Uzay Yolcuları Filmi Ne Kadar Gerçekçi?

Ocak ayında gösterime giren Uzay Yolcuları filmindeki yıldız gemisi Avalon, 5000 kişiyi 120 yıl uzaktaki bir yıldıza taşıyor. İnsanların yolculukta yaşlanmasını önlemek için de uyku kapsülleri kullanıyor. Peki füzyon ve antimadde motorlu uzay gemileri ne kadar gerçekçi? Birlikte görelim.

Işık hızının yüzde 50’si

Açlık Oyunları ve X-Men’den tanıdığımız Jennifer Lawrence ile Chris Pratt’in başrol aldığı filmde geçen Yıldız gemisi Avalon’un hedefi Homestead II adlı bir yıldız sistemi. 1000 metre uzunluğundaki Avalon, Dünya’dan 60 ışık yılı uzaklıktaki yıldıza 120 yılda ulaşmak için ışık hızının yarısıyla gidiyor ve bu hıza ulaşmak amacıyla nükleer füzyon motoru kullanıyor.

Uzay Yolcuları filminin yapım danışmanı Guy Hendrix Dyas, uzun bir çubuğu saran spiral şekilli geminin tasarımında Amerikan çınarından esinlendiğini söylüyor. Avalon’un ne kadar gerçekçi olduğunu 7 maddede görelim:

İlgili yazı: Güneş Yelkeni ile 3 Günde Mars’a Gidelim

 

1. Yapay yerçekimi

Ana itiş vektörü üzerindeki temel boruyu saran spiral şekilli bir gemi kendi çevresinde doğru hızla dönerek merkezkaç kuvveti ile yapay yerçekimi üretebilir. Ancak bunun için spirallerin genişliği önemli.

Spiraller ne kadar dar olursa uzay gemisinin yapay yerçekimi için o kadar hızlı dönmesi gerekiyor. Avalon çok hızlı dönerse gemi parçalanıp uzaya savrulabilir. Nitekim tüm modern bilimkurgu filmlerinin esin kaynağı olan 2001: Bir Uzay Efsanesi filmindeki geminin yerçekimi halkası çok dardı.

Filmin yönetmeni Kubrick de bütçe sınırlamaları yüzünden tam boy halka set yapamadıklarını söylemişti. Özetle Uzay Yolcuları filmindeki Avalon’un tasarımı çok gerçekçi.

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

 

Neden ince uzun bir gemi?

Avalon nükleer füzyon motoru kullanıyor. Bu tür motorlar küçük hidrojen atomu çekirdeklerini kaynaştırıp daha büyük helyum atomları üreterek çalışıyor. Bu sırada ortaya çıkan yüksek enerji roket itiş gazını ısıtıyor ve milyon derece sıcaklıkta plazma haline gelen bu gazı roketten dışarı püskürterek gemiyi hızlandırıyor.

Ancak, nükleer füzyon motorları adı üstünde radyasyon üretiyor. Uzay yolcularını radyasyon ve sıcaktan korumak için motordan uzak tutmak gerekiyor. Doyasıyla geminin ince-uzun olması ve motorun kıç tarafta dururken, yolcuların baş tarafta bulunması da gerçekçi.

Elbette Ay’dan çıkarılan Helyum 3 yakıtını kullanırsak Avalon’un nükleer füzyon motoru çok az radyasyon yayar. Böyle bir motoru güvenle kontrol etmek kolay olacağı için o kadar uzun bir gemiye gerek kalmaz.

İlgili yazı: NASA’nın 10 Bin Katrilyon Dolarlık Asteroit Seferi

 

2. Işık hızının yüzde 50’si mümkün mü?

Yıldız Gemisi Atılgan Ne Zaman yazımda anlattığım gibi, elimizdeki nükleer füzyon motoru tasarımları sadece ışık hızının yüzde 5’ine ulaşabilir. Maksimum yüzde 8’e çıkabiliyorlar; ama kontrollü bir yanma için saniyede 15 bin km’yi aşmamak gerekiyor.

Böylece nükleer füzyon yakıtı da 60 ışık yılı uzağa gidene kadar dayanacaktır; çünkü hızlı gidince yolculuk süresi kısalsa da yavaş gidince yakıt daha uzun dayanıyor. Gemiye çok yakıt yüklemek Avalon’u ağırlaştıracağı için füzyon motoruyla ışık hızının yüzde 50’sine ulaşmak gerçekçi değil.

