SpaceX 2018’de Mars’a Uzay Gemisi Gönderecek >> SpaceX için 2018 neden en kritik yıl?

SpaceX CEO’su Elon Musk 2018’de Mars’a insansız Red Dragon (Kızıl Ejder) uzay kapsülünü göndereceklerini söyledi. NASA da uzay seferinden elde edilen bilimsel verilerin paylaşılması karşılığında SpaceX’e yardım edeceğini açıkladı. Amaç Mars’a insan göndermeden önce teknolojiyi test etmek.

Orıon’a rakip mi?

Aslında hayır. SpaceX’in 2017’de Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) yük taşımak için kullanacağı Dragon 2’den uyarlanan Red Dragon kapsülü, NASA’nın Mars’a insan göndermek amacıyla tasarladığı Orion mürettebat aracına rakip olmayacak.

Bunun sebebi basit

Red Dragon’u Mars’a Falcon Heavy roketi taşıyacak. Geçenlerde fırlatıldıktan sonra Dünya’ya geri dönerek denize iniş yapan Falcon 9 roketinin iri versiyonu olan Falcon Heavy, birinci kademede tek roket değil, toplam üç Falcon 9 roketi taşıyor.

Böylece alçak dünya yörüngesine 13 ton yerine 51 ton yük taşıyabiliyor. Buna rağmen Falcon Heavy daha uzakta olan Mars’a sadece 9 ton yük gönderebilir. Bu da uzay istasyonuna yalnızca birkaç ton yük veya 4 astronot göndermek üzere tasarlanmış olan küçük Red Dragon kapsülü olacak. Red Dragon uzun yolculuklar için çok küçük, üstelik astronot taşırken yeterli bagaj yeri yok.

Mars’a gitmek için NASA’nın geliştirdiği dev SLS roketi ve Orion kapsülüne ek olarak Avrupa Birliği’nin geliştirdiği servis modülü gerekiyor. Mürettebat ve servis modülü ara bağlantı elemanları, güneş panelleri ve motorlarla birlikte 30 ton çekecek. Bu yüzden Falcon Heavy yerine daha ağır yükler kaldırabilen SLS roketini beklemek gerekecek.

İlgili yazı: Orion ile Mars çağı başlıyor

 

Öyleyse SpaceX Mars’a neden gidiyor?

Öncelikle reklam yapmak için, sonra Mars’a tam boy uzay kapsülü gönderme teknolojisi geliştirmek için. Gerçekten de Red Dragon’un Mars yolculuğu bir teknoloji demosu olacak. SpaceX yolda ve gezegende topladığı bütün verileri NASA ile paylaşacak.

NASA da karşılığında SpaceX’i Mars’a uzay aracı gönderme konusunda eğitecek (sonuçta NASA 50 yıldır Mars’a sonda gönderiyor). Ardından bu verileri kullanarak kendi kapsülü Orion ile Mars’a insan gönderecek (2035’ten sonra).

İlgili yazı: SpaceX Şirketinden Tarihi Başarı >> 6 resimde Falcon roketi denizdeki piste nasıl indi

 

İnsansız test uçuşu

Ancak bu çabayı kesinlikle küçümsemeyin. Burada 4 kişilik tam boy bir uzay kapsülünü Mars’a göndermekten söz ediyoruz. NASA Mars’ı keşfetmek için kapsülün içine yeni bir araştırma sondası da koyabilir.

En azından kapsülün nasıl iniş yaptığını görmek için basit ve ucuz bilimsel enstrümanlar yerleştirecektir. Ancak, işin asıl esprisi Dünya’dan Mars’a büyük ve ağır yükler gönderebileceğimizi kanıtlamak. Elon Musk ve SpaceX’in Twitter’da kendi değişiyle:

@elonmusk 27 Nisan 2016

2018’de Mars’a Dragon göndermeyi planlıyoruz. Red Dragonlar Mars’ın yapısıyla ilgili genel bilgilere sağlayacak. Detaylar gelecek.

@SpaceX 27 Nisan 2016

Dragon 2 Güneş Sistemi’nde herhangi bir yere inmek için tasarlandı. Red Dragon Mars seferi ilk test uçuşu.

@elonmusk 27 Nisan 2016

Ancak Dünya-Ay mesafesinden uzağa astronot taşımayı tavsiye etmem. Uzun yolculuklarda eğlenceli olmaz. Nihayet jeep boyunda [küçücük] bir araç.

