Google Brain ile Robot Dedektif Çağı Başladı
Google Brain yapay zeka yazılımı, 8 bitlik düşük çözünürlüklü fotoğraflara dijital süper zum yaparak robot dedektif çağı başlattı. Süper zum ile Hollywood filmlerinin hayali de gerçek oluyor: Artık Kevin Costner’ı ünlü eden Çıkış Yok filmindeki gibi bulanık fotoları netleştirip suçluları tespit edeceğiz.
Süper zum
Google’dan Kendini Şifreleyen Yazılım başlığıyla anlattığım gibi, Google’ın yapay zeka departmanlarından biri olan Google Brain son zamanlarda ilginç araştırmalara imza attı. Son marifeti ise 8 bitlik ultra düşük çözünürlüklü fotoğraflara dijital süper zum yaparak yüzleri netleştirmek ve yüz tanıma ile fotoğraftaki insanların kimliğini tespit etmek.
İlgili yazı: Bizi Dinlemeye Devam Edin >> Chrome ve Messenger tüm konuştuklarımızı dinliyor
Nasıl çalışıyor?
Paint veya Photoshop’ta tecrübeniz varsa bir fotoğrafta olmayan detayları salt dijital zum yaparak ortaya çıkaramayacağınızı biliyorsunuz. Peki Google Brain süper zum nasıl çalışıyor? Nasıl oluyor da akıllı telefonda dijital zumla çektiğiniz bulanık resimlerde görünmeyen detayları bile ortaya çıkararak gizli saklı ne varsa ortaya döküyor?
Önce aşağıdaki resme bakalım: Sol sütunda fotoğraf makinesiyle çekilen ve çözünürlüğü yapay olarak düşürülmüş olan 8×8 piksellik test görsellerini göreceksiniz. Orta sütunda ise Google Brain’in dijital zumla netleştirdiği resimler görünüyor.
Sağ sütunda ise fotoğrafların orijinali görünüyor ve Google Brain algoritmasının sadece 64 piksellik resimleri netleştirerek neredeyse aslına uygun görseller ortaya çıkardığını görüyorsunuz. Peki Google’ın yapay zekası test görsellerinde olmayan kaş ve dudak gibi detayları resimlere nasıl ekliyor?
İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem
Network zekası ile
Telepatik internetle gelişecek ağ tabanlı zekanın insan beynine süper bilgisayar özelliği kazandırarak dünyanın ilk süper zekasını yaratacağını İnsan Gibi Düşünen Robotlar Ne Zaman? yazısında anlatmıştım. Burada söz konusu teknolojinin ilk örneklerinden birini görüyoruz.
Google Brain süper zum işlemini iki ayrı dijital sinir ağını (iki ayrı analiz algoritmasını) birleştirerek gerçekleştiriyor. Bunlardan biri koşullama ağ zekası ve diğeri de önceliklendirme ağ zekası. Her ikisi de kendi içinde farklı algoritmaların birlikte çalışmasıyla iş görüyor ve bu yüzden ağ zekası olarak adlandırılıyor.
Önce koşullama zekası devreye girerek 8 x 8 pikselden oluşan test resmini Google arama motorundan ve Youtube video ekran görüntülerinden gelen milyonlarca resimle tek tek karşılaştırıyor. Bunun için ilk olarak resim arşivindeki görselleri 8 bit çözünürlüğe küçültüyor. Ardından bunları test görseliyle karşılaştırıyor.
Kısacası Google görsel arama kullanarak test görseline benzeyen resimleri bulmaya çalışıyor. Daha sonra önceliklendirme ağ zekası devreye giriyor ve benzer resimleri kullanarak 8 bitlik görsele dijital zum yapıyor. Resimde görülmeyen kaş ve göz gibi detayları resim arşivinden ilham alarak ekliyor.
İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi
İlham almak mı?
Evet, resmen ilham almak: Önceliklendirme ağ zekası, resim arşivinde test görsellerini andıran kaş ve göz gördüğü zaman bunları test fotoğrafına aynen eklemiyor. Bunun yerine, “Ben bunlara nasıl Photoshop yapayım da test resimlerindeki insan yüzlerine uydurayım?” diyor.
Bunun için de PixelCNN yazılımının özel bir sürümünü kullanıyor. Örneğin, okuduğunuz habere konu olan dijital süper zum için internetteki sinema ve dizi oyuncularıyla şarkıcıların resimlerini taradı. Kaş, göz örneklerini bu resimlerden toplayarak esin kaynağı olarak kullandı.
Böylece hem 8 bitlik resme zum yaptı; yani pikselleri büyüttü, hem piksel klonlama ile benzer pikselleri benzer desenli ve renk tonlu piksellerle kuşatıp Photoshop benzeri dijital zum yaptı, hem de resme kaş-göz ayrıntıları gibi gerçekçi tahminlere dayanan detaylar ekledi.
