Telefon Operatörleri Web Geçmişinizi Satmak İstiyor
Amerikan telefon operatörleri abonelerin web geçmişini izinsiz satıp para kazanmak istiyor ve bunun için de yeni bir yasa çıkarıyor. Federal İletişim Komisyonu (FCC) ise kişisel verilerin izinsiz satılmasının özel hayatın gizliliğine aykırı olduğunu söylüyor ve buna karşı çıkıyor. Peki bu savaşı kim kazanacak?
Özel hayat çoktan kalktı
İnternetle özel hayat çoktan ortadan kalktı: Facebook ile Google internette hangi web sitelerine girdiğinizi biliyor. Aralarında bilgi paylaşımı anlaşması da var ve web geçmişinizi kullanıp size reklam göstererek para kazanıyorlar.
Ancak, Facebook sadece kendi sitesindeki kullanıcı davranışlarını görürken telefon operatörleri bütün interneti görüyor. Bu yüzden verilerinizi satarak daha çok para kazanabilirler. Buna karşın insanların web geçmişini gözetlemek, özel hayatın yok olması ve kişisel bilgilerin ifşa edilmesi anlamına geliyor.
Ayrıca Amerika’daki telefon operatörlerinin abonelerin web geçmişini onlardan izin almadan satmaya kalkması mevcut yasalara aykırı ve bu satıştan kullanıcılarına kâr payı vermemesi etik değil (gerçi kişisel verilerini kullanma izni verenlere internet bağlantısında indirim yapabiliyorlar).
İşte bu yüzden Amerika’da kıyamet kopuyor. Mevcut iktidarı arkasına alan telefon şirketleri kullanıcıların web geçmişini satmak için yeni yasa tasarısı hazırlarken, kişilik haklarını koruyan sivil toplum örgütleri ve FCC buna şiddetle karşı çıkıyor.
İlgili yazı: CERN Proton Çarpıştırıcısı 5 Yeni Parçacık Keşfetti
Operatörler örgütlendi
İnternet servis sağlayıcıları abonelerin web geçmişinin hassas bilgi sınıfına girmediğini ve bu yüzden ellerindeki veriyi istedikleri gibi satabileceklerini öne sürüyor. Bu konuda oldukça iyi örgütlenmiş durumdalar:
Amerika’daki 4 büyük telefon operatörünü (AT&T, Verizon, T-Mobile ve Sprint) ve diğer servis sağlayıcıları temsil eden sektör birliği CTIA, FCC’ye buna izin vermesi için başvuru yaptı. Başvurusunda web gezinme ve uygulama kullanım verileri hassas bilgiler değildir dedi.
İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem
Telefonlar dinleme cihazı oldu
Oysa akıllı telefonlar ve web browserlar yeri geldiğinde odada konuştuklarınızı bile dinleyebiliyorlar. İnternetteki web geçmişiniz sizin kullanıcı ve tüketici alışkanlıklarınızı gösteriyor. Bu da Google’ın ve diğer şirketlerin size alakalı reklam göstermesi için kullanılıyor.
Telefon abonelerinin web geçmişini rakip şirketleri ekarte ederek yeni iş, ürün ve hizmet geliştirmek için kullanmak da mümkün. Ayrıca telefonlar yeri geldiğinde odadaki konuşmalarınızı bile dinleyip size sponsorlu olarak öne çıkarılmış web siteleri, sosyal ağ paylaşımları, video ve reklamlar gösteriyor.
İlgili yazı: Ücretsiz Özgür İnternet Meshnet
Kısacası web geçmişi hassas bilgidir
Öncelikle bir şirketin sizin verinizi satarak para kazanabilmesi o verinin hassas olduğunu gösteriyor. Buna ek olarak web geçmişiniz Twitter, Facebook ve Instagram check-in’leriyle şehirde gittiğiniz yerleri gösteriyor. Hangi konularla ilgilendiğinizi, hangi kelimeleri aradığınızı da gösteriyor.