Aslında Avatar filmindeki ISV Venture Star gemisi gibi antimadde katkılı metalik hidrojen motorları kullanabiliriz. Metalik hidrojen çok güçlü bir şekilde yanıyor ve füzyon motoru olmasa da yüksek enerji üretiyor. Bu açıdan bakarsak yanma sırasında egzoz gazına az miktarda antimadde ekleyerek ışık hızının yüzde 70’ine çıkabiliriz.

Tek sorun motor sıcaklığını kontrol etmek. Antimadde motorları saniyede 1600 Hiroşima atom bombasına denk patlama yaratıyor. Bu nedenle antimadde motorlu bir uzay gemisi yaparsak bu gemi motor ateşlendiği anda patlayıp buharlaşır. Elimizde bu gücü kontrol edecek teknoloji yok.

İlgili yazı: Sentetik DNA İle Çelikten Güçlü İpek Üretiyoruz

 

3. Geminin ağırlığı

ISV Venture Star karbon nanotüpler (saç telinden 100 kat ince süper hafif olan süper güçlü kablolar) kullanıyordu. Bu tür kablolar şimdiden üretiliyor ama boyları kısa. Yine de bunları 2045’e kadar ilk uzay asansörlerinde kullanabiliriz ve böylece uzaya roketle uydu fırlatmaya gerek kalmaz.

Bunun dışında Venture Star metalden dayanıklı ve plastik kadar hafif kompozit malzemelerden inşa edilmişti. Uzay Yolcuları filmindeki Avalon da metalden yapılmış olamaz. 1000 metre uzunluğundaki bir gemiyi titanyumdan üretirseniz o kadar ağır olur ki antimadde motoruyla bile itemezsiniz.

Neyse ki Uzay Yolcuları filmdeki gemiyi asteroit madenciliği ile asteroitler ve Aydan çıkarılan madenlerle Dünya yörüngesinde inşa etmişler. En azından yerden uzaya maden fırlatmaya gerek kalmamış ve inşaat ucuza gelmiş. Her durumda maden demek, metal demek ve metal çok ağır olur. Bu nedenle geminin uzunluğu gerçekçi değil.

İlgili yazı: Mars’a Giden Ölümsüz Plazma Roketleri

 

Uzay yakıtı

Yıldızlararası uzay gemilerinin ağırlığını azaltmanın bir yanı da füzyon motorları için gereken hidrojen gazını uzaydan toplamak. Ne de olsa yıldızlararası boşlukta moleküler hidrojen var. Yakıtın büyük kısmını uzaydan toplarsak yanımızda fazla yakıt taşımaya gerek kalmaz.

Ancak, ışık hızının en az yüzde 5’i ile giderken uzay bulutlarının haritasını çıkarıp gemiyi moleküler hidrojen bulutlarının içinden geçirmek zor. Filmde bu tür manevra ve navigasyon zorlukları anlatılmıyor.

İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi

 

4. Beş bin yolcu ve uyku kapsülleri

60 ışık yılı uzaktaki bir yıldıza 5000 kişi taşıyacaksınız bu insanları uyutmak zorundasınız. Yoksa 120 yılda yaşlanıp ölürler. Ayrıca uzun yolda sanal gerçeklik olsa da canları sıkılır ve psikolojileri bozulur. Uyanık insanlar acıktığı için dondurulmuş insanlardan daha fazla besin tüketirler ve tuvalet ihtiyacı da su tüketimini artırarak geminin geri dönüşüm kapasitesini zorlar.

Kısacası uyku kapsülleri gemiyi ağırlaştıracak olan ek erzak yükleme ihtiyacını ortadan kaldırdığı için oldukça gerçekçi. Ayrıca tümüyle insan dondurmak yerine, insanları düşük vücut sıcaklığında uyutan kapsüller de gerçekçi; çünkü elimizde insanları buzlukta et dondurur gibi donduran bir teknoloji bulunmuyor.

Dondurma işleminin zorluklarını 14 yaşında kendini donduran kız yazısında anlatmıştım. Aslında vücut sıcaklığını 34 dereceye düşürüp kalp krizi geçiren insanların metabolizmasını 1-2 gün yavaşlatarak beyin kanaması gibi hasarları ameliyatla düzelten bir teknoloji geliştirdik (ayrıca yazacağım).

Ancak, insanları 34 derece vücut sıcaklığında hiç zarar görmeden 120 yıl uyutmamız imkansız. Bu açıdan uyku kapsülleri gerçekçi değil. Öte yandan, yolcuların yeni yıldıza gelmeden 4 ay önce uyanması ve ortama alışıp bacaklarını güçlendirmek için egzersiz yapması çok gerçekçi.