İlgili yazı: 8 Adımda Marslı Filmi Ne Kadar Gerçekçi? >> Filme gittim, sizler için inceledim

 

Neden Mars?

Dragon 1 ve 2 kapsülleri uzaya hem yük hem insan taşımak için tasarlandı ama şimdilik sadece yük taşıyor.

Ancak, SpaceX ticari bir şirket olduğu halde Mars’a küçük kargo gemileri gönderebildiğini kanıtlarsa hem gelecekte NASA’nın yeni sondalarını Mars’a ve Güneş Sistemi’ndeki diğer gezegenlere gönderebilir hem de NASA için yeni bir gezegenler arası uzay aracı tasarlayabilir.

Ayrıca, SpaceX asteroit madenciliği şirketi Planetary Resources’la anlaşarak asteroitlere robot maden gemileri gönderebilir.

İlgili yazı: Dünya’daki hayatın kökeni Mars mı?

 

2018 SpaceX için karar yılı

Elon Musk 2018’de SpaceX ile devam edip etmeyeceğine karar verecek. Şirket şimdiden kâr elde ediyor, ama sürdürülebilir sektör liderliği için geliştirdiği bütün projelerin sonucu 2018’de belli olacak.

SpaceX şimdiden uzaya uydu fırlatma konusunda rakipsiz görünüyor. Bunu ileriki yıllarda sürdürebilirse harika olur. Bunun için de uzaya roket gönderme maliyetlerini düşürüp devletle çalışmaya alışmış olan diğer şirketlerden çok daha ucuz fiyatlar önermesi gerekiyor.

İlgili yazı: Uzaydan internet − 2 >> Google, Facebook, SpaceX ve OneWeb uzaydan internet yayını yapacak

 

Geri dönüşüm odaklı

Elon Musk işte bu yüzden uzaya yük gönderdikten sonra Dünya’ya geri dönerek tekrar kullanılabilen roketler geliştirmeye karar verdi. Son olarak SpaceX Falcon 9 roketi denizdeki robot mavnanın üzerindeki piste başarıyla iniş yaptı.

Sonuçta Dünya’nın yüzde 70’i denizlerle kaplı ve denize inmek karaya inmekten kolay. Bir kere roketi yavaşlatmak için daha az yakıt harcıyorsunuz. Böylece rokete yakıt yerine daha fazla yük yükleyerek fırlatma maliyetlerini düşürmek ve rekabetçi fiyatlar vermek mümkün oluyor.

Buna karşın, SpaceX’in uzaya yıllardır uydu gönderen köklü şirketlerle rekabet etmek için büyük başarılara imza atması şart ve 2018’e kadar bütün projelerini gerçekleştirip gücünü kanıtlamak zorunda. Şimdi bunları görelim:

İlgili yazı: Uzaya Merdiven Dayadık >> 2035’te dünya yörüngesine roketle değil uzay asansörü ile çıkacağız

 

1. Uzaya askeri uydu göndermek

Amerika askeri uydularını uzaya sadece Amerikan şirketleriyle gönderiyor. Bunların içinde casus uydular da olduğu için Amerika’nın yalnızca kendi şirketleriyle çalışmak istemesi normal; ama şimdiye kadar bu sektörde çalışan tek bir şirket vardı. O da United Launch Alliance (ULA).

ULA Amerika’nın iki büyük yolcu ve savaş uçağı şirketinin, Lockheed Martin ile Boeing’in kurduğu bir firma. Bugüne dek askeri uyduları ULA fırlatıyordu ama geçen haftalarda bu değişti.

SpaceX ABD Hava Kuvvetleri’nin yeni uydusunu yörüngeye fırlatmak için 82,7 milyon dolar gibi son derece rekabetçi bir fiyat verdi ve orduyla anlaşma imzalayarak ULA tekelini kırdı.

İlgili yazı: Uzay Turizmi Başladı-2 >> NASA Bigelow şişme uzay modülünü uzay istasyonunda test edecek

 

Elon Musk’ın politik zaferi

Politik zafer, çünkü askerler kanuna aykırı bir iş yaparak SpaceX’in ihaleye girmesine izin vermediler. Tabii Amerika bize göre daha demokratik bir ülke olduğu için Elon Musk da ABD Hava Kuvvetleri’ni mahkemeye vereceğini söyledi. Ayrıca Kongre’ye çıkıp SpaceX’e haksızlık yapıldığına dair bizzat ifade verdi.

