Robot Taksiler 6 Boyutlu Haritayla Yolunu Nasıl Buluyor?
Uber robot taksiler Amerika’da sokağa çıkmaya başladı. Peki sürücüsüz otonom araçlar kaza yapmadan yolunu nasıl buluyor? Ne tür teknolojiler kullanarak yol tarifi alıyor ve en kısa yoldan veya en kısa sürede sizi gideceğiniz yere nasıl bırakıyor? 6 boyutlu dijital yol haritasını birlikte görelim.
Altıncı his
Bruce Willis’in ünlü doğaüstü filmine konu olan altıncı his hep insanların olağanüstü sezgilerini açıklamak için kullanıldı. Ancak, trafikte kendi başına giden sürücüsüz otonom araçlar da yolunu 6 boyutlu matematiksel uzayda çalışan 6 boyutlu bir dijital yol haritasıyla buluyor.
Bunu açıklamak için robot taksilerin bir tür lazer radarı (lidar) kullandığını belirtelim. Lidar sistemi tıpkı polis otoları gibi aracın tavanında bulunuyor ve ışıldak gibi dönerek sürekli çevresini tarıyor. Böylece aracın yakınındaki sokakların ve evlerin 3B haritasını çıkarıyor.
Bunun dışında robot taksilerin öne bakan bir ana kamerası ve aracın sağını-soluyla altını-üstünü rahatça görebilmek için sekiz ek kamera bulunuyor. Bunlar aracı kullanan otopilota 360 derecelik bakış açısı kazandırıyor.
Son olarak robot taksiler aracın karda, yağmurda, çamurda ve siste önünü görmesini sağlayan klasik radarlar kullanıyor. Oysa bütün bunlar robot taksiler insan gibi düşünemediği zaman hiçbir anlama gelmiyor. Otonom araçların çevresini insan sürücüler gibi tanıması gerekiyor, yoksa kaza riski ortaya çıkıyor.
İlgili yazı: IBM Moore Yasasını Aşan Gökdelen işlemciler Geliştirdi
Robot taksiler nasıl düşünüyor?
Google, Waymo, Otto ve Uber gibi otonom araç şirketleri, Kara Şimşek K.I.T.T. torunları olan bu araçlara en azından araba sürerken kısmen insan bilinci kazandırmak için çok uğraşıyor. İnsan bilinci derken; yargılama, planlama ve bilgi edinme gibi düşünsel yetiler kazandırmaya çalışıyor.
Robot taksiler sensörler, radarlar ve kameralar kullanarak çevresini algılayabilir. Ancak gördüklerini tanımak için (yaya, kamyon, kırmızı ışık, yol kenarı, yol kazısı vb.) bilgisayarların anlayabileceği yüksek çözünürlüklü bir dijital harita çıkarmaları gerekiyor.
Anlamsal harita
3B anlamsal haritalar iki işe yarıyor: Birincisi aracın yolunu bulmasını sağlıyor, ikincisi de kaza yapmadan gitmesine izin veriyor. İlk durumda yol işaretleri ve yön tabelalarına bakarak yolcuyu hedefine taşımayı, ikincisine örnek olarak da yolcuyu kırmızı ışıkta geçmeden kazasız belasız evine taşımayı örnek gösterebiliriz.
İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem
Hani 6 boyutlu uzay?
Google veya Yandex Haritalar’ın gelişmiş versiyonu olan anlamsal haritalar, aslında robot taksinin gideceği yol üzerindeki trafik ışıkları gibi rotayla alakalı tüm bilgileri araca bildiriyor. Aracın gördüğü direğin kırmızı ışık olduğunu anlamasını sağlıyor.
Buna karşın anlamsal haritalar bir konuda daha işe yarıyor. Bunlar aracın yolu üzerinde olmayan ışıklarla binaları göstermeyerek ve yalnızca aracın gideceği yönü gösteren tabelalara dikkat çeterek otopilot üzerindeki işlemci yükünü azaltıyor.
Sistem sürücüsüz arabaların kablosuz internet bağlantısı için gereken bant genişliğini de azaltıyor. Kablosuz internet hem Uber robot taksiler için araç takip sistemini çalıştırmakta (örneğin 24 no’lu araç şimdi nerede?) hem de navigasyonla yol bulmakta kullanılıyor.