Bütün bunlar sağlık durumunuzdan mali durumunuza, ilişki durumunuzdan siyasi görüşlerinize kadar her şeyin ortada olması anlamına geliyor. Bu da kişisel bilgilerini kimseyle paylaşmak istemeyen insanların gizlilik hakkının ihlal edilmesi demek.
İlgili yazı: İnternette teknik takip ve gözetimi önleme rehberi
Telefon operatörleri bunu biliyor
Bildikleri için de FCC’ye yaptıkları başvuruda, telefon operatörü olarak abonelere ait bu tür hassas bilgilere aslında erişemediklerini söylüyorlar: ”ISP’ler tüketicilerin online bilgilerine erişebilen yegane şirketler değildir ve bu bilgilere kapsamlı erişim sağlamıyorlar.”
Ancak, bu iddia doğru değil. Türkiye’den Afrika’daki bir web sitesini ziyaret etmek istediğiniz zaman internet bağlantınız Türk Telekom gibi farklı birinci kademe iletişim ağlarından geçiyor. Öyle ki Afrika’ya bağlanayım derken önce İtalya, Almanya ve hatta ne alaka ise İngiltere’den geçerek erişim sağlıyorsunuz.
Bunun asıl sebebi telekom şirketlerinin bütün interneti gözetlemek istemesi. Kısacası Dünya’da binlerce küçük internet şirketi olsa da bunlar Türk Telekom gibi az sayıda uluslararası erişim sağlayıcısına bağlı. İşte bu yüzden ISP’ler bütün interneti izleyebiliyorlar.
İlgili yazı: VPN engellemeyi aşmak için Stunnel kullanın
Facebook gerçeği
Elbette sosyal ağ kılığına girmiş olan ücretsiz içerik tabanlı reklam ağı Facebook da kullanıcılara reklam göstermek için interneti gözetliyor (Amerikan hükümeti ise Facebook verilerine herhangi bir gerekçe ile erişim sağlayabiliyor, hatta direk su altından geçen fiber kablolara kaynak yapıyor).
Ancak, Facebook asla interneti telekom şirketleri gibi genel olarak gözetlemiyor. Google gibi anlaşmalı hizmetlerden kısmi veri almasına rağmen, temelde sadece Facebook sitesinde ve uygulamasında yaptıklarınızı görebiliyor. Oysa ISP’ler bütün interneti görüyor.
İlgili yazı: Ay Nasıl Oluştu?
Şifreleme argümanı
ISP’ler internette şifrelemenin gittikçe yaygınlaştığını ve bu yüzden kullanıcıların hangi sitelere girdiğini göremediklerini öne sürüyorlar. Örneğin, aboneler VPN kullanarak sansürlü web sitelerine veya devletin engellediği web sayfalarına erişebiliyor.
Hatta devlet Google ve Youtube gibi hizmetleri bilerek yavaşlattığında VPN ile bu hizmetlere hızlı erişim sağlayabiliyorlar (gerçi Türkiye’de VPN’leri de engelliyorlar). Ancak, VPN kullanmak ISP’lerin interneti kapsamlı bir şekilde gözetlemesini engellemiyor.
İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt
İnternette sansürü VPN ile aşın
Örneğin VPN bağlantınızı tam tünele sarmazsanız VPN sadece engelli web sitelerine ulaşmanızı sağlıyor. Ancak, ISP’ler DNS sorgularınıza bakarak VPN ile hangi web sitelerine girdiğinizi görebiliyor. Devletler de görüyor.
Sadece engelli siteye bir kez ulaştıktan sonra site içinde hangi sayfaya girdiğinizi göremiyorlar. Bu da devletin en azından engelli siteye girdiğinizi bilmesi anlamına geliyor. Sadece bu bilgi bile özel hayatı ve kişisel bilgileri ihlal ediyor.
Tam tünel VPN veya TOR Browser kullanırsanız kendinizi doğrudan gözetleme sistemlerinden tümüyle gizleyebiliyorsunuz. Buna rağmen ISP’ler hangi VPN şirketinin hangi ülkedeki sunucusuna girdiğinizi görebiliyor.