İlgili yazı: NASA’dan Işıktan Hızlı Warp Sürüşü Projesi

 

5. Kas ve kemik erimesi

NASA astronotu Scott Kelly 1 yıl boyunca uzay istasyonunda yaşadıktan sonra Dünya’ya döndüğünde yüzde 14 kemik erimesi, yüzde 20 kas erimesi ve körlük riski taşıyan yüksek göz tansiyonuna maruz kaldı. Ancak, Avalon’da yapay yerçekimi var. Bu yüzden yolcuların kas erimesi riski yok.

Tabii bir şey hariç: O da uyku kapsüllerinde hareketsiz yatmak. Ancak, insanların hareketsiz yatmaktan kangren olmasını, vücudunda yaralar açılmasını (yatalak hastalardan biliriz) ve böbrek yetmezliğine uğramasını önlemek için kasları elektrikle uyarabiliriz.

Hatta uykudaki insanları dönemsel olarak hareket ettirmek ve kangren riskini azaltmak da mümkün: Ancak, bunun için yatağı hafifçe sallamak yeterli değil.

En doğrusu özel bir yazılım ile vücutta kan toplanan ve kan dolaşımı azalan yerleri izlemek. Sonra da bu noktaları ultrasonik ses dalgalarıyla masaj yapıp uyarmak. Bu tür detaylar filmde anlatılmıyor; ama 5000 kişiyi 120 yıl sağlıklı bir şekilde uyutmak için şart.

İlgili yazı: 14 Yaşında Kendini Donduran Kız

 

7. Uzay Yolcuları ve yerçekimsiz havuz

Filmin güzel oyuncusu Jennifer Lawrence yıldız gemisi Avalon’un havuzunda yüzerken yerçekimi aniden kesiliyor. Bu nedenle havuz suyu dev bir kabarcık halinde havaya yükselerek Lawrence’ı içine hapsediyor ve aktris boğulma tehlikesi geçiriyor.

Bu sahne sanıldığı kadar gerçekçi değil. Yapay yerçekimi spirallerin dönmesiyle üretiliyor ve spiraller aniden durursa havuzdaki suyun spirallerin dönme yönünde aniden karşı duvara çarpması gerekir. Ne de olsa momentumun korunumu yasası var ve bu sahne ancak Uzay Yolu dizisindeki gibi graviton bazlı güç alanı kullanarak yerçekimi üreten uzay gemilerinde yaşanırsa gerçek olabilir.

İlgili yazı: Asteroitten Uzay Gemisi Olur mu?

 

Yerçekimi oyunları

Aslında filmdeki gibi füzyon motoru bozulsa bile geminin kendi etrafında yavaşça dönerek yerçekimi üretmeye devam etmesi gerek; çünkü uzayda sürtünme yok ve gemi dönme hareketini ilelebet korumalı.

Ancak, manevra roketlerini ateşleyip gemiyi ters yönde döndürürsek yapay yerçekimini kesebiliriz. Bunun için de spiraller önce yavaşlamalı ve sonra durmalı. Spiraller aniden fren yaparak durursa gemi parçalanır ve içindeki yolcular ezilir.

Öte yandan, Lawrence’ın su kabarcığının içinden yüzerek çıkmaya çalışması son derece gerçekçi; çünkü yüzerken su kabarcığından farklı bir yönde ve farklı hızla hareket ediyor. Suyu iterken havuz suyuyla kendi arasında momentum farkı yaratıyor.

Yine de suyu aşağı çeken yerçekimi olmadığı için aktrisin suda yüzerek yukarı çıkması Dünya’dan daha zor olurdu. Suyu itmek için harcadığı enerjinin bir kısmını yerçekimsiz ortamdaki havuz suyu emerdi. Açıkçası kulaç atarken suyun tamamını aşağıya itmek zorunda kalırdı.

İlgili yazı: 5 Adımda Başka Yıldızlara Nasıl Gideriz?

 

Son kararın

Uzay Yolcuları filmindeki yıldız gemisi Avalon gerçek dünyada bulunan birçok teknolojinin gelişmiş versiyonunu kullanıyor. Bu yüzden oldukça gerçekçi bir uzay gemisi.

Öte yandan uyku kapsülleri, yerçekimi ve füzyon motorları hakkındaki sahneleri bilimsel açıdan havada kalıyor. Bu yüzden filmin yüzde 50 oranında gerçekçi olduğunu söyleyebilirim; ama bilimkurgu meraklıları yıldızlar arası seyahatin psikolojik yönlerini ele alan bu filmi kaçırmasın. 🙂

Yerçekimsiz havuz sahnesi