Kızıl Nova: İkiz Yıldızlar 2022’de çarpışacak

Dünya’dan 1800 ışık yılı uzakta yer alan Kuğu takımyıldızındaki iki yıldız 2022 yılında çarpışarak kızıl nova halinde patlayacak. Astronomlar 2022’yi iple çekiyor; çünkü patlamayı gökyüzünde çıplak gözle yepyeni bir kırmızı yıldız olarak göreceksiniz. Peki kızıl nova nedir ve nasıl patlar?

Yıldız kahini

İki yıldızın çarpışarak birleşmesiyle oluşan kızıl nova, Güneş benzeri yıldızların çekirdek kalıntısı olan beyaz cücelerin yüzeyinde gerçekleşen standart novalardan daha güçlü, ama süpernovalardan çok daha zayıf olan bir patlama.

Adını ise patlama ışığının kızılötesine kaymasından, yani uzaya ışıktan çok ısı yaymasından alıyor. Kızıl novalar gökyüzünde birkaç hafta ila birkaç ay süren kırmızı bir ışık parlaması yaratıyor. Astronomların çıplak gözle görülecek böyle bir patlamaya denk gelme şansı ise milyonda bir.

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Router Modem

 

Piyango çekseler zengin olacaklardı

Elbette bugüne kadar birçok nova ve süpernova gözlemledik. Ancak, bunlar bizden oldukça uzak ve binlerce yıl önce gerçekleşmiş olan parlamalar veya patlamalardı. Kısacası gelişmiş teleskopları ayarlayarak bir yıldızın patlamasına hiç bu kadar detaylı hazırlanmamıştık.

Michigan, Grand Rapids’deki Calvin College’dan Prof. Dr. Lawrence Molnar ve ekibi, parlak kızıl nova adayı olan ikiz yıldızları 2013’ten beri gözlemliyor. Çarpışmaya şimdiden hazırlanan bilim insanları, diğer süpernovalarda olduğu gibi sadece patlama anını değil, patlama öncesini de incelemek istiyor.

İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi

 

Çıplak gözle göreceksiniz

Tabii ki bizden 1800 ışık yılı uzaktaki yıldızlar henüz Roma İmparatorluğu ayaktayken çarpışıp patlamışlardı. Ancak, kızıl nova ışığının aradaki büyük mesafeyi aşıp bize ulaşmasına 5 yıl var. Üstelik bu novayı gökyüzünde çıplak gözle görebilecek ve patlamayı hiç olmadığı kadar ayrıntılı inceleyeceğiz.

Bu sıra dışı olayı Amerikan Astronomi Derneği’nin Grapevine, Texas’taki 229. yıllık toplantısında duyuran Molnar, kızıl novayı gözlemlemek için New Mexico’daki Apaçi Noktası Gözlemevi (APO) ve Wyoming Üniversitesi’nden destek alacak.

İlgili yazı: Sansüre Karşı TOR ve Orbot Rehberi

 

Süpernovadan farkı ne?

Novalar beyaz cücelerin gaz çekmesi ve böylece dış katmanlarının aniden parlamasıyla oluşuyor. Kızıl novalar bundan daha güçlü patlamalar ve sadece süpernovalarla gama ışını patlamaları kızıl novalardan daha güçlü oluyor.

Ayrıca kızıl novalar iki yıldızın birleşmesiyle ortaya çıkarken; süpernovalar bir yıldızla beyaz cücenin çarpışması, dev bir yıldızın patlaması veya iki nötron yıldızının çarpışması gibi çok daha şiddetli olaylarla oluşuyor. En yeni kızıl nova adayımız ise KIC 9832227 adlı yıldız sisteminde yer alıyor.

İlgili yazı: Gezegen Doğuran Süper Kütleli Kara Delik

 

Sınıflandırma sorunu

Bazı astronomlar parlak kızıl novaların ayrı bir nova türü olarak sınıflandırılmasına karşı çıkıyor. Özellikle de Tip II-p süpernovaların da uzun süreli ve kızıl renkli olması nedeniyle bunları kızıl nova olarak adlandırmanın yanlış olduğunu düşünüyorlar.

Yine de çarpışan yıldızlardan kaynaklanan kızıl novaların Tip II-p süpernovalardan farklı olduğunu kabul etmemiz gerekiyor ve 2022 yılında yapacağımız gözlemler, kızıl novaları diğer kızıl süpernovalardan ayırmak için gereken ek verileri sağlayacak.

İlgili yazı: VPN engellemeyi aşmak için Stunnel kullanın

 

Kızıl nova nerede görülecek?

2022 yılında iki yıldızın birleşmesiyle gerçekleşecek patlamayı Kuğu takımyıldızında (Kuzey Haçı) çıplak gözle görebileceksiniz. İki yıldızın yüzeyi çoktan birbiriyle temas etmeye başladı ve yıldızlar arasında gaz değişimi gittikçe hızlanıyor.

Bilim insanları çarpışmak üzere olan yıldızların ortak atmosfere sahip olmasından kaynaklanacak kimyasal değişimleri büyük bir dikkatle incelemek istiyor. Böylece nova ve hatta süpernovaların patlama süreçleriyle ilgili değerli bilgiler edineceğiz.

Peki 5 yıl içinde çarpışacak yıldızlar bir yana, bugün biri diğerinin atmosferinin üzerinde yüzen iki yıldızdan oluşan yer fıstığı şekilli güneş sistemini gördünüz mü? Evet, bilinen Evren’deki en büyük sarı güneşin üzerinde yüzen başka bir yıldız var ve sizin keşfetmenizi bekliyor. 😉

Teleskoplar kızıl novayı nasıl gözlemleyecek?

¹Prediction of a Red Nova Outburst in KIC 9832227