Mars’ta Fosil Bulundu >> Mars’ta bulunan fosilleşmiş toprak eski mikropların kalıntısı olabilir

Meraklı kedi Curiosity, Mars’ta hayat olduğu düşünülen 3,7 milyar öncesinden kalma Gale Krateri’nin dibinde fosilleşmiş toprak izleri buldu. Fosilleşmiş toprak Mars’ta eskiden yaşamış olan mikropların kalıntısı olabilir. Mars atmosferinde Dünya’dan önce oksijen vardı ve yaklaşık 4 milyar yıl önce gezegenin kuzeyi dev bir okyanusla kaplıydı.

Nitekim antik kraterin tabanında bulunan fosilleşmiş toprak Mars’ın eskiden çok daha sıcak ve “sulak” olduğunu gösteriyor. Bildiğimiz anlamda toprak hayat barındıran veya denizler kaplı olan sulak gezegenlerde ortaya çıkıyor.

Örneğin yüzeyinde akarsu olmayan Ay’da toprak yok. Yalnızca göktaşı çarpışmalarıyla ezilip ufalanmış kaya tozundan oluşan regolit var ve bugünkü Mars yüzeyi de bir tür regolitle kaplı. Ancak Mars’ta eski toprak fosilleri bulunması, kızıl gezegende bir zamanlar hayat olduğu ihtimalini güçlendiriyor.

 

 

Her taşın altında

Başta Curiosity olmak üzere NASA’nın Mars’a gönderdiği tekerlekli araştırma araçları, kızıl gezegende eski göktaşı çarpışmalarının izlerini taşıyan veya sel felaketlerinin yerinden ettiği katmanlardan oluşan gevşek kaya parçaları buldu.

Ancak, Curiosity’nin Gale Krateri’nin tabanında bulduğu toprak fosilleri eski hayatın izlerine işaret ediyor. Fosilleşmiş Mars toprağında bulunan çatlakların kenarındaki sülfat şeritleri, oval oyuklar ve sülfat konsantrasyonu Antarktika’nın soğuk ve kurak vadileriyle Şili’deki Atacama Çölü’nü andırıyor.

 

 

Gale Krateri’yle ilgili araştırma sonuçlarını Geology dergisinde bu hafta yayınlayan G. J. Retallack, Curiosity seferini yöneten bilim adamlarının mineralojik ve kimyasal araştırma verilerini inceledi. ¹ Oregon Üniversitesi Doğa ve Kültür Tarihi Müzesi’nde çalışmalarını sürdüren Profesör Retallack Mars’ta toprak fosilleri bulunmasının önemini şöyle açıklıyor:

“Bu keşfin anahtarı Curiosity tekerlekli araştırma aracının üstün kimyasal ve mineralojik araştırma kapasitesinden yararlanmış olmamızdır. Curiosity önceki araçları kat kat aşan bir kapasiteye sahip. Yeni veriler tıpkı Dünya’da görmeyi beklediğimiz gibi, Mars’ta kimyasal aşınma trendlerini ve olivin mineralinin azalmasına bağlı olarak kil birikimini gösteriyor. Özellikle toprak profilinde fosfor azalması çok şaşırtıcı. Çünkü bu durum Dünya’daki mikrobik aktiviteye karşılık geliyor.”

 

 

Krater kaşifleri

Retallack’a göre eski topraklar Mars’ta 4 milyar yıl önce hayat olduğunu kanıtlamıyor, ama Mars’ın eskiden daha sıcak ve sulak bir gezegen olarak hayata elverişli olduğunu gösteriyor. Oysa Mars 3 milyar yıldır ölü bir gezegen. Mars’ta gerçekten hayat olup olmadığını anlamak için toprak kalıntılarında canlı fosilleri arayacak olan yeni araştırma seferleri düzenlenmesi gerekiyor.

Curiosity aracı şu anda kraterde topografik olarak daha yüksekte bulunan ve jeolojik açıdan daha genç olan katmanları araştırıyor. Bu yeni toprak katmanları Mars’ta okyanusların kuruduğu dönemlerden kaldığı için kraterin üst kesimlerindeki tabakaların hayata elverişli olması beklenmiyor.