6 boyutlu matematiksel uzay burada devreye giriyor: Biz üç boyutlu uzayda yaşarken 6 boyutlu web haritası nereden çıktı derseniz basit bir açıklaması var. 6 boyutlu navigasyonda robot taksiler havada giden bir uçak gibi konumlandırılıyor: yatış, yunuslama ve sapma (şekilde görebilirsiniz) + ileri, geri ve yan (sağa-sola dönüş).
İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt
Altı boyutlu konumlandırma
İşte robot taksiler bu 6 boyutlu koordinat sistemi ile anlamsal web haritalarında (semantik haritalar) yolunu buluyor. 6 boyut aracın sadece harita üzerinde nereye gittiğini göstermiyor. Aynı zamanda yokuş çıktığını, yokuştan aşağı indiğini, kat otoparkında yukarı çıktığını veya sola dönerken biraz fazla yana yattığını da gösteriyor.
Bu da otonom aracın bayırdan aşağı inerken fren yapması, yokuş çıkarken ikinci vitese takması veya virajda savrulma tehlikesine karşı yavaşlamasını sağlıyor. Buna karşın araç hareketlerini altı yönde izleyen haritalar, bu taşıtların dördüncü kademe (SAE) otonom taksi olmasına yetmiyor (hiç insan sürücü olmadan çalışan robot taksiler).
Bunun için aracın yolda giderken insan sürücüler gibi düşünmesi gerekiyor. Şimdi robot taksilerin yolda nasıl insan gibi düşünebildiğini görelim:
İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi
Terminator görüşü
Örneğin otonom araçlar Terminator görüşü tarzı artırılmış gerçeklik kullanıyor. Böylece dijital haritayı gerçek yol görüntüsünün üzerine bindiriyor. Yol kenarı çizgileri ve trafik tabelaları ekranda vurgulanıyor.
Ayrıca sürücüsüz otomobil hangi şeritte gittiğini biliyor ve en sol şeritten gidiyorsa refüjün solunda kaldığını, dolayısıyla tekrar sola geçmeye çalışmaması gerektiğini fark ediyor. Tabii sağ şeride geçebileceğini de biliyor.
Seçici dikkat özelliği sayesinde robot taksi kendisiyle ilgili olmayan tabelaları (örneğin dönerci tabelalarını görmezden geliyor). Ayrıca yolcuyu bırakacağı yere göre yolda nereden döneceğini ve alternatif rotaları (yol tıkalıysa sonraki sokaktan dönmek gibi) algılıyor.
Bütün bunlar bilgisayar oyunundaki düşman veya olay tetikleyicileri gibi çalışıyor. Nasıl ki oyunda koridorda ilerlerken görünmez yazılım tetikleyicisi hemen önünüzde düşman grupları oluşturarak size pusu kuruyor, 6 boyutlu anlamsal harita da araca yolda nereden döneceğini önceden gösteriyor.
İlgili yazı: Mobil İnternette Video İzleme Rehberi
Sıcak noktalar
Otonom araçlar önleyici hareketler yapabiliyor. En basitinden yaya geçidinde veya trafik kazasıyla tıkanan bir yolda yavaşlıyor. Ayrıca sensörlerini bu sıcak noktalara çevirerek yola aniden fırlayabilecek kedi köpek için tedbir alıyor.
Bu sistem aracın ağaç arkasında kalan tabelaları veya ön tekerleği otobüs kenarından yeni çıkmış bir bisikleti fark etmesini de sağlıyor. Bu tür araçlar otoyollarda saatte 150 km’lik hızla rahatlıkla kullanılabiliyor. Ancak, bozuk yollar ve İstanbul trafiğinde robot taksiyle gidebilmek için biraz daha beklemek gerekiyor.
İlgili yazı: Dünyanın Derinliklerinde Yeraltı Okyanusu Bulundu
Almanların yol radarı
Bu arada Bosch, Ducati ve Autotalks şirketleri virajın arkasında kalan ve sürücünün göremediği araçları önceden haber veren özel bir köşe radarı geliştirdi. Bu sayede insan sürücüler veya otopilot dört yolda aniden önüne fırlayabilecek araçları önceden fark ediyor.
Sistem insanlar için basit bir sesli uyarıyla çalışıyor. Özellikle de motosiklet sürücüleri “Dikkatli ol, 50 metre ileride virajdan dönen araç var” gibi uyarıları çok seveceğe benziyor. Bosh bu tür dijital sürücü asistanlarını önce Ducati motosikletler için geliştirildi.
İlgili yazı: Uzay Milleti Asgardia 2017’de Kuruluyor
Neden motosiklet?