Böylece koşullama ve önceliklendirme ağ zekası tıpkı insan beynindeki sinir ağları gibi birlikte çalışarak resimleri netleştirdi.
İlgili yazı: Ücretsiz Özgür İnternet Meshnet
Peki insanları inandırabildi mi?
8 bitlik resimleri dijital süper zum ile gerçekten aslına uygun olarak büyütüp büyütmediğinizi test etmek istiyorsanız bunun en iyi yolu resimleri gerçek insanlara göstermek. İşte Google Brain yapay zekası bu testten başarıyla geçti.
İnsanlar dijital zum sırasında tahmini yüz detaylarıyla zenginleştirilmiş olan yapay fotoğraflara baktıkları zaman, bunların bir kısmının gerçek fotoğraflardan zumlanmış olduğunu sandılar.
Gerçi Google Brain insanların sadece yüzde 10’unu kandırabildi; ama kişilere her zaman iki fotoğraf gösterildiğine dikkat edelim; yani kafadan atsalar bile yüzde 50 doğru bilme imkanları vardı. Bu açıdan Google Brain yüzde 50 üzerinden yüzde 10 başarı elde etti. İlk deneme için fena değil.
İlgili yazı: Sansüre Karşı TOR ve Orbot Rehberi
Yatak odası
Google Brain yazılımcıları insanların yüz ifadelerini seçmekte çok başarılı olduğunu biliyorlar. Hatta insanların gözakı olması da bununla ilgili: Kedi-köpeklerin tersine, insanların göz akı Ahmet’i Mehmet’ten ayırmamızı kolaylaştırıyor.
Ancak, iş yatak odası resimlerini test etmeye gelince olayın rengi değişti ve insanların yüzde 28’i Google Brain’in dijital zumla ürettiği yapay resimleri gerçek resim sandılar.
İlgili yazı: 10 Adımda kara deliğe düşen astronota ne olur?
Suçluların teşhisi
Burada Google Brain yapay zeka yazılımını kullanan robot dedektiflerin, gelecekte suçluları robot resimden veya aile fotoğraflarından teşhis etmesi gibi kritik adli tıp detayları var. Bu da hukuki ve etik sorunlar doğurabilir:
Öncelikle Google Brain resimlerinin yapay resimler olduğunu ve gerçek resimlere basitçe zum yaparak üretilmediğini hatırlatalım. Ardından da market hırsızlarına karşı kullanılan güvenlik kameralarını, özellikle de sokaktaki Mobese kameralarını düşünelim.
İlgili yazı: Renk Körlüğünü Düzelten Gözlük
Dijital resimde sahtekarlık
Diyelim ki gece çekilmiş bulanık Mobese kamerası görüntüsünde yer alan bir şüpheliyi tespit etmek istiyorsunuz. Bunun için de Google Brain kullanacaksınız. O da internetteki resimleri tarayıp kamera görüntüleriyle eşleştirecek ve resmi yapay detaylarla zenginleştirerek görsele zum yapacak.
Diyelim ki böylece Recep İvedik’in yüzü çıkacak. Peki ya Google Brain hata yaparsa? Ya kameradaki kişi Recep İvedik değil de Ahmet Bağrıyanık isimli bir vatandaş ise (örnekler hayalidir 🙂 )? O zaman güvenlik güçleri yanlış kişiyi şüpheli olarak tespit etmiş ve robot dedektif yanılmış olacaktır.
Dijital adli tıp jargonunda, yapay resimlere yazılımla eklenen ve o resimlerdeki kişileri daha anlaşılır kılan detaylara halüsinasyon diyoruz.
Oysa yarın öbür gün kötü niyetli kişiler sevmedikleri Ahmet Beyin hapse girmesi için Google Brain’e sahte detaylar girebilir ve Mehmet Beyin resmini Ahmet Beyin resmi gibi gösterebilirler. Hukukun işte buna dikkat etmesi gerekiyor.
İlgili yazı: Hint Okyanusu’nda 200 Milyon Yıllık Kayıp Kıta Bulundu
Suçu kanıtlanana dek herkes masumdur
Ta 2000 yıllık Roma hukukundan kalan bir ilke bu: Bu ilkeye uymazsak herkesi iftira atarak hapse tıkabiliriz. İşte bu yüzden Trump’ın bazı Müslüman ülkelerin vatandaşlarının Amerika’ya girmesini engelleyen kanun hükmündeki kararnamesi yanlış ve denetimsiz bir başkanlık sisteminin risklerine dikkat çekiyor.
Trump potansiyel teröristleri ülkeye sokmayalım diyor. Peki kimin terörist olduğunu nereden bilecekler? Kanıt olmadan kendilerini yargı yerine koyup insanları nasıl suçlayacaklar? Basında çıkan bazı yüksek profilli davalarda sahte delil üretildiğini ve bu davalara sonradan beraat kararı çıktığını biliyoruz. İnsanların hayatını korumak için masumiyet ilkesine sahip çıkmamız gerekiyor.