O zaman subaylar ULA’yı korumaktan vazgeçerek SpaceX’in ihaleye girmesine izin verdiler. SpaceX tekrar kullanılabilen roketler olmadan da Dünya’nın en ucuz fiyatlarını veren bir şirket olduğu için ihaleyi hemen kaptı (SpaceX aynı zamanda yıllık fırlatma sayısına göre en az kaza yapan uzay şirketidir).

İlgili yazı: Asteroit Madenciliği Başlıyor >> NASA uzaydan asteroit getirecek ve Ay’da maden çıkaracak

 

ULA uyuyor mu?

Buna rağmen 2018 kritik bir yıl, çünkü geçen sene SpaceX’in fırlattığı bir roket havada patlayarak taşıdığı uydunun parçalanmasına sebep oldu. Bu sebeple şirketin hava kuvvetlerine kendi hatalarını düzelterek doğru düzgün uydu fırlatabileceğini de kanıtlaması gerekti.

SpaceX askeri mühendislerin kılı kırk yaran teftişlerine rağmen bunu başardı ve teknik yeterliliğini gösterdi. Böylece 2018 yılında askerlerin yeni uydusunu uzaya fırlatmaya hak kazandı. Ancak, SpaceX ihaleyi kazanmasını biraz da ULA’nın kibrine borçlu.

Sonuçta askerler ULA’yı da ihaleye çağırdılar, ama United Launch Alliance nasıl olsa bensiz yapamazlar diye “Meşgulüm” deyip bu ihaleye katılmadı. Oysa askerler ULA’nın blöfünü gördüler ve derhal SpaceX ile sözleşme imzaladılar. Elbette bunda SpaceX’in 30 milyon dolar daha düşük teklif vermesinin de rolü vardı!

İlgili yazı: 30 Adımda Resimli Plüton Seferi

 

2. SpaceX özel uzay üssü açıyor

Elon Musk dünyada bir ilki gerçekleştiriyor ve gezegenin ilk özel uzay limanını Texas, Brownsville’de açıyor.

Aslında 2016’da açılacaktı ama zemin problemleri çıktı. İniş pistinin kaygan zemin yüzünden çökmesini önlemek için inşaat alanına toplam 237 bin metreküp toprak dökmek gerekiyor. Evet bildiniz, inşaat 2018’de tamamlanacak. 🙂

“Amerika Birleşik Devletleri’nin sadece Cape Canaveral’da 10 tane roket fırlatma pisti var. SpaceX neden bunları kullanmıyor?” derseniz cevabı basit: SpaceX bunları devletten kiralamak ve devlete para ödemek zorunda.

Bu hem maliyetleri artırıyor hem de NASA “Sıranı bekle, uydunu sonra fırlatırsın” derse SpaceX bu sefer de geciktiği için müşteri kaçıracak. İşte bu nedenle Cape Canaveral gibi 10 roket kulesi olmasa da kendisi için iki orta boy pist inşa ediyor.

İlgili yazı: Plüton Hakkında 7 Şaşırtıcı Gerçek >> Dünya’dan büyük bir atmosferi ve 3500 metrelik buz dağları var

 

Aynı dert Rusya’da var

Uzay üssü inşa etmek öyle kolay bir şey değil: Teknik şartnamelere uymak ve kalite standartlarını tutturmak çok zor.

Nitekim Putin daha geçenlerde Rus Uzay Ajansı’na bu konuda ayar verdi. Erkanıyla ziyaret ettiği yeni Rus uzay üssündeki fırlatma teknik sebeplerle ertelendiği için kızan Putin o kadar para verdik, bu işi çözün dedi.

Rusya 60 yıldır kullandığı Kazakistan’daki Baykonur üssüne para vermek istemiyor. Özellikle Amerika’nın “Rus roketlerini fırlatmayın” diye baskı yapması Putin’i kızdırıyor. Rusya’nın dünya roket fırlatma pazarından para kazanması için kendi pistini inşa etmesi şart. Gerçi inşaat işçileri paraları ödenmediği için grev yaptığından bu nasıl olacak bilmiyoruz. 😉

İlgili yazı: Dünya’yı Kurtaran Gezegen >> Jüpiter’e giden Juno en uzaktaki güneş enerjili araç oldu

 

3. Mars’a gitmek

Bunu yazının başında ele aldığım için şimdi başka bir konuya, aslında yazının en önemli konusuna geçiyorum: SpaceX neden uzaya uydu fırlatmak isteyen müşterilerine rakip şirketlerden yüzde 30 daha ucuza fiyat verebiliyor?