Bunun sebebi motosiklet kazalarında ölüm oranının otomobil kazalarından 18 kat fazla olması. Ayrıca ABD ulaşım bakanlığı yeni üretilecek bütün araçlara yol radarı takılmasını zorunlu kılan bir yasa tasarısı üzerinde çalışıyor.
Kısacası kişisel dijital asistanlar sadece online alışverişte satışları artırmayacak, aynı zamanda sürücülerin kaza yapmasını da büyük ölçüde önleyecek.
Cohda Wireless Genel Müdürü Paul Gray, yol radarının güvenlik konusunda emniyet kemeri ve hava yastıklarından sonra en önemli gelişme olduğunu söylüyor.
İlgili yazı: AIDS’e Kesin Çare >> Amerikalı doktorlar HIV virüsünü insan DNA’sından sildi
En kesin çözüm kazaları önlemek
Bugüne dek motosiklet kullanmadım; ama küçüklüğümde bisiklete binerken tehlikeli bir kazayı nasıl önlediğimi hatırlıyorum. O zaman dokuz yaşında olmama rağmen bisikletle yokuş aşağı hız yapmazdım; çünkü bisikletin kolay duramayacağını bilirdim.
Nitekim bir gün mahallemizde bisikletle yokuş aşağı inerken önüme aniden 2 yaşında bir çocuk fırlayıverdi. Neyse ki frenlere asılarak 1 metre mesafede durabildim; ama duramasaydım küçük kızın başı tekerleklerin hizasında olduğu için büyük bir risk ortaya çıkacaktı.
Yol radarları kullanıma girdiğinde bu riskler önlenecek. Böylece başta motosiklet sürücüleri olmak üzere tüm sürücüler kendilerini sıkıştırabilecek araçları önceden fark edecekler. Yola aniden fırlayan biri için sesli uyarı da alacağız. Bütün bunlar sürücülü trafik kazalarını azaltacak.
Motosikletler için güvenli yol radarı
İlgili yazı: 5 Soruda Paralel Evrenler >> Evrende kozmik kopyalarımız var mı?
Kör noktalar
Yol radarı öncelikle kör noktalardan çıkabilecek araçlara karşı bizi uyaracak. Buna ek olarak yoldaki araçların konumlarını saniyede 10 kez güncelleyerek kazalara karşı erken uyarı yapacak.
Ancak, otonom araçlar konusunda hiç robot taksi kullanmayan bir ülkenin en önde olduğunu söyleyebiliriz. O da Avustralya: Güney Avustralya’nın başkenti Adelaide sürücüsüz araçların halka açık yollarda test edilmesine izin veren ilk şehir oldu.
Cohda Wireless tarafından geliştirilen yol radarı da şehirde trafiğe kapatılan Southern Expressway yolunda test ediliyor. Buna karşın Türkiye’de sürücülerin kuralsız araç kullandığını biliyoruz. Bizde kaza yapmamak için trafik kurallarına uymak yetmiyor. Karşı tarafın trafik kurallarını çiğneyebileceğini de hesaba katmak gerekiyor.
İlgili yazı: Uber Robot Taksi Hizmeti Başlatıyor
İstanbul’da araba kullanmak
İşte o noktada robot taksiler için geliştirilen 6 boyutlu web haritaları ve bunları güncelleyen akıllı yazılımlar pek yeterli olmuyor. Büyük veriyi anlamlandıran bilişsel analiz yazılımlarını, bilgisayarların kendi başına ve bilinçsizce öğrenmesini sağlayan algoritmalarla desteklemek gerekiyor. Diğer yazılımlardan çok daha hızlı tepki veren derin öğrenme algoritmaları beklenmedik kaza riskini azaltmak için geliştiriliyor.
Nitekim sürücüsüz robot taksiler İstanbul’da ancak kendi başına öğrenen derin öğrenme yazılımları ile kaza yapmadan yolcu taşıyabilir. Bunun için gereken akıllı yazılımları robot taksi sektörünü ve robotlaşmaya bağlı işsizliği inceleyen iki güncel yazımda okuyabilirsiniz.
Gerçi robot taksi konusunda asıl Elon Musk’ın paylaşım ekonomisine şimdiden hazır olan otopilotlu Tesla otomobilleri Uber’a rakip olacak gibi görünüyor. Yeni bastıran yaz sıcaklarında hepinize rüzgarlı aydınlık günler dilerim.
6 boyutlu harita nasıl çalışıyor?
1Atlas DevKit
2Civil Maps yazılım şirketinde hemen iş bulmak için tıklayın