İlgili yazı: 18 Ayda Nasıl 24 Kilo Verdim?
Madem hassas değil, neden satıyorsunuz?
Bütün bu bilgiler hem istihbarat açısından, hem siyasi muhalifleri bastırmak açısından hem de para kazanmak açısından çok önemli. O yüzden ISP’ler web geçmişi hassas bilgi değildir dediği zaman onlara şunu sormamız gerekiyor:
“Maden web geçmişi hassas bilgi değil, neden satıp para kazanmak istiyorsunuz? Demek ki satıp para kazanacağınız kadar hassas veriler bunlar. Ben de bana para ödemeden web geçmişimi benden izinsiz satıp para kazanmanızı istemiyorum. Belki kişisel verilerimi size satmak da istemiyorum.”
“İnterneti kullanmak için zaten size para ödüyorum; yani bedava uygulama kullanıp karşılığında verilerimi baştan teslim ettiğim Facebook gibi bir hizmet söz konusu değil.”
İlgili yazı: İnternette yeni sansürü TOR browser ile aşın
Asıl mesele başka
İnternet servis sağlayıcıları ve telekom şirketlerinin derdi başka. Onlar diyor ki internet şebekesini ben kurdum; ama parayı Google kazanıyor. Google bize abonelik parası ödüyor, ama internet trafiğinin büyük kısmını Google ve Facebook üretiyor. O yüzden ek para ödemeleri lazım.
Ayrıca Google ile Facebook kullanıcılarının web ve uygulama kullanım geçmişini satabiliyor. Biz ise telekom şirketi olarak satamıyoruz. Bunun asıl nedeni ise internete ucuz ve hızlı erişim sağlayacak olan uzaydan internet gibi teknolojilerin bizzat telefon çağrısı yapmayı gereksiz kılması (internet ucuz olsa kim telefon çağrısı yapmak ister ki, Whatsapp varken?):
İlgili yazı: Panama Belgeleri Açıklandı, Hackerlar Yaşadı
Uzaydan internet
Google, Facebook ve SpaceX gibi şirketler uzaydan veya havadan bedava internet yayını yapmak istiyor. Hizmetlerini kullanıcılara ücretsiz veya ucuz olarak sunup karşılığında kişisel verilerimizi kullanarak para kazanmayı planlıyorlar. Tıpkı bugüne dek yaptıkları gibi.
Örneğin, Facebook Afrika’da 1 milyar kişiye havadan ücretsiz internet yayını yapmak istiyor. Açıkçası bu devlete sırtını dayamış olan telefon operatörlerinin işsiz kalması ve iflas etmesi demek.
Buna ek olarak telekom operatörlerinin, devletin ülkeyi kontrol etmekte kullandığı bankaların en büyük yatırımcıları arasında yer aldığını hatırlayalım. Bankalar olmazsa hükümetler icraat yapamazlar ve telekom olmazsa bankalar zorda kalır. Bu yüzden telekom şirketlerinin sesi güçlü çıkıyor.
İlgili yazı: 50 Milyonun Kimlik Bilgileri Neden Çalındı? >> Blockchain dijital kimlik olsa çalamazlardı
Gerçek komplo teorisi
Bunun dışında, interneti sansürleyen ve engelleyen devletler telefon operatörlerinin iletişim tekelinin kırılmasını istemiyor. Dünyada birçok ülke (tıpkı Türkiye’nin yaptığı gibi) internet iletişiminin yüzde 90’ınını Türk Telekom benzeri tekellerin elinde tutuyor.
Böylece hem internet iletişimini daha kolay kontrol ediyor hem de interneti elinde tutarak daha çok para kazanıyor. Elon Musk’ın uzaydan internet projesi ise şirketlerle devletler arasındaki bu çıkar ağını kıracak. Tabii ki telekom şirketleri buna da karşı çıkıyor.
2007 yılında ACTA anlaşmasını dünya ülkelerine dayatan film ve müzik yapımcıları, bilgi teknolojileri şirketleri, yazılım geliştiriciler ile ilaç firmaları bu anlaşmayla interneti gözetlemeye karar verdiler. Amaçları korsan film, müzik, oyun ve yasal jenerik ilaç sektörünü bitirmekti.