Öte yandan kraterin tabanındaki derin çatlaklar Dünya’da kurak aylarda kuruyarak çatlayan killi toprağa benziyor. Retallack kabarcıklı oyuklar, yuvarlak delikler ve sülfat konsantrasyonlarının Dünya’daki çöl toprağını andırdığını belirtiyor.

 

 

Belki de Dünya’dan önce Mars’ta hayat vardı

“Bu şekillerin hiçbiri Mars yüzeyinin genç toprağında görülmüyor. Tıpkı diğer gezegenlerde olduğu gibi Mars keşifleri de bize beklenmedik bulgular sağlıyor. Yine de Yeryüzü’ne bu kadar benzeyen oluşumlar bulmamız çok şaşırtıcı. Görüyoruz ki Mars’ın erken dönem su döngüsü sonlandıktan sonra bugünkü kurak ve asitli Mars toprağı ortaya çıkmış.”

Bilim adamları Dünya’da hayatın 3,5 milyar yıl önce ortaya çıkıp farklılaşmaya başladığını düşünüyor. Ancak bazı araştırmacılar hayatın daha önce ortaya çıktığını ve 3,8 milyar yıl önce sona eren Geç Ağır Bombardıman döneminde gerçekleşen asteroit çarpışmaları nedeniyle ilk mikroskobik canlıların soyunun tükendiğini söylüyor.

 

 

Dünya’da hayat Mars’ın okyanuslarla kaplı olduğu dönemde; yani 3,8 milyar yıl önce ortaya çıkmış olsaydı bile, gezegenimizin yüzeyinin milyonlarca yıl içinde değişmesini sağlayan kıtaların kayması süreci eski hayat kalıntılarını taşıyan kaya katmanlarını yok ederdi (eski okyanus tabanı sürekli olarak yeryüzünün derinliklerine batıyor).

Bu sebeple Mars’ta eskiden hayat olsa bile hayatın önce Mars’ta mı yoksa Dünya’da mı ortaya çıktığı sorusuna yanıt vermek çok zor. Ancak yeni araştırmalar Mars atmosferinin Dünya atmosferinden çok önce oksijen içerdiğini ve oksijenin Mars canlılarının solunum yapmasından kaynaklanıyor olabileceğini gösteriyor.

 

 

Mars’ta hayat olasılığı artıyor

Avustralya Astrobiyoloji Merkezi’nden Malcolm Walter iki gezegen arasında süregelen “hayatın beşiği olma” rekabetine değinmese de yeni bulguların Mars’ta eskiden hayat olduğu ihtimalini güçlendirdiğini düşünüyor. Hatta daha da ileri giderek, “Mars’ta kayda değer bir olasılıkla hayat var veya vardı” diyor.

Retallack da özellikle Mars’ta dev bir okyanus olduğunu gösteren bulgulardan yola çıkarak, Florida Westheimer Bilim ve Teknoloji Enstitüsü’nden meslektaşı Steven Benner’e destek veriyor: “Güneş Sistemi’nde hayat Dünya gibi bir su gezegeninde değil, Mars gibi bir ıslak toprak gezegeninde ortaya çıkmış olmalı.”

Bilim adamları Mars’a çarpan asteroitlerin uzaya Mars kayaları fırlattığına ve bu kayaların zamanla Dünya’ya ulaşarak gezegenimizi döllediği olasılığını değerlendiriyor. Öyle ki Mars’ta hayat kururken, sulak Dünya’da hayat yeşermiş olabilir. Bu durumda hepimiz Marslıyız! J

 

 

Mars Curisoity simulatörü (Bohemian Interactive’den Take On Mars oyunu ile Curiosity’yi Mars’ta kullanın)

 

 

 

Gale Krateri bulgularının sunumu

 

 

 

¹G. J. Retallack. Paleosols and paleoenvironments of early Mars. Geology, 2014; DOI: 10.1130/G35912.1