Robotlarda Ultron Çağı >> Bu robot “bilge adam” testini geçti
New York’taki Rensselaer Politeknik Enstitüsü araştırmacılarının kullandığı oyuncak Nao robot psikologlar tarafından geliştirilen farkındalık testini geçti.
Marketlerde satılan sıradan bir oyuncak robotun öz farkındalık testini geçmesi ve kendi durumunun farkında olduğunu göstermesi, bilinçli robotların yakın gelecekte satışa sunulacağı anlamına geliyor.
Aldebaran Robotics firmasının geliştirdiği oyuncak Nao robotların insan gibi düşünebilen yeni modelleri önümüzdeki 15-20 yıl içinde yaşlılarla çocuklara bakıcı olarak hizmet etmeye başlayacak.
Düşünüyorum, öyleyse varım dedi
Rensselaer Politeknik Enstitüsü’nden Selmer Bringsjord, Nao robotlarda kullanılan NAOqi işletim sistemini programlayarak elindeki akıllı oyuncakları “kralın bilge adamları” isimli psikoloji testine tabi tuttu ve robotlardan biri bu klasik öz farkındalık testini geçerek kısmen bilinçli olduğunu gösterdi.
Kralın bilge adamları robotların kendi durumunun farkında olup olmadığını ölçmeye yarayan özel bir senaryo: Bu zeka testi, bir ülkenin kralı krallığındaki en bilge üç adamı içlerinden birini danışman olarak seçmek üzere sarayına çağırıyor. Bunun için hepsinin başına bir şapka geçiriyor. Bilge adamlar yanındaki iki kişinin şapkasını görebiliyor ama kendi şapkasını göremiyor. Şapkalar ise iki renk: beyaz ve mavi.
Ancak, şapkalardan biri mavi olmak zorunda (sadece iki şapka veya şapkaların tümü mavi olabilir). Kral seçimini yaparken adil davranacağını, ama bilgelerin birbiriyle konuşmasının yasak olduğunu söylüyor. Ardından diyor ki “Bu şartlar altında ayağa kalkıp kafasındaki şapkanın rengini doğru bilen ilk kişi danışmanım olacak.”
Nao Robotlara zeka testi yaptılar
Selmer Bringsjord ofisine üç oyuncak Nao robot aldı, ikisinin konuşmasını önledi ve içlerinden sadece birinin konuşmasına izin verdi. Sonra robotlara hangisinin konuşabildiğini sordu.
Üç robotun da bu soruya “Bilmiyorum” cevabı vermesi gerekiyordu. Ancak, ikisinin konuşması engellendiği için sadece bir robot ayağa kalkıp cevap verebildi: “Bilmiyorum!”
Ardından dünya tarihinde bir ilk gerçekleşti ve bilmiyorum diyen robot, “Pardon, artık biliyorum” diye kendini düzeltti. Bu da robotun kendi varlığının farkında olduğunu gösterdi.
Daha yolun başındayız
Elbette bu test sonucu insan gibi düşünen bir robot geliştirdiğimiz anlamına gelmiyor. Çünkü insan bilinci çok kompleks bir oluşum ve gerçekten bilinçli olan bir robotun Turing testini de geçmesi gerekiyor.
Son yıllarda sohbet robotu (chatbot) olarak adlandırılan birçok sözde akıllı yazılım Turing testini geçmeye çalıştı. Oysa bunlar kurnazca cevaplarla karşısındakini gerçekten kendisinin farkında olduğuna inandırmaya çalışan analiz yazılımlarından ibaretti. Son olarak Eugene Goostman adlı chatbot’un bu testi geçtiği açıklandı, ama yazılımcılar jüri üyelerini yalan söyleyerek kandırmıştı.
Bugüne kadar hiçbir robot, yazılım veya bilgisayar Turing testini geçemedi. Ancak, kralın bilge adamları testini geçen Nao robot gerçekten bilinçli olmasa da en azından kendi durumunun kısmen farkında olduğunu göstermiş bulunuyor.
Dijital felsefe ve yapay zeka
Sonoma Eyalet Üniversitesi’nden teknoloji filozofu John Sullins, Nao robotun öz farkındalık testini geçmesinin önemini şöyle açıklıyor: “Araştırmacılar önce ilginç bir felsefe problemi buluyorlar. Ardından o problemi çözecek bir robot tasarlıyorlar. Bu yöntemi kullanarak doğru yoldan gidiyorlar.”
Düşünen robotlar önceki yazılarda belirttiğimiz gibi yaşlılara hastabakıcılık yapacak. Özellikle Japonya gibi kalabalık nüfusa sahip ülkelerde yaşlılara, bebeklere, engellilere ve çocuklara bakıcılık yapan robotlar bakıma muhtaç bireyleri olan ailelerin yaşam kalitesini artıracak.
Ancak gözden kaçan bir nokta var
O da hangi robotun gerçekten bilinçli olduğunu anlamak. Eugene Goostman, tıpkı IBM’in riziko yarışması şampiyonu Watson süper bilgisayarı gibi gelişmiş büyük veri analizi yapan bir sistemdi, ama gerçekten insan gibi bilinçli değildi. Buna rağmen Goostman insan yardımıyla da olsa 30 kişilik jüriyi 13 yaşında bir çocuk olduğuna inandırdı.
Nao robotun bilge adam testini geçmesi ve test sonucunun ispat edilebilmesi bu yüzden önemli. Yoksa otomatik yazılımlar internetten yapılan ticari işlemlerde ve Facebook gibi sosyal ağlardaki sohbetlerde kullanıcıları kendilerinin gerçekten insan olduğuna inandırabilirler. Bu da kimlik hırsızlığı ve banka bilgilerinin çalınması gibi siber suçları artırarak bilgisayar korsanlarına büyük güç kazandıracaktır.
Bütün insan icatlarında olduğu gibi bilinçli robotlar ve sözde akıllı yazılımlar da hem iyilik hem kötülük için kullanılabilir. Anlaşılan, bundan sonra internette gerçekten bir insanla konuştuğumuza dikkat etmemiz gerekiyor. 🙂
Nao robot kendinin farkında, ya biz?