Bunun için de interneti gözetleyip kimin korsan film indirdiğini görmeleri gerekiyordu. Telekom şirketleri devletlerin ağzına bir parmak bal çaldı ve dediler ki ben interneti gözetleyip kişisel bilgileri satarak para kazanacağım. Sen siyasi muhalifleri gözetleyeceksin ve müzik şirketleri de korsanı önleyecek. Tam bir kazan kazan durumu!
İlgili yazı: Sansüre Karşı TOR ve Orbot Rehberi
Kim kazanacak?
Bugüne kadar kim kazandıysa o; yani telekom şirketleri. Ne zaman ki uzaydan internet, mobil cihazlar arasında kulaktan kulağa internet teknolojisi (Meshnet) ve kişisel arası doğrudan internet bağlantısı yaygınlaşacak (P2P şifreli bağlantılar), işte o zaman bu tekel kırılacak.
Ancak o zamana kadar telefon operatörleri gücünü koruyacak. Bugün Amerika’da kendilerini korumak için birçok yasa çıkardılar. Örneğin, Google aylardır Nashville’e yaygın fiber internet hizmeti veremiyor; çünkü Tennessee eyaleti garip bir yasak getirmiş durumda.
Diyor ki “Ey Google, sen kendi fiber internetini yolları kazıp döşeyebilirsin; ama fiber bağlantını mevcut telekom şirketleri AT&T ve Comcast yapacak. Daha doğrusu altyapıyı senin için hazırlayacaklar” Tabii ne oluyor, rakip Google istemeyen AT&T gerekli bakımı yapmıyor.
Sizce böyle saçma kural olur mu? Neden Google kendi internet bağlantısını kuramasın? AT&T para kazansın diye elbette. Özetle telekom şirketleri çok güçlüler ve kısa vadede web geçmişini satmakla ilgili yasayı Trump’dan destek alarak çıkaracaklar.
İlgili yazı: 4.5G İle Vatandaşa 1 Nisan Şakası >> Maksimum hız hayal çünkü fiber yetersiz
Haksız rekabet
Buna rağmen tek adam tarafından yönetilmeyen Amerikalılar şanslı: Trump yasa tasarısı çıkaracak; ama muhalifler kongre ve senato bu tasarının yürürlüğe girmesini büyük olasılıkla engelleyecek.
Onlar yapmazsa Federal İletişim Komisyonu (FCC) başkanı Ajit Pai, özerk kuruluş yöneticisi olarak devreye girecek ve web geçmişinin izinsiz satılmasına geçit vermeyecek. Sonuçta Obama zamanında FCC bunu yasaklayan yönetmelikler çıkarmıştı.
Bizimle ne ilgisi var?
Çok ilgisi var; çünkü bugün biz 25 megabit sınırsız internet parası veriyoruz; ama adil kullanım kotamız 4,5 saatte doluyor. Böylece telekom şirketlerine bütün ay 25 megabit sınırsız internet parası ödüyoruz ama ayın neredeyse tamamında sadece 3 megabit hız alıyoruz.
Ayrıca 4,5G/3G mobil kotamız hemen doluyor. Kısacası yavaş, engelli, sansürlü internete çok para ödüyoruz (Google sayfası ve Gmail son günlerde nasıl yavaş fark ettiniz mi?). Ancak, telekom şebekesine gerek kalmayan özgür internet Meshnet ve P2P ağlar gelirse ücretsiz, hızlı internete kavuşacağız. Bunun için özel hayatın gizliliğini ve ağ tarafsızlığını korumamız lazım.
Peki akıllı telefonların ve aslında tüm internet bağlantılı cihazların birer izleme cihazına dönüştüğü günümüzde internet şirketleri özel hayatın gizliliğini nasıl ortadan kaldırdı? Onu da 50 Resimle Gizliliğin Doğumu ve Ölümü yazısında okuyabilirsiniz.