Neyse ki Amerika’da başkanlık sistemi parlamenter demokrasi ile yargı denetimine açık ve bu sayede Trump’ın kararına dava açarak yürütmeyi kısmen durdurmak mümkün oldu.
İlgili yazı: Robot Polis Amerika’da Terörist Öldürdü
Özetle kişi kendini ele vermeye zorlanamaz
Google Brain yazılımını kullanırken dikkat etmemiz gereken bir diğer nokta da kişinin kolluk tarafından kendini ele vermeye zorlanamayacak olmasıdır. Bunun için FBI-Apple davasını hatırlayalım: FBI bir şüpheli hakkında delil bulmak için Apple’ın ilgili kişinin iPhone cihazındaki şifreyi kırmasını istedi.
Aslında bunu FBI da yapabilirdi; ama kurnazlık edip Apple’ın yapmasını istedi ki emsal teşkil etsin ve gelecekte kolluk kuvvetleri istediği kişiyi parmak iziyle kendi telefonunu açmaya zorlayabilsin. Böylece kişiyi kendi suçunu ele vermeye zorlamak da mümkün olsun.
Oysa insanları bu şekilde zorlamak etik değil ve kanunen yasak; çünkü bu kapıyı bir kez açarsak güvenlik güçleri insanların telefonuna sahte delil de yerleştirebilir. Özetle Apple FBI’ın isteğini reddetti ve Amerika’da kişisel özgürlükleri korudu; ama kapıdan kovulan zihniyet yapay zeka ile bacadan giriyor.
İlgili yazı: Ücretsiz Özgür İnternet Meshnet
Google Brain ile ne ilgisi var?
Diyelim ki siz suçlu değilsiniz; ama tanıdığınız biri belirli bir suçtan aranıyor (şüpheli) ve onunla partide çekilmiş bir fotoğrafınız var. Bu düşük çözünürlüklü görsel normalde kişinin kimliğini tespit etmekte kullanılamaz.
Ancak, güvenlik güçleri sizi telefonunuzu açmaya zorlarsa ve Google Brain ile resmi büyütürse o resme istediği detayı ekleyebilir. Hatta suçlamak istediği herhangi birinin fotoğrafını türetebilir. İşte bu yüzden gelecekte Google Brain yapay zekasını ve yüz tanıma destekli dijital zum teknolojisini kullanacak olan robot detektiflere karşı dikkatli olmak gerekiyor.
İlgili yazı: Google Glass İle Süper İnsan Çağı >> X-Işını görüşü ve kartal bakışı
Yapay zeka savaşları
Robotlar ahlaklı olabilir mi konusunu ahlaklı robotlar yazısında ele almış ve dijital zum teknolojisin de robot ressamlar ile tv ve ekran kartlarında piksel hamallığına son başlıklarıyla incelemiştim. Burada başka bir şeye dikkat çekmek istiyorum: Google Brain departmanı Alphabet holdingin tek yapay zeka girişimi değil:
Bir de robotlar mı insan oluyor, insanlar mı robot oluyor? yazısında anlattığımız Deep Mind yapay zeka departmanı var. Deep Mind’ı dünya Go şampiyonunu yenen Alpha Go yazılımından tanıyoruz.
İlgili yazı: Süper Zeka ve Tekillik >> Bilimkurguda En Şeytani 20 Yapay Zeka
Süper insan aşkın insana karşı
Toparlayacak olursak yapay zekanın bir gün robot detektif ve robot polis olacağı günler gelecek. Yapay zeka suçluları resimlerden, hatta Wi-Fi alanı ile kablosuz internete girmenizi sağlayan LED sokak lambalarındaki kameralardan tespit edecek.
Caddelere şimdiden MOBESE destekli sokak lambaları döşendiğine dikkat edersek durumun ciddiyeti anlaşılıyor. Her ne kadar suçluları yakalamak önem taşısa ve Google’ın gelir modeli de yüz tanıma yoluyla kişilere reklam göstermek gibi teknolojileri kullansa da özel hayatın gizliliği önem taşıyor.
Özellikle de bütün bunların vatandaşı sürekli gözetleyen ve devlet sırrı altında kimliği belirsiz güç odaklarına hizmet eden bir büyük birader gözetim devletine yol açmaması gerekiyor. Bugün internetin gözetlenmesi ile çoktan George Orwell’ın 1984 romanından beter olduğumuzu düşünürsek internette özel hayatı korumak için neden çabalamak gerektiğini anlıyoruz.
Yine de asıl sorun, tıpkı Örümcek Adam’ın amcasının dediği gibi, büyük gücün büyük sorumluluk getirdiğini anlamak: Artık teknoloji sayesinde hemen her şeyi yapabiliriz. Bu yüzden marifet ne yapmak istiyorum diye sormak değil. Marifet neyi yaparsam doğru olur diye sormak. Süper insan ile aşkın insan arasındaki fark burada yatıyor.