Bir şeyi üçte bir ucuza satmak büyük olay, çünkü bu gerçek bir mühendislik başarısı. Hatta böyle giderse Fransızların Ariane roketlerini kullanan Airbus Safran Launchers bile rekabet edemeyip iflas edecek.

İlgili yazı: Jüpiter’i Mikro Robotlar Keşfedecek >> Jüpiter atmosferinde hayat var mı?

 

Biraz da onlar anlatsın

SpaceX İşletme Müdürü Gwynne Shotwell’e göre şirket 2016 sonuna kadar uzaya 18 uydu / kapsül fırlatmış olacak. 2017’de ise hızlı çalışıp 24 uydu fırlatmayı planlıyor.

Shotwell işimiz yeni başladı diyor: “Uzun vadede SpaceX uydu fırlatma sayısını her yıl yüzde 30 ila yüzde 50 artıracağız. Öyle ki 2020’de haftada 1 ve yılda 52 roket fırlatmak istiyoruz.”

SpaceX’in en büyük rakibi United Launch Alliance ise iş küçülterek işçi çıkarıyor. Bu yıl 375 ve gelecek yıl 500 kişi çıkaracak.

Çünkü SpaceX çok ucuz

Geçenlerde Colorado Üniversitesi’nde sunum yapan eski ULA yöneticisi Brett Tobey, şirketin maliyet yapısının fırlatma başına 125 milyon dolardan ucuza fiyat vermeyi imkansız kıldığını söyledi. Üstelik sigorta vb. maliyetleri de işe katarsak toplam fiyat 200 milyon doları buluyor dedi.

İlgili yazı: Satürn’ün uydusu Enceladus’ta hayat var mı?

 

Basit matematik hesabı

SpaceX müşterilerine 61,2 ila 85 milyon dolar fiyat veriyor. ULA bununla rekabet etmek için işçi çıkarmak ve sadece tek bir roket modeli kullanmak zorunda (önce Amerikan Delta IV ve ardından Atlas V roketleri emekli olacak). Bu yüzden iş gücünün yüzde 25’ni işten çıkarmayı planlıyor. Böylece 99 milyon dolar fiyat verebilir.

Ama yetmez

99 milyon dolar 100 milyon doların yarısından az olabilir; ama 61,2 milyon dolarlık minimum SpaceX fiyatından yüzde 38 daha yüksek bir fiyat. Ayrıca, Airbus Safran Launchers şirketinin kullandığı Fransız Ariane 6 roketinin 77 milyon dolarlık fırlatma fiyatından da fazla.

Gerçi Airbus Safran, Ariane 64 ağır yük roketiyle tek seferde iki uydu fırlatarak uydu başına 62 milyon dolar fiyat verebileceğini söylüyor ama bu da SpaceX’i yenmeye yetmez.

İlgili yazı: NASA Satürn’ün uydusu Titan’a denizaltı gönderecek

 

Neden? SpaceX ile aynı fiyat?

Unutmayın, SpaceX Falcon 9 roketlerinin Dünya’ya geri dönerek tekrar kullanılmasını sağladı. Böylece fiyatını yüzde 30 ucuzlatacak ve dikey iniş yapabilen Falcon 9’larla müşteriye sadece 40 milyon dolar önerecek! Bu da Ariane 6 roketiyle tek uydu fırlatma fiyatının neredeyse yarısı.

Daha bitmedi! SpaceX şimdiden roket başına yüzde 10 kâr ediyor (6-8 milyon dolar). Yere dikey iniş yaparak tekrar kullanılabilen roketlerle ise kâr marjını yüzde 40’a çıkarabilir. Bunun yarısını yeni teknolojilere harcasa kâr marjını yüzde 20 ile ikiye katlamış olur.

2018 SpaceX için en kritik yıl. Bunu başarırsa Elon Musk sadece Dünya’nın roket tekeli olmakla kalmayacak. Aynı zamanda süper ucuz fırlatma maliyetlerini Bigelow’un süper ucuz şişme uzay istasyonuyla birleştirerek uygarlığın yönünü değiştirecek ve insanoğlunun uzaya yerleşmesini sağlayacak.

Elon Musk Red Dragon ile Mars’a gidiyor