Google’dan Firefox Çıkarması >> Chrome Uzantıları Firefox’a Geliyor

Mozilla son açıklamasında Firefox eklenti hizmetini kökten değiştireceğini duyurdu. Bu değişiklikler arasında en önemli olanı ise yeni eklenti API’yı:

Artık Chrome ve Opera gibi Blink tabanlı browserların eklentileri Firefox ile çalışacak. Firefox bunun için kod uyumluluğunu büyük ölçüde artırıyor.

Yeni WebExtensions API’ı sayesinde geliştiriciler uzantı kodunda sadece küçük değişiklikler yaparak Chrome uzantılarının Firefox’ta çalışmasını sağlayabilecekler. Peki Firefox eskisi kadar güvenli olacak mı?

 

 

Neyin peşindesin Firefox?

Mozilla, WebExtensions API’ı ile Firefox’la uyumlu eklenti onaylama sürecini hızlandırmayı amaçlıyor. Aynı zamanda, uyumluluğu denetlemek için otomatik yazılımlar kullanacak. Böylece web mağazasındaki yeni eklentiler 5 gün içinde onaylanmış olacak.

Şimdi de 4 yıldır dile getirdiğim asıl sebebe geçelim: Web arama dünyasında kullanıcı davranışını izlemek arama motoru reklamcılığından native reklamlara kadar her alanda pazarlama ve satış için zorunlu. Facebook’un sosyal reklamlar ve satın al düğmesi getirmesiyle birlikte bu zorunluluk, daha doğrusu reklam pazarındaki rekabet daha da arttı.

Firefox ise tıpkı diğer browserlar gibi bu iş modeli için gereken yararlı bir araç. Aynı zamanda Chrome gibi mobil tarayıcılar yaygınlaşırken mobil dünyadan geri kalan bir browser. Mozilla hem FirefoxOS mobil işletim sistemini hem de mobil Firefox browserı yaygınlaştırmak için diğer tarayıcıların eklentilerine kapı açıyor.

 

 

Peki kullanıcının ne işine yarayacak?

Bunu da Mozilla’dan Kev Needham açıklasın: “Eklenti geliştirmenin web geliştirmeye daha çok benzemesini istiyoruz. Belirli standartlara göre çalışan davranış setleriyle aynı kod tüm browserlarda çalışsın. Tüm geliştiricilerin kapsamlı dokümantasyonları herkes tarafından kullanılabilsin.”

Zaten Firefox’a eklenti yazmak Chrome’a yazmaktan biraz daha zordu. Bunun nedeni ise Firefox’un XPCOM ve XUL gibi kullanıcı arayüzü geliştirmeye yarayan teknolojiler kullanmasaydı.

 

 

Aslında bu güçlü ve işe yarar bir özellikti. Çünkü Firefox’un büyük ölçüde Javascript’le yazılmasını ve eklenti geliştiricilerin Firefox’un çekirdek kod özelliklerini kullanmasını sağlıyordu (Örneğin, Firefox’ta WebRTC özelliğini config’den kapatabiliyor ve VPN bağlantısını gözetlemelerini engelleyebiliyorsunuz).

Mozilla artık bundan vazgeçiyor ve eski “seçmeli modelini” terk ediyor. XUL, XPCOM’la birlikte seçmeli eklenti modeli de 12–18 ay içinde kullanımdan kalkacak.

Ancak, eklenti yazarken Jetpack SDK’nın son sürümünü kullanan geliştiriciler bundan etkilenmeyecek. Elbette kod yazarken Jetpack kurallarına uydukları ve alt düzey API’lara dokunmadıkları sürece.

 

 

Eklentiler Mozilla imzalı olacak

Firefox 42’den itibaren geliştiricilerin eklentileri Mozilla tarafından incelenecek ve imzalanacak, bu da eklenti güvenliği ile güvenilirliğini artıracak. Needham bunu şöyle açıklıyor: “Bugün inceleme süreci büyük ölçüde manüel bir süreç. Bu nedenle yeni bir eklentiyi test edildi ve onaylandı aşamasına getirmek haftalar, hatta aylar alıyor.”

Mozilla, WebExtensions API’ına geçerek işte bu süreci önemli ölçüde hızlandırmayı amaçlıyor. Aynı zamanda sistemi büyük ölçüde otomatiğe alacak.

 

 

Firefox da kökten değişiyor

Mozilla aynı zamanda Firefox Elektroliz projesi üzerinde de çalışıyor. Bu proje ile Firefox sekmelerinin işlemleri ile browserın diğer işlemleri nihayet birbirinden ayrılacak.

Böylece Chrome’a benzer şekilde, bir sekme çöktüğü zaman browserın tamamen çökmesi önlenmiş olacak. Benim gibi 10 ayrı sekme grubunda toplam 25 sekmeyle çalışıyorsanız bunun faydasını biliyorsunuz. 🙂 Sevgili Nevzat Akkaya 40’dan fazla sekme ile çalıştığını söylüyordu, o daha çok sevinebilir.

Elektroliz özelliği Firefox 43 betayla kullanıma girecek, ama hızla kullanıma girmesinin bedeli bazı eklentilerin Firefox Elektroliz sürümüyle çalışmaması olacak. Bu yüzden Mozilla, kod yazarlarını Firefox 43’le uyumlu eklentiler geliştirmeleri için uyarıyor.

 

 

Geliştirici sürümüne geldi bile

Bir geliştirici olarak WebExtensions sürümünü hemen denemek istiyorsanız Firefox Nightly kanallarına ve Developer Edition’a göz atabilirsiniz. 🙂

Ancak bu değişiklik son kullanıcı için iyi olacak mı diye sorarsanız, bundan emin olmadığımı söylemek zorundayım: Firefox bugüne kadar kullanıcılarına Chrome’dan çok daha fazla, çok daha yararlı ve çok daha güvenli eklentiler sundu.

Örneğin, bilgisayarınızın çerezlerle gözetlenmesini engelleyen ve web sitelerinden PC’ye virüs bulaşmasını önleyen NoScript eklentisinin Chrome ve Firefox sürümlerini karşılaştırın. Firefox sürümünün tam kapsamlı, diğerinin ise hâlâ kullanılıyorsa oldukça yetersiz olduğunu göreceksiniz.

 

 

Firefox eskisi kadar güvenli olacak mı?

Nitekim esnek Firefox eklentileri ile browserın arayüzünü bile değiştirmek mümkündü. Şimdi bu kullanışlı ve güvenli özelliklere ne olacak bilemiyoruz. Firefox internette gözetlenmeyi önleme bakımından Chrome seviyesine gerilerse TOR kullanmaya başlamak gerekebilir.

Gerçi sıradan kullanıcı modunda bana Chrome da yetiyor, ama Firefox’u temel alan TOR browser yeni Firefox özellikleri yüzünden çekirdek kod üzerinden gözetlemeye açık bir browser haline gelirse durum kötü. TOR geliştiricilerinin potansiyel tehlikenin farkında olduklarını ve şimdiden önlem aldıklarını umalım.

WebExtensions API’ı eklenti geliştirmeyi hızlandırıp uyumluluğu artırarak hem geliştiricilerin hem de kullanıcıların işini kolaylaştıracak. Peki bu gidişle Firefox ile Chrome arasında ne fark kalacak?