği, kas gücünü artırdığı, bağışıklık sistemini güçlendirdiği ve hatta yaşlanmayı yavaşlattığı söyleniyor. Tim Spector da kış günü güneşsiz kalan kuzey ülkesi hastalarına D vitamini önerdiğini ve kendisinin de D vitamini kullandığını itiraf ediyor.
Bununla birlikte, D vitaminin riskleriyle ilgili yeni bir bilimsel makale2 profesörün fikrini değiştirmesine neden oldu. Spector gerçekleri öğrendikten sonra, milyarlarca dolarlık vitamin takviyesi sektörünün gereksiz yere teşvik ettiği aşırı vitamin kullanımını eleştiren bir kitap yazdı (The Diet Myth).
Damardan vitamin alıyorlar
Vitamin takviyesi sektörü PR faaliyetleri için ünlü şarkıcılar ve oyunculardan yararlanıyor. Hatta Madonna ve Rihanna gibi ünlüler doğrudan damardan vitamin serumu alıyor ki bu uygulama vitamin zehirlenmesi riskine yol açabiliyor. Ayrıca Amerikalı ve İngilizlerin yüzde 50’si düzenli olarak vitamin hapı kullanıyor.
Ancak eczanelerde satılan tam multi vitamin takviyelerinin (birden çok vitamin içeren haplar) yukarıda saydığımız gibi sağlıklı olduğunu gösteren hiçbir delil bulunmuyor.
Nitekim büyük çaplı SELECT klinik deneyine dayalı bir çalışmada, E vitamini ile selenyum takviyesinin bazı erkeklerde prostat kanseri riskini artırdığı ortaya çıktı. Geçen yıl da toplam 500 bin kişiyi kapsayan 27 klinik araştırmanın toplu analizi, vitamin ve mineral takviyesinin kanserle kalp krizini önlemediğini gösterdi.
İlgili yazı: AIDS’e kesin çare
Boşuna para vermeyin
Vitamin takviyesi sadece para israfı değil. Aynı zamanda aşırı vitamin tüketimi erken ölümü tetikliyor. Çünkü kalp krizi ve kanser riskini artırıyor!
Daha net söyleyelim: Bilimsel yöntemlere göre doğru şekilde rastgele numune dağılımı yapılan klinik deneylerde, vitamin eksikliğine bağlı ciddi rahatsızlıkları olmayan normal insanların vitamin takviyesinden hiçbir fayda görmediği kanıtlandı.
Hiç mi kullanmayalım?
Elbette istisnası var. Örneğin körlüğün yaygın bir sebebi olan makula dejenerasyonunda lütein gıdaları ve vitaminlerin kralı olan D vitamini hastaların iyileşmesini kolaylaştırıyor.3
Tim Spector, kendisi gibi araştırmacıların 1980’den beri yazdıkları binlerce makalede en az 137 hastalığın vitamin eksikliğinden kaynaklandığını gösterdiklerini söylüyor.
Ancak, 2014 tarihli BMJ raporu hastalıklarla vitamin eksikliği arasında kurulan bağların geçersiz olduğunu gösterdi. Çünkü vitamin eksikliğinin hastalıkların nedeni değil, sonucu olduğu anlaşıldı.
Her beden farklı
Nasıl ki herkesin fazla kiloları vermek için yapacağı diyet farklı, herkesin doğal vitamin düzeyi de farklı. Çünkü herkesin kendi bünyesi ve kendi metabolizması var. Birine az gelen D vitamini başkasına fazla gelebilir. İşte bu nedenle herkese kafadan aynı dozda vitamin hapı vermek sağlıksız.
Kısacası genetik kodumuz doğal D vitamini düzeyimizi belirliyor. Ancak, D vitamini düzeyiniz sizin doğal ihtiyacınızdan düşükse hastalık riski ortaya çıkıyor. Multipl skleroz ve bazı kanserleri saymazsak düşük D vitamini düzeyinin ya yakalandığınız hastalıkla ilgisi yok ya da bu durum hastalığın yol açtığı bir sendrom.4
İlgili yazı: Efsaneden gerçeğe, kadınlar neden adet görüyor?
Doktorlar bugüne dek neden sustu?
Spector’a göre doktorların bugüne kadar ekstra D vitamini yazmaktan vazgeçmemesinin asıl sebebi, vitaminlerin bir şekilde hastalık riskini azalttığına ve fazlasının zararlı olmadığına inanmaları. Ancak yeni araştırmalar vitamin fazlasının zararlı olduğunu gösteriyor.
Öyle ki kalsiyum takviyesi bile kemik kırıklarını hiçbir şekilde önlemiyor, üstelik kalp hastalığı riskini artırıyor!5 Hatta tersine, kalsiyum takviyesi kemik kırığı riskini artırabiliyor:
Finlandiya’da 409 yaşlı insan üzerinde yapılan araştırmada D vitaminin placebo etkisi ve spor yapmaya göre hiçbir ek yarar sağlamadığı görüldü. Hatta kalsiyum takviyesi alan hastalarda kemik kırığı riski biraz daha fazlaydı.
Reçeteye ne kadar yazılıyor?
Vitamin takviyesi reçetelerinde standart doz günde 800-1000 ünite, yani ayda 24—30 bin. Ancak klinik deneyler ayda 40-60 bin ünite vitamin almanın tehlikeli olduğunu gösteriyor.
Örneğin 2000 yaşlı Avustralyalıyı kapsayan araştırmada (zamanında görmezden gelindi) ile aynı araştırmanın tekrarında (yeni yayınlandı) yüksek D vitamini dozu alan hastalarda ve kandaki D vitamini değerini ideal düzeye çıkaran düşük D vitamini dozu alanlarda (kemik doktorlarının belirlediği ölçü) düşme ve kemik kırma vakalarının yüzde 20-30 arttığı gözlendi. Oysa D vitamini düzeyi düşük olan insanların kemikleri daha sağlam çıktı.
Vitamin fazlası neden zararlı?
İşte işin en zor kısmı bu. D vitamini takviyelerinin neden genellikle zararlı olduğunu açıklayamıyoruz. Ancak elimizde bazı ipuçları var:
Bazı insanların kanında D vitamini düzeyi doğal olarak yüksek. Belki açık havada çok vakit geçirip güneş görüyorlar veya düzenli olarak yağlı balık tüketiyorlar. Doğal olarak yüksek D vitaminin kişiye zararlı olduğunu görmedik.
Ayrıca genetik faktörlerin de etkili olduğunu biliyoruz. İnsanların yüzde 50’sinde D vitamini fazlası doğuştan geliyor. Bazılarında da doğuştan az. Bu yüzden herkese aynı D vitamini dozunu vermek yanlış. Tıpkı herkesin aynı diyetle, aynı şeyleri, aynı miktarda yiyerek fazla kilolarını veremeyeceği gibi.
Doğal vitamin
Bugüne kadar doktorlar vitamin takviyesinin doğal olduğunu sanıyordu ve birçok hasta da geleneksel “doğal olmayan” ilaçları reddederken vitaminleri fazla fazla tüketiyordu. Ancak vitamin takviyesi vücudumuza zararlı olabilir.
Vücuttaki D vitaminin ana kaynağı Güneş’in morötesi ışınları (UV), çünkü bunların bir kısmı ozon tabakasını geçip Dünya’ya ulaşıyor. Morötesi ışınlar deriden nüfuz edip vücutta D vitamini üreten özel bir kimyasal tepkime başlatıyor. Bunun yanında besinlerden D vitamini alıyoruz (yavaşça).
Buna karşın ağızdan hapla veya damardan serumla vitamin almak çok farklı bir şey ve istenmeyen etkileri olabilir. Örneğin vücudumuzdaki vitaminlerin yüzde 25’ini ve kanımızdaki metabolitlerin yüzde 33’ünü üretmekten sorumlu olan bağırsak mikropları, bağırsak duvarındaki reseptörlere takılan vitamin molekülü sayısından etkileniyor. Vitamin kimyasallarını yapay yoldan artırmak bağışıklık sistemine zarar verebiliyor.
Uyanın
En sevdiğimiz vitamin olan D vitaminin bile tehlikeli olabileceği artık gözümüzü açmalı ve bilinçsizce vitamin tüketmekten vazgeçmeliyiz. Gerçekten hasta olmadıkça vitamin takviyesinden uzak durmalıyız. Sadece hap almamak değil, vitamin takviyeli gevrekler gibi hazır gıdalar ve fabrikasyon gıdalar da tüketmemeliyiz.
Her yıl dünyada vitamine milyarlarca dolar harcayarak birilerini zengin ediyoruz. Devletlerin doğru dürüst düzenleme getirmediği vitamin takviyesi sektörü de ısrarcı reklamlarıyla vitamin kullanımını özendiriyor. Oysa bu durum gelişme çağındaki çocuklarımıza zarar verme riski içeriyor.
İlgili yazı: Mutluluğun bilimsel sırrı
Sağlıklı yaşamak istiyorsanız
Tembellik etmeyin: Taze meyve sebze tüketin ve sağlıklı kahvaltı yapın. Öğün atlamayın ve kahvaltıyı zamanında yiyin, uykunuzu alın.
Abur cubur, fast food, cips, kola, kuruyemiş, hamur işi, tatlı, börek, pasta, çikolata, şeker tüketmeyin (veya azaltın). Kilo vermek için sihirli haplardan medet ummayın. Sağlıklı beslenin ve erken kalkıp spor yapın, düzenli temiz hava alıp yürüyün. Böylece ihtiyacınız olan vitaminlerin yüzde 99’unu zaten alırsınız.
1https://theconversation.com/the-sun-goes-down-on-vitamin-d-why-i-changed-my-mind-about-this-celebrated-supplement-52725
2Vitamin D Supplementation and Increased Risk of Falling Steven R. Cummings, MD; Douglas P. Kiel, MD, MPH; Dennis M. Black, PhD. AMA Intern Med. January 04, 2016. doi:10.1001/jamainternmed.2015.7568
3Lutein + Zeaxanthin and Omega-3 Fatty Acids for Age-Related Macular Degeneration: JAMA. 2013;309(19):2005-2015. doi:10.1001/jama.2013.4997.
4Rapid health transition in China, 1990-2010: findings from the Global Burden of Disease Study 2010:
Yang G1, Wang Y, Zeng Y, Gao GF, Liang X, Zhou M, Wan X, Yu S, Jiang Y, Naghavi M, Vos T, Wang H, Lopez AD, Murray CJ. Lancet. 2013 Jun 8;381(9882):1987-2015. doi: 10.1016/S0140-6736(13)61097-1.
5Calcium intake and risk of fracture: systematic review: Bolland MJ, Leung W, Tai V, Bastin S, Gamble GD, Grey A, Reid IR. BMJ. 2015 Sep 29;351:h4580. doi: 10.1136/bmj.h4580.
