Dinozorlar Geçidi – 2 >> İsimsiz titanozor dünyanın en büyük dinozoru
Paleontologlar dünyanın en büyük dinozorunu dev sürüngen fosilleriyle ünlü Arjantin çöllerinde keşfetti. Titanozor olarak adlandırılan yeni dinozor, 40 metre uzunluğu ve 20 metre yüksekliği ile aynı zamanda dünya üzerinde yürümüş olan en büyük hayvan.
Eski çağlarda soyu tükenmiş canlıları araştıran paleontologlar, yeni titanozor türünün 77 tonluk ağırlığıyla 14 Afrika filine denk olduğunu söylüyor. Bütün dev dinozorlar gibi ot ve yaprak yiyerek beslenen bu isimsiz titanozor, karada yaşamış en büyük hayvan olarak bilinen Arjantinozor türünün de rekorunu elinden aldı (Jurassic Park’ın etçil T. Rex’i bunların yanında cüce kalıyor).
(Jurassic Park’ın etçil T. Rex’i bunların yanında cüce kalıyor).
Bilim adamları hantal adımlarıyla yeri sarsan dev yaratığın 93 ila 66 milyon yıl öncesine tarihlenen Geç Kretase devrinde yaşadığını düşünüyor. Geç Kretase devri 66 milyon yıl önce Dünya’ya çarpan Çiksulub asteroitinin dinozorlarla birlikte yeryüzündeki canlı türlerinin yüzde 75’ini yok ettiği kretase-paleojen kitlesel yokoluş felaketiyle sona ermişti (eski adıyla Kretase-Tersiyer yokoluşu).
Ömrünün en güzel çağında
Dinozorlar 65 milyon yıl önceki asteroit çarpışmasına kadar yeryüzünde büyük bir başarıyla yaşıyor ve hızla gelişerek çoğalıyordu. Titanozorların yeni keşfedilen en büyük üyesi de bunun bir kanıtı. İsimsiz dinozor 40 metrelik uzunluğu ile yaklaşık 60 metre boyundaki Boeing 747 yolcu uçaklarıyla aşık atacak cüssede.
Titanozorların hikayesi dünyanın çok daha sıcak ve nemli olduğu Geç Kretase devrine, yani 100 milyon yıl öncesine uzanıyor ama elimizdeki isimsiz titanozor fosilinin hikayesi 2011’de başladı. O yıl Arjantinli bir çiftçi Patagonya’daki Trelew şehrinin 250 km batısında yer alan kırsal arazide, kurak çölün La Flecha’ya yaklaştığı bölgede fosilleşmiş dinozor kemiklerine rastladı.
Tesadüf eseri bulunan fosillerin kazılıp çıkarılması 3 yıl sürdü ve bu işle Egidio Feruglio Paleontoloji Müzesi’nden Dr. Jose Luis Carballido ve Dr. Diego Pol ilgilendi. Araştırmacıların en büyük şansı aynı sahada 7 farklı titanozor iskeleti bulmuş olmalarıydı. Böylece aradan geçen milyonlarca yıllık sürede gayet iyi korunmuş olan 150 kemik parçasını birleştiren paleontologlar tek bir titanozor iskeleti oluşturdular. Bu da yeni titanozorun devasa boyutlarını hesaplamalarına izin verdi.
Yürüyen dağ
Yeni titanozor 39,5 metrelik “Arjantinozor”dan (Argentinosaurus) biraz daha uzun ve bu yüzden de dünyada yürümüş en büyük hayvan olma unvanını türdeşinin elinden almış bulunuyor. Ancak, maksimum ağırlığı 83 ton olarak hesaplanan Arjantinozor yeni keşfedilen türdeşinden 6 ton daha ağır olabilir.
Her durumda 95 ila 100 milyon yıl önce bugünkü Patagonya steplerini kaplayan gür ormanlarda dolaşmış olan yeni dinozorun kalça kemiği, resimde görebileceğiniz gibi yetişkin bir erkeğin boyundan daha uzun.
Üstelik Arjantinliler de bunu milli gurur meselesi yapmış durumdular ve dev dinozoru “hem bölgenin hem de keşfi bize bildiren çiftçilerin şanına yaraşır bir şekilde” adlandıracaklarını söylüyorlar. Bu konuda da haksız sayılmazlar. Çünkü çoğu çiftçi bu tür fosilleri yağmalayarak karaborsada satıyor veya bulduklarını zengin koleksiyonculara çalışan ucuzcu aracılara kaptırıyor.
Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden Dr. Paul Barrett yeni türün gerçekten büyük bir yaratık olduğunu kabul ediyor, ama aynı zamanda bunun gibi birçok dinozor kalçasının toprağın altında yattığını belirtiyor. Dolayısıyla dünyanın en büyük dinozoru unvanı yeni bulunan daha büyük kemiklerle her an el değiştirebilir.
Buradaki asıl espri ise paleontologların kazı sahasında aynı türden 7 fosil bulmuş ve bu sayede yeni türün ortalama boyu hakkında iyi bir fikir edinmiş olması. Sonuçta insanlar arasında uzun veya kısa boylu bireyler var ve bu farkın dinozorlar arasında da görülebileceğine dikkat etmek gerekiyor.
Büyüklük yarışı
Barrett konuyu şöyle açıklıyor: “Keşif hakkında daha fazla bilgi edinene kadar emin olmak zor. Arjantinozorlarla yeni dinozor türünün ağırlığını hesaplamaktaki asıl sorun elimizde tek bir bütün iskelet olmaması. Farklı kemik parçalarını birleştirerek iskelet kuruyoruz ve bu da hayvanın boyutlarıyla genel şeklinin tahmini olmasına yol açıyor.”
“Ayrıca dinozorların ağırlığını hesaplamanın farklı yöntemleri bulunuyor (bazen genel hacmi hesaplanıyor, bazen bacak kemiklerinin ölçümü alınıyor) ve bunlar her zaman uyuşmadığı için büyük ölçüde belirsizliğe yol açabiliyor.”
Paul Barrett ve ekibi ise eleştirileri dikkate almakla birlikte kendine güveniyor: “İyi korunmuş 7 farklı iskeleti karşılaştırarak elde ettiğimiz sonuçlar, dinozorun boyutlarını hesaplamakta işimizi kolaylaştırdı. Hesaplamalarımız salt tahmin değil.”
Yazımızın devamında göreceğimiz gibi en büyük dinozor yarışı bugün de hararetle sürüyor. Ancak devler ülkesi anlamına gelen Arjantin’den çıkan bu keşif son derece anlamlı.
Dünyanın en büyük dinozoru
